Wydarzenia

Filmowe archiwum on-line

ŁÓDŹ Dzięki finansowemu wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego łódzka „Filmówka” uruchomiła Archiwum Filmowe online, w którym sukcesywnie umieszczane będą zbiory Archiwum Filmowego PWSFTviT w Łodzi. Można je znaleźć pod adresem etiudy.filmschool.lodz.pl. Realizację zakrojonego na kilka lat projektu rozpoczęto od opublikowania setki etiud dokumentalnych kręconych od początku istnienia „Filmówki” do lat 60. Kolejna transza obejmie 77 dokumentów. Docelowo w Internecie mają się znaleźć wszystkie etiudy szkolne, czyli ponad 5 tys. filmów fabularnych, dokumentalnych, animowanych i etiud operatorskich tworzonych od roku 1949. Portal kierowany jest do miłośników kina, którzy będą mogli prześledzić początki artystycznej twórczości swych ulubionych polskich reżyserów, ale także do profesjonalistów, m.in. filmowców, filmoznawców, historyków.

Projekt strony etiudy.filmschool.lodz.pl powstał w oparciu o najlepsze wzory archiwów europejskich. Nad powstaniem Archiwum Filmowego online pracował zespół: Maciej Drygas, Katarzyna Mąka-Malatyńska, Agata Golańska, Monika Sarwińska. Za projekt odpowiada Fundacja Rozwoju Szkoły Filmowej w Łodzi oraz sama uczelnia.

Doktorat h.c. – prof. R. Schechner

Fot. AT

WARSZAWA Senat Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie nadał po raz pierwszy w historii uczelni tytuł doktora honoris causa. Otrzymał go prof. Richard Schechner, wybitny amerykański praktyk i teoretyk teatru. W latach 60. i 70. zdobył on sławę jako założyciel legendarnej nowojorskiej formacji The Performance Group, był reżyserem jej przełomowych przedstawień, m.in.: Commune , Dionysus in 69 , The Tooth of Crime , Cops . Od kilku dekad jest redaktorem „The Drama Review”, najważniejszego pisma teatrologicznego na świecie. Prof. Schechner jest współtwórcą performatyki, nowej dziedziny akademickiej, łączącej osiągnięcia teatrologii z inspiracjami z kręgu antropologii kultury, socjologii, kulturoznawstwa, filozofii. Jest jednym z najbardziej zasłużonych propagatorów twórczości Jerzego Grotowskiego.

Doktorat h.c. – prof. Andrzej Neimitz

Fot. Kamil Dziewit

KIELCE 25 października prof. Andrzej Neimitz, specjalista w zakresie mechaniki ciała stałego, były rektor Politechniki Świętokrzyskiej, otrzymał tytuł doktora honoris causa tej uczelni. W wykładzie przedstawił podstawowe zagadnienia z zakresu mechaniki pękania. Przypomniał katastrofę wahadłowca Challenger z 1986 r., w której zginęła cała załoga. Przyczyną nieszczęśliwego zdarzenia było pęknięciem uszczelki, wykonanej z tworzywa wrażliwego na niskie temperatury. Działalność dydaktyczna profesora w kraju koncentruje się wokół mechaniki ciała stałego: teorii sprężystości, plastyczności, mechaniki doświadczalnej, mechaniki pękania, wcześniej mechaniki ogólnej i zagadnień konstrukcyjnych oraz technologicznych w przeróbce plastycznej. W USA prowadził wykłady z wytrzymałości materiałów i teorii sprężystości, w Finlandii kurs z mechaniki pękania i zmęczenia materiałów oraz kurs z mechaniki pękania dla doktorantów z różnych ośrodków, a także seminaria i wykłady we Włoszech, Portugalii, Chinach, Japonii, Szwajcarii, Ukrainie. Prof. Neimitz wypromował 6 doktorów nauk technicznych. Jest autorem bądź współautorem ok. 180 publikacji oraz 5 książek naukowych.

Za zasługi dla Krakowa

KRAKÓW Dr hab. Maciej Kowalczyk, pediatra z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, który przez trzy kadencje był dyrektorem Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie-Prokocimiu, otrzymał z rąk prof. Jacka Majchrowskiego, prezydenta Krakowa, odznakę Honoris Gratia w dowód uznania za szczególne zasługi dla miasta i jego mieszkańców. Odznakę Honoris Gratia otrzymał też prof. Alfred Reroń z Kliniki Położnictwa i Perinatologii CM UJ. Jest on autorem ponad 100 prac naukowych i promotorem 7 przewodów doktorskich. Był ordynatorem Oddziału Ginekologii i Położnictwa Polskiego Zespołu Medycznego w Trypolisie (Libia).

