Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego jest ustawowo umocowanym, pochodzącym z wyboru, niezależnym organem o charakterze opiniodawczym, współdziałającym ze wskazanymi w ustawie organami państwa w ustalaniu polityki w sprawach szkolnictwa wyższego, nauki i innowacyjności.

Sprawozdanie przewodniczącego z działalności Rady w okresie kolejnego, czwartego roku jej czteroletniej kadencji: 1.01.2014 – 31.12.2017, zostało przyjęte przez Radę na jej ostatnim posiedzeniu, na którym Rada udzieliła absolutorium przewodniczącemu.

Od 2014 roku RGNiSW stała się organem, w którego składzie znajdują się wyłonieni w trybie wyboru przedstawiciele organizacji środowiskowych prowadzących działalność w szkolnictwie wyższym na podstawie umocowania ustawowego: Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Konferencji Rektorów Zawodowych Szkół Polskich, Polskiej Akademii Nauk, Rady Głównej Instytutów Badawczych, Parlamentu Studentów RP, Krajowej Reprezentacji Doktorantów, a także reprezentacji ogólnokrajowych organizacji pracodawców Business Centre Club, Lewiatan i Pracodawcy RP.

Wszystkie sprawozdania, po ich przyjęciu przez Radę, zostały udostępnione na witrynie RGNiSW (www.rgnisw.nauka.gov.pl), a także zaprezentowane w skrócie, wraz z komentarzem przewodniczącego, na łamach „Forum Akademickiego”.

Głównym przedmiotem referowanego sprawozdania, obejmującego dokonania Rady i jej członków w 2017 roku, jest statutowa działalność Rady w tym okresie, kontynuowana z udziałem ekspertów niebędących jej członkami, którym przyznano status społecznych doradców Rady. Istotnym dokonaniem stały się również raporty RGNiSW, opracowane z jej własnej inicjatywy przez zespoły robocze w formule pro publico bono. W roku sprawozdawczym zakończyły swą działalność, ogłaszając swe raporty, kolejne trzy takie zespoły Rady.

Działalność statutowa Rady: wybrane elementy

Wzorem lat ubiegłych odbyło się wręczenie nagród XII edycji konkursu „Forum Akademickiego” Skomplikowane i proste. Młodzi uczeni o swoich badaniach . Minister nauki i szkolnictwa wyższego wraz z przewodniczącym Rady Głównej wręczyli nagrody laureatom konkursu podczas lutowego posiedzenia plenarnego.

W czasie posiedzeń plenarnych przeprowadzono m.in. następujące kolejne debaty z udziałem gości.

W czasie debaty dotyczącej wybranych problemów i analiz rekrutacji na studia wskazano na korzyści z analityki edukacyjnej jako narzędzia polityki rekrutacyjnej uczelni. Poddano też krytyce głosy nawołujące do odejścia od procesu bolońskiego. Wskazano, że egzamin maturalny jest jednym z największych osiągnięć systemowych polskiej edukacji.

Kolejna debata dotyczyła spraw nurtujących środowisko studenckie, które zgłosiło szereg postulatów, m.in. unikania marginalizowania studentów, włączania studentów do procesów związanych z doskonaleniem jakości kształcenia, ale wskazano też na brak identyfikacji wielu studentów z uczelnią. Wnioskowano m.in., że należy zmienić model finansowania uczelni poprzez dokonanie zmian w algorytmie, które pozwalałyby uczelniom na większe wsparcie finansowe działalności studentów w zakresie ochrony zdrowia oraz aktywności fizycznej i kulturalnej.

Przedmiotem jednej z debat było wnioskowane wzbogacenie oferty edukacyjnej uczelni o 5. poziom PRK, z perspektywy tego, co dzieje się w innych krajach oraz potrzeb naszych studentów i rozwoju kształcenia w szkolnictwie wyższym.

Jedna z kluczowych debat z udziałem J. Gowina dotyczyła ministerialnej koncepcji Ustawy 2.0. Prace resortu skupiły się nad wszystkimi modułami, które były przedmiotem debat NKN. Ustawa będzie miała charakter ramowy. Szczegółowe rozwiązania prawne będą przeniesione na poziom statutów uczelni. Ustawa ma poszerzyć autonomię uczelni. Wprowadza również wiele bardzo ważnych zmian systemowych.

Rada z satysfakcją przyjęła uwzględnienie przez ministra w projekcie ustawy części postulatów dotyczących organów uczelni, wspólnie przedłożonych przez przewodniczących RGNiSW oraz KRASP. Rada Główna uznała projekt ministerialny za właściwą podstawę dalszych prac legislacyjnych, oczekując kontynuacji dialogu prowadzącego do wypracowania i przyjęcia propozycji doskonalących przedłożony projekt.

