Piękny jest zwyczaj oddawania szacunku uczonym, którzy wytrwali w swej niesłabnącej miłości do literatury, systematycznie realizując potrzebę jej sumiennego zgłębiania. Księga jubileuszowa poświęcona prof. Tadeuszowi Budrewiczowi w sześćdziesiątą piątą rocznicę jego urodzin jest jedyną w swoim rodzaju monografią osobowości badawczej historyka literatury z Krakowa.

Pierwszą część tomu wypełniają refleksje porządkujące zakres badawczy, sposób postępowania wobec tekstu i kwestie pisarstwa naukowego Tadeusza Budrewicza. Mówiąc w dużym uproszczeniu, jego szkoła prymarnie polega na uważnym czytaniu, wydobywaniu z utworu właściwości językowo–stylistycznych, figur retorycznych, płaszczyzn dialogu, cech i struktur oryginalnych i wtórnych. W praktyce badawczej Budrewicza poetyka opisowa i historyczna (wbrew antyfilologicznym modom) wciąż są przydatne.

Rzetelnie zinwentaryzowane struktury tekstowe, właściwości stylu, wykryte figury Budrewicz traktuje jako punkty wyjścia do dalszych etapów poznawania dzieła, pisarza, epoki. Pasjonuje go ustalanie faktografii biograficznej i ściśle historycznej. Patrzy na literaturę poprzez detale, ale również widzi ją w szerszych perspektywach, w kontekstach codzienności i w nurcie procesów świadomościowych, społecznych, gospodarczych, politycznych, a wreszcie kulturowych. Przy tym dysponuje jedyną w swoim rodzaju wyobraźnią historycznoliteracką. W akcie zapoznawania słuchaczy i czytelników z wynikami badań posługuje się intelektualnym humorem, ironią i trafną metaforą.

Refleksje nad dorobkiem Budrewicza nie tylko pokazują literaturoznawcze instrumentarium krakowskiego uczonego, pobudzają do budowania samoświadomości na temat uprawiania historii literatury i logiki poszukiwania inspiracji badawczych. Studia uczonego nad powojenną prozą Juliana Kawalca, Haliny Auderskiej i Zygmunta Trziszki nie są oderwane od zainteresowań dziewiętnastowiecznych. Powieści tychże literatów bowiem niejako „żerują” na stylistyczno–kulturowych schematach, wypracowanych w XIX w. Toteż zrozumiałe jest, dlaczego ta epoka, jako jedno z istotnych źródeł niedawnej i współczesnej rzeczywistości, stała się zasadniczym przedmiotem pieczołowicie penetrowanym przez Budrewicza. Nie powinno więc dziwić i to, że nazwisko tego uczonego przywarło do ważnych i kluczowych osiągnięć historii literatury, dotyczących Kraszewskiego, Prusa, Konopnickiej, Orzeszkowej czy Asnyka.

Dziewiętnastowieczna literatura jest poniekąd wielowarstwowym złożem archeologicznym, w którym ukryte są zapomniane teksty i fakty. Budrewicz doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że przeszłość literacka domaga się nie tylko reinterpretacji, ale również ponawiania inwentaryzacji. Jest mistrzem w odkrywaniu zapoznanych drobiazgów pisarzy wielkich i autorów minorum gentium . Zdolność dostrzegania zjawisk traktowanych przez innych po macoszemu, występujących gdzieś na poboczach lub peryferiach, skłoniła uczonego do przedzierzgnięcia się w regionalistę literackiego w nowoczesnym i pozbawionym pejoratywnych skojarzeń znaczeniu.

W drugiej części księgi znajdują się artykuły znakomitych historyków literatury starszych i młodszych pokoleń. Problematyka czterdziestu esejów jest emanacją zagadnień bliskich osobowości naukowej Budrewicza. Poczesne miejsce zajmują kraszewiana, ale księga na nich się nie wyczerpuje.

Poetykę losu i historii spaja wewnętrznie, co zrozumiałe, intelektualna obecność Tadeusza Budrewicza. I jeszcze coś: nie zawsze oczywiste przekonanie, że bycie historykiem literatury, literaturoznawcą, filologiem oznacza humanistyczną i pracowitą troskę o ciągłość kultury na różnych jej poziomach.