Nagroda im. Karola Miarki

KATOWICE/OPOLE 6 listopada w Bibliotece Śląskiej po raz trzydziesty czwarty marszałkowie województw: śląskiego i opolskiego wręczyli Nagrody im. Karola Miarki. Honorowane są nimi osoby, które w swojej pracy, twórczości naukowej i kulturalnej wyraźnie zaznaczają swoją obecność wśród mieszkańców obu regionów i całego kraju. Wśród tegorocznych laureatów znalazła się dr hab. Urszula Łangowska-Szczęśniak, prof. UO. Uczona jest ekonomistką, kierowniczką Zakładu Teorii Ekonomii na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Opolskiego. Jest przewodniczącą Komisji Budżetowej UO. Prof. Łangowska-Szczęśniak wniosła duży wkład w tworzenie i rozwój nauk ekonomicznych w województwie opolskim. Jest autorką publikacji, dotyczących rozwoju społeczno-gospodarczego Opolszczyzny, m.in. Modele ekonometryczne rozwoju miast Opolszczyzny czy Rozwój miast i zarządzanie gospodarką miejską Opolszczyzny .

Doktorat h.c. – prof. S. Winiarczyk

LUBLIN/LWÓW Lwowski Narodowy Uniwersytet Medycyny Weterynaryjnej i Biotechnologii im. S. Grzyckiego nadał tytuł doktora honoris causa prof. Stanisławowi Winiarczykowi z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. Jest on twórcą idei współpracy instytucjonalnej pomiędzy Wydziałem Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie a Lwowskim Narodowym Uniwersytetem Medycyny Weterynaryjnej i Biotechnologii w ramach projektu współpracy transgranicznej pt. „Utworzenie Weterynaryjnej Szkoły Zaawansowanych Technik Diagnostycznych wraz ze specjalistycznymi laboratoriami”. Prof. Winiarczyk jest specjalistą z zakresu chorób psów i kotów oraz epizootiologii i administracji weterynaryjnej. Pełni funkcję krajowego kierownika specjalizacji choroby psów i kotów w Komisji ds. Specjalizacji Lekarzy Weterynarii. Był wiceprezesem Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej w latach 2005–2013, a obecnie przewodniczy Komisji ds. Współpracy z Zagranicą. Od 2005 r. reprezentuje samorząd krajowy w Zgromadzeniu Ogólnym Europejskiej Federacji Lekarzy Weterynarii (Federation of Veterinarians of Europe). Jest członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Nauk Weterynaryjnych oraz Komitetu Nauk Weterynaryjnych PAN. Na macierzystej uczelni kieruje Katedrą Epizootiologii i Kliniki Chorób Zakaźnych i pełni funkcję dziekana Wydziału Medycyny Weterynaryjnej. Był promotorem 9 przewodów doktorskich. Opublikował ponad 190 indeksowanych prac naukowych oraz 4 książki.

AZON – wiedza na wyciągnięcie ręki

WROCŁAW Tysiące materiałów naukowych – książek, czasopism, skryptów i artykułów, materiały konferencyjne, filmy, nagrania i modele 3D można znaleźć w internetowym Atlasie Zasobów Otwartej Nauki, który powstaje na Politechnice Wrocławskiej. AZON to internetowa, powszechnie dostępna platforma informacyjna. Powstaje ona w ramach projektu „Aktywna Platforma Informacyjna e-scienceplus.pl” w Centrum Wiedzy i Nauki Technicznej Politechniki Wrocławskiej. Na platformie można znaleźć przede wszystkim wyniki badań i prace naukowe z różnych dziedzin, ale również zdjęcia czy skany 3D zabytków. AZON ma popularyzować wyniki badań i ich szerokie wykorzystanie w nauce, biznesie czy innych dziedzinach życia. Korzystanie ze zbioru jest bezpłatne.

Do AZON-u w cyfrowej formie trafiają m.in. eksponaty z Muzeum Politechniki Wrocławskiej. Są wśród nich urządzenia techniczne i stary sprzęt laboratoryjny. W internetowym Atlasie znajdą się zarówno zdjęcia 360 st., odzwierciedlające teksturę oraz kolory danych przedmiotów, jak i skany 3D będące ich modelami przestrzennymi.

