Ustawa dla uczelni regionalnych
Prof. Jacek Semaniak
, rektor Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, komentuje znaczenie ustawy dla uczelni regionalnych i wskazuje rozwiązania, które dają nowe impulsy rozwojowe dla tego typu szkół akademickich
Projekt ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce powstał w oparciu o szerokie konsultacje ze środowiskiem akademickim, w tym reprezentującym uczelnie regionalne. To określenie, moim zdaniem, najlepiej opisuje rolę i znaczenie szkół wyższych, których misja w znacznym stopniu odnosi się do potrzeb regionu, w którym funkcjonują. Przez realizację zadań naukowych, badawczo-rozwojowych i edukacyjnych wspomagają one ich rozwój gospodarczy, społeczny i kulturowy, wpisując się w realizację koncepcji zrównoważonego rozwoju kraju. Szczególną rolę pełnią w tym zakresie uczelnie akademickie.
Niewątpliwie projakościowe rozwiązania proponowane w projekcie ustawy umożliwią efektywną realizację zróżnicowanych misji uczelni, umożliwiając ich rozwój w wymiarze regionalnym z jednoczesnym wsparciem edukacyjnych i naukowych specjalizacji, stanowiących przewagi konkurencyjne tych szkół wyższych w wymiarze krajowym i międzynarodowym. Skorelowanie tych specjalizacji z rozwojem regionu to wyzwanie dla uczelni oraz władz miast i województw, które powinny wykorzystywać potencjał szkół wyższych do realizacji własnych strategii.
Projekt ustawy przewiduje podział uczelni na akademickie i zawodowe w oparciu o wynik ewaluacji dyscyplin naukowych w odniesieniu do całej jednostki. Uzyskane oceny będą miały daleko idące następstwa decydujące o statusie uczelni – przy czym jednostki działające w dniu wejścia w życie ustawy mają prawo posługiwać się dotychczasowymi nazwami - posiadaniu uprawnień do nadawania stopni naukowych, prowadzonych studiach, finansowaniu itd. Odejście od oceny jednostek na rzecz dyscyplin w skali całej uczelni stanowi pozytywne rozwiązanie również dla mniejszych szkół akademickich.
Równie ważnym rozwiązaniem jest wprowadzenie kategorii B+, która poszerzy skalę ocen efektywności naukowej uczelni w obrębie dyscyplin. W dotychczasowej parametryzacji jednostek naukowych, w czterostopniowej skali A+, A, B i C dominowały oceny B, co nie różnicowało jednostek na bardzo różnych poziomach naukowych. Uzyskanie tej kategorii stanowi m.in. warunek konieczny do nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego oraz możliwości prowadzenia szkoły doktorskiej, co wydaje się sensowną gwarancją jakości awansów naukowych.
Uczelnie zyskują jeszcze jedno nowe narzędzie w postaci możliwości tworzenia federacji. To interesujący instrument do prowadzenia działalności naukowej, komercjalizacji jej wyników, kształcenia doktorantów i nadawania stopni naukowych lub stopni w zakresie sztuki.
Ważnym mechanizmem prorozwojowym dla uczelni regionalnych jest zapisana w projekcie ustawy Regionalna Inicjatywa Doskonałości. Stwarza możliwość realnego wsparcia uczelni w dyscyplinach, w których posiadają znaczące osiągnięcia naukowe, identyfikujące te szkoły w wymiarze krajowym i międzynarodowym.
O skutkach reformy szkolnictwa wyższego i nauki decydować będzie nie tylko ustawa, ale i szereg regulacji z nią skojarzonych, np. rozporządzeń, które będą miały bezpośredni wpływ na kształtowanie rzeczywistości akademickiej. Kluczową rolę odgrywać będą regulacje odnoszące się do nakładów na naukę i szkolnictwo wyższe, algorytmu finansowania szkół wyższych, zasad ewaluacji dyscyplin, listy czasopism i wydawnictw punktowanych przez MNiSW itp. Czekamy na te propozycje z niecierpliwością. ?