30 lat IRZiBŻ

W 1988 roku uchwałą Prezydium PAN w Olsztynie powołano do życia Centrum Agrotechnologii i Weterynarii PAN, które w 1995 roku przekształciło się w Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN. Cztery lata później otrzymał on uprawnienia do nadawania stopni naukowych doktora habilitowanego w naukach rolniczych, technologii żywności oraz zootechnice. W 2001 roku Oddział Nauk o Żywności uzyskał status Centrum Doskonałości w zakresie wpływu żywności na zdrowie, a rok później Oddział Biologii Rozrodu status Centrum Doskonałości w zakresie rozrodu zwierząt. Instytut posiada status Krajowego Naukowego Ośrodka Wiodącego. W wyniku oceny parametrycznej w 2017 r. otrzymał kategorię A.

Kadrę naukową instytutu stanowi 72 badaczy, 15 z nich to profesorowie tytularni, 24 – doktorzy habilitowani, a 30 – doktorzy. IRZiBŻ PAN posiada uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora i doktora habilitowane nauk rolniczych w zakresie technologii żywności i żywienia oraz zootechniki. Naukowcy z instytutu pozyskują zewnętrzne fundusze na badania, popularyzację nauki i kształcenie doktorantów. Uzyskali 60 grantów NCN, 4 granty NCBR i 4 MNiSW. Uczestniczą w grantach 7PR (2) i H2020 (3). Realizują projekty finansowane z funduszy strukturalnych UE. W programie COST zrealizowali 9 projektów, a obecnie realizują 3. Tak szeroką aktywność grantową jest możliwa m.in. dzięki 5-osobowemu zespołowi Biura Wspierania Badań. Instytut posiada prawo posługiwania się logiem HR Excellence in Research.

IRZiBŻ jest członkiem międzynarodowej Wspólnoty Wiedzy i Innowacji w obszarze Żywności EIT Food, skupiającej uniwersytety i ośrodki badawcze z czołowych pozycji rankingów naukowych oraz największe potęgi biznesowe. Trzynaście zakładów instytutu prowadzi badania podstawowe i stosowane w zakresie: nauk weterynaryjnych i nauk o zwierzętach; nauk o żywności i żywieniu w problematyce badania wzajemnych interakcji pomiędzy składnikami żywności a organizmem człowieka; identyfikacji, oceny i wdrożenia strategii doskonalenia wartości odżywczych i prozdrowotnych żywności, rozpoznania niepożądanych reakcji organizmu na składniki żywności, w tym nietolerancji, alergii i patogenności; nauk biomedycznych w zakresie rozpoznania przyczyn i terapii niepłodności człowieka, mechanizmów oddziaływania środowiska, w tym żywności i zanieczyszczeń, profilaktyki i terapii cukrzycy typu 2, alergii i otyłości; a także badań z zakresu mechanizmów regeneracji tkanek i opracowywania nowatorskich metod diagnostycznych. Do najnowszych odkryć należy zidentyfikowanie genu, który odpowiada za bezbliznowe gojenie się ran. Na razie badano myszy. Teraz zespół prof. Barbary Gawrońskiej-Kozak (na fot.) prowadzi badania, które mogą w przyszłości umożliwić leczenie niegojących się ran, np. u diabetyków oraz wspomóc leczenie pacjentów, u których rany pozostawiają rozległe, ograniczające sprawność, albo szpecące blizny.

Zapleczem do badań na zwierzętach jest profesjonalna zwierzętarnia typu CV, zbudowana w 1998 r. dzięki dotacji Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. W 2011 r. obiekt został powiększony do 150 m2 i gruntownie zmodernizowany z dotacji MSWiN.

IRZiBŻ jest wydawcą dwóch międzynarodowych czasopism naukowych: „Polish Food and Nutrition Sciences” oraz „Reproductive Biology”, indeksowanych w bazie JCR.

Obecnie zakłady instytutu znajdują się w Olsztynie i Białymstoku. Rozpoczyna się właśnie budowa docelowej siedziby z zapleczem biznesowym, w bezpośrednim sąsiedztwie Olsztyńskiego Parku Naukowo-Technologicznego. Obiekt ma zostać ukończony do końca 2020 roku. Nowa siedziba Instytutu kosztować będzie 93 mln zł, z czego 77 mln zł stanowić będzie dotacja unijna, a pozostała kwota to wkład własny.