Internetową platformę informacyjną tworzą wspólnie: Politechnika Wrocławska, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu oraz Instytut Badań Systemowych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. AZON jest finansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

357 mln dla dziesięciu uczelni

WARSZAWA Najlepsze projekty nagrodzone w ramach III ścieżki w konkursie Zintegrowane Programy Uczelni otrzymają łącznie 357 mln zł dofinansowania. To wynik konkursu dla szkół wyższych organizowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, mającego na celu kształcenie dostosowane do potrzeb społeczno-gospodarczych. Zintegrowane Programy Uczelni mają służyć m.in. podnoszeniu umiejętności studentów i kompetencji dydaktycznych kadr uczelni oraz tworzeniu i realizacji wysokiej jakości programów stażowych i studiów doktoranckich. Budżet konkursu wynosił początkowo 250 mln zł, ale wysoki poziom wniosków sprawił, że NCBR podjęło decyzję o zwiększeniu przyznanych na ten cel środków. Ścieżka III przeznaczona jest dla największych uczelni, kształcących co najmniej 20 tys. studentów, w których co najmniej połowa ocenionych jednostek organizacyjnych posiada ocenę parametryczną na poziomie A lub A+. Czas realizacji dofinansowanych projektów wynosi od 18 do 48 miesięcy. Laureatami konkursu zostały uniwersytety: im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Mikołaja Kopernika w Toruniu, Jagielloński, Warszawski, Gdański i Warmińsko-Mazurski w Olsztynie oraz politechniki Wrocławska, Warszawska i Akademia Górniczo-Hutnicza. Prof. Andrzej Tretyn, rektor UMK, powiedział, że prawie 39 mln, które ma otrzymać uczelnia, zostanie przeznaczone na studia doktoranckie oraz system zarządzania uczelnią.

Wyniki I i II ścieżki konkursu Zintegrowane Programy Uczelni, które są skierowane do mniejszych uczelni, zostaną ogłoszone w lutym 2018 roku.

Pomerania Nostra dla prof. A. Wolff-Powęskiej

POZNAŃ/SZCZECIN/GREIFSWALD Prof. Anna Wolff-Powęska została tegoroczną laureatką Nagrody Pomerania Nostra. Nagrodę wręczono 10 listopada na Uniwersytecie w Greifswaldzie. W uzasadnieniu podkreślano znaczenie naukowe publikacji badaczki na temat stosunków polsko-niemieckich oraz uznanie, jakim cieszy się wśród niemieckich oraz polskich historyków i publicystów. Prof. Wolff-Powęska ukończyła studia filozoficzne i historyczne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i z tą uczelnią była przez większość swego naukowego życia związana. W latach 1990–2004 kierowała Instytutem Zachodnim w Poznaniu. Aktualnie wykłada na SWPS Uniwersytecie Humanistyczno-Społecznym w Warszawie, filia w Poznaniu. Jest też przewodniczącą rady naukowej Centrum Badań Historycznych PAN w Berlinie. Prof. Wolff-Powęska jest jednym z najważniejszych polskich ekspertów w dziedzinie historii Niemiec oraz stosunków polsko-niemieckich. Opublikowała fundamentalne teksty dotyczące tych dziedzin. Jej zainteresowania naukowe obejmują przede wszystkim XIX i XX w., totalitaryzm oraz jego kres, polsko-niemieckie sąsiedztwo i filozofię polityczną. Za dokonania naukowe i zasługi dla polsko-niemieckiego pojednania oraz rozwoju stosunków polsko-niemieckich została wyróżniona m.in. Europejską Nagrodą Obywatelską oraz Nagrodą Uniwersytetu Europejskiego Viadrina.

Nagroda Pomerania Nostra przyznawana jest od 2003 r. osobom szczególnie zasłużonym dla sztuki, nauki, gospodarki lub polityki, które swoją działalnością znacząco wpierają polsko-niemiecki dialog. Fundatorami nagrody są miasta Szczecin i Greifswald, uniwersytety w Greifswaldzie i Szczecinie oraz dziennik „Kurier Szczeciński”.

Doktorat h.c. – prof. J. Solski

LUBLIN/LWÓW Prof. Janusz Solski, specjalista z zakresu farmacji i analityki medycznej, kierownik Katedry Diagnostyki Laboratoryjnej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, otrzymał tytuł doktora honoris causa Lwowskiego Narodowego Uniwersytetu Medycznego im. Daniela Halickiego. Obie uczelnie od lata ze z sobą współpracują, cyklicznie organizują Lwowsko-Lubelską Konferencja Biochemii Eksperymentalnej i Klinicznej, która odbywa się na przemian raz w Polsce, raz na Ukrainie. Prof. Solski współpracuje z ukraińską uczelnią od 20 lat. Jest współautorem dwóch ukraińskich akademickich podręczników z dziedziny biochemii, członkiem komitetu ukraińskiego wydawnictwa naukowego. Na macierzystej uczelni prof. Solski był m.in. kierownikiem Katedry i Zakładu Diagnostyki Laboratoryjnej oraz dziekanem Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Analityki Medycznej. Wypromował 10 doktorów, a 3 z nich uzyskało habilitacje. Był członkiem PKA.

LEAPS

BRUKSELA 13 listopada szesnaście instytucji reprezentujących dziewiętnaście europejskich ośrodków badawczych podpisało porozumienie powołujące do życia Ligę Europejskich Źródeł Światła Opartych na Akceleratorach – LEAPS (the League of European Accelerator based-Photon Sources). Wśród inicjatorów porozumienia i sygnatariuszy umowy znalazł się prof. Marek Stankiewicz, dyrektor Narodowego Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS przy Uniwersytecie Jagiellońskim. Podstawą porozumienia jest fakt, iż instytucje te dysponują najnowocześniejszymi na świecie źródłami światła dla nauki (z zakresu promieniowania rentgenowskiego, ultrafioletowego i podczerwonego), czyli synchrotronami i laserami na swobodnych elektronach. To obecnie najwszechstronniejsze urządzenia pomiarowe, jakimi dysponują nauki przyrodnicze i techniczne takie jak biologia, chemia, fizyka, inżynieria materiałowa, nanotechnologia, medycyna, farmakologia czy historia sztuki. W ciągu ostatnich pięciu lat z infrastruktury badawczej LEAPS skorzystało ponad 24 tys. użytkowników. Badania prowadzone z wykorzystaniem synchrotronów i laserów na wolnych elektronach przyczyniły się do odkryć nagrodzonych pięcioma Nagrodami Nobla. Pomiary użytkowników komercyjnych pozwoliły na wprowadzenie szeregu innowacji w wielu dziedzinach przemysłu. Partnerzy LEAPS podejmą działania na rzecz udoskonalenia technologii akceleratorowych źródeł światła, technik eksperymentalnych, detektorów i systemów kontrolno-pomiarowych oraz rozwoju technologii informatycznych, związanych z gromadzeniem i przetwarzaniem ogromnych ilości danych, jakie generowane są podczas pomiarów. Przewiduje się również realizację działań edukacyjno-szkoleniowych, zachęcających do korzystania z infrastruktury badawczej LEAPS zarówno naukowców, jak i przedstawicieli przemysłu.

Polsko-amerykański test diagnostyczny

ŁÓDŹ Rak jajnika to czwarta pod względem częstotliwości występowania przyczyna zgonów kobiet. Co roku rozpoznaje się w Polsce ponad 3 tys. nowych przypadków tej choroby. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów tylko nieco ponad 40% chorych przeżywa 5 lat od momentu postawienia diagnozy. Test diagnostyczny, pozwalający rozpoznać raka jajnika na wczesnym etapie zaawansowania, co może znacząco obniżyć te złe statystyki, opracował amerykańsko-polski zespół naukowców. Pracowali nad nim badacze z Dana-Farber Cancer Institute w Bostonie i z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Wyniki badań opublikowano w prestiżowym czasopiśmie eLife. Badanie polega na pomiarze ilości mikroRNA we krwi obwodowej i pozwala wykryć nowotwór niezależnie od jego typu histologicznego, stopnia zawansowania czy wieku pacjentki. Badaniami klinicznymi objęto blisko 500 kobiet – zarówno w USA, jak i Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym im. M. Kopernika w Łodzi. Jak wynika z opublikowanych wyników, test ma lepsze własności diagnostyczne niż dotychczas stosowane. Obecnie zespół naukowców pracuje nad pracuje wykorzystaniem i kalibracją testu do powtarzalnej diagnostyki pacjentek o wysokim ryzyku rozwoju raka jajnika.

60 lat PAN w Krakowie

Fot. A. Wojnar

KRAKÓW 14 listopada świętowano 60-lecie ustanowienia krakowskiego oddziału Polskiej Akademii Nauk. Prezes krakowskiego oddziału PAN, prof. Andrzej Jajszczyk, przedstawił misję PAN: służenie ekspertyzą naukową, udział jej członków w ciałach samorządowych i towarzystwach naukowych, popularyzację nauki wśród społeczeństwa, organizację konferencji i publikację czasopism, a także wypowiadanie się w sprawach ważnych dla kraju. Zwłaszcza ta ostatnia rola, jak zaznaczył, jest szczególnie istotna w obliczu podziału, w jakim w ostatnim czasie znajduje się polskie społeczeństwo.

Prof. Stanisław Waltoś przybliżył uczestnikom spotkania okoliczności powołania do życia oddziału PAN w Krakowie i jego historię.

Krakowski oddział Polskiej Akademii Nauk został powołany w 1957 roku. Jego celem była integracja i aktywizacja środowiska naukowego zarówno Krakowa, jak i całej Polski południowo-wschodniej (do czasu otwarcia oddziałów w Katowicach i Lublinie). Oddziałem kierowali m.in. profesorowie: Zenon Klemensiewicz, polonista, Aleksander Krupkowski, metalurg, Marian Mięsowicz, fizyk i Władysław Szafer, botanik. Siedzibą oddziału był początkowo budynek Polskiej Akademii Umiejętności przy ul. Sławkowskiej, zaś od roku 1993 jest nią XV-wieczna Kamienica Kreczykowska przy ul. Św. Jana.

Obecnie Oddział PAN skupia 55 członków korporacji. W Krakowie istnieje 11 instytutów naukowych i 13 samodzielnych zakładów PAN, zatrudniających około 200 profesorów i ponad 2 tys. pracowników. W Oddziale pracują 32 komisje naukowe i 1 zespół problemowy, zrzeszające około 1200 uczonych z wyższych uczelni, placówek PAN, instytutów resortowych oraz innych placówek badawczych.

Obecnie Oddział publikuje około 20 wydawnictw ciągłych i w miarę posiadanych środków kilka seryjnych. Szczególną rolę spełniają czasopisma wydawane w językach kongresowych, które uzyskały status czasopism międzynarodowych. Są to: „Acta Archaeologica Carpathica”, „Archivum Iuridicum Cracoviense”, „Folia Orientalia”, „Acta Biologica Cracoviensia” i „Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica”. Dużą popularnością cieszy się kwartalnik „Studia Historyczne” i dwumiesięcznik „Ruch Literacki”, który stał się obok „Pamiętnika Literackiego” najważniejszym czasopismem historycznoliterackim w Polsce.

Dla opolskiej medycyny

OPOLE 14 listopada podpisano umowę pomiędzy przedsiębiorstwem Agrocentrum ze Strzelec Opolskich a Uniwersytetem Opolskim. Dotyczyło ono przekazania przez firmę 30 tys. zł na rzecz kierunku lekarskiego w Opolu.

– Dzisiejsze spotkanie wypada w dobrym momencie, bo po przerwie wakacyjnej i po sukcesie, jakim było otwarcie Collegium Medicum – powiedział rektor UO prof. Marek Masnyk. – Przed nami wyzwania roku akademickiego 2018/2019, w tym kontynuacja drugiego etapu budowy Collegium Medicum. Wsparcie ze strony rodzinnej firmy Agrocentrum jest dla nas niezwykle cenne – podkreślił rektor. – Mamy nadzieje, że inne firmy, a także włodarze miast czy powiatów uwzględnią opolską medycynę w swoich planach – dodał.

Prezes Agrocentrum Aleksander Materla stwierdził, że suma, którą przekazuje uniwersytetowi, stanowi kroplę w morzu potrzeb opolskich studiów medycznych, ale krople składają się przecież na strumienie.

Prezes Materla podkreślił, że choć sukcesem było utworzenie kierunku lekarskiego na Uniwersytecie Opolskim i udany nabór na pierwszy rok studiów, to jeszcze większym będzie spotkanie wykształconych tu lekarzy w szpitalnych salach czy w przychodniach zdrowia. Firma Agrocentrum zajmuje się zaopatrywaniem rolników w województwie opolskim i śląskim w środki do produkcji rolnej, jak: nawozy, środki ochrony roślin, nasiona, maszyny rolnicze.

Medal I. Adamczewskiego

GDAŃSK Dr hab. Aleksander Kubicki, prof. UG, z Wydziału Matematyki, Fizyki i Informatyki Uniwersytetu Gdańskiego otrzymał 18 listopada Medal im. prof. Ignacego Adamczewskiego za zasługi w popularyzacji fizyki. Prof. Kubicki pełni funkcję prodziekana ds. kształcenia i promocji Wydziału Matematyki, Fizyki i Informatyki