Inicjatywy, opinie i inne wystąpienia Rady

W październiku Rada Główna przyjęła uchwałę w sprawie naruszania etosu akademickiego, w odpowiedzi na docierające informacje o przypadkach nieetycznych zachowań w środowisku akademickim. W listopadzie 2017 roku odbyło się spotkanie prezydiów CK i RGNiSW z udziałem przewodniczącego Komisji Uprawnień Akademickich Rady w celu omówienia m.in. założeń do nowej, planowanej klasyfikacji dziedzin i dyscyplin naukowych. Zaproponowano formy współdziałania w tych sprawach.

Rada zaopiniowała 8 projektów ustaw, 17 innych dokumentów przedłożonych przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego, 8 dokumentów przedłożonych przez innych ministrów.

Rada, stosownie do art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki, zaopiniowała w roku sprawozdawczym 60 wniosków o przyznanie uprawnień do nadawania stopni naukowych złożonych przez podstawowe jednostki organizacyjne szkół wyższych, instytuty PAN oraz instytuty badawcze. 37 wniosków dotyczyło uprawnień do nadawania stopnia doktora (16 uzyskało opinię pozytywną), a 23 – stopnia doktora habilitowanego (10 uzyskało opinię pozytywną).

W roku 2017 Rada Główna zaopiniowała łącznie 20 wniosków o wyrażenie opinii w sprawie zasad przyznawania stypendiów naukowych, w tym pozytywnie 11 i 9 negatywnie. Wielokrotnie Rada w swoich opiniach zwracała uwagę, że: warunki i tryb przyznawania stypendiów były niezgodne z regulacją art. 21 ust.1 pkt.39 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zapisy regulaminów nie zawierały merytorycznego uzasadnienia naukowego charakteru stypendium bądź też przyjęte w regulaminach rozwiązania były niespójne.

Podsumowanie prac Rady w kadencji 2014-17

Po czterech latach działania Rady, z satysfakcją odnotowano spełnienie przez nią wysokich wymagań, a w tym dotrzymywanie zapowiedzianych standardów niezależności, jakości, przejrzystości, przewidywalności i demokratycznego stylu prac, a także unikania konfliktów interesów. Na podkreślenie zasługują też nowe formy partnerskiego współdziałania z różnymi podmiotami, m.in. z konferencjami rektorów w naszym kraju: KRASP, KRZaSP, KRePSZ oraz ze Związkiem Rektorów Ukrainy.

Zrealizowano zapowiedź powoływania zespołów roboczych z udziałem ekspertów spoza Rady, którym przyznała ona honorowy status społecznych doradców Rady. Lista osób wyróżnionych w ten sposób znajduje się w dodatku do niniejszego sprawozdania. W wyniku prac tych zespołów, Rada ogłosiła 7 raportów dostępnych na witrynie http://www.rgnisw.nauka.gov.pl.

Podziękowanie

W imieniu Rady Głównej składam podziękowanie wszystkim naszym partnerom, gościom i współpracownikom, w tym zwłaszcza społecznym doradcom Rady którym wręczyliśmy listy z podziękowaniem. Dziękuję wicepremierom, ministrom i rektorom oraz przedstawicielom związków zawodowych i innych instytucji i organizacji uczestniczącym w posiedzeniach Rady, za ich wkład w dzieło, które stało się naszym wspólnym dorobkiem w kadencji 2014-17. Dziękuję Rzecznikowi Praw Absolwenta oraz przewodniczącej Komisji Dyscyplinarnej do spraw Nauczycieli Akademickich, działającym przy Radzie. Wyrażam wdzięczność przewodniczącym i członkom komisji stałych i zespołów roboczych oraz pracownikom administracyjnym zapewniającym jej obsługę, za ich poświęcenie i wysiłek w okresie całej kadencji. Składam też podziękowanie pracownikom odpowiedzialnym za obsługę Rady, a w tym pani Hance Matuszak, kierującej pracami biura w okresie pierwszych trzech lat aktualnej kadencji.

Osoby zainteresowane szczegółowymi informacjami o pracach Rady oraz problematyką i przebiegiem jej debat odsyłamy do protokołów ze wszystkich posiedzeń plenarnych, ogłaszanych wraz ze slajdami ilustrującymi wszystkie zaprezentowane prezentacje przez zapraszanych referentów na stronie Rady (www.rgnisw.nauka.gov.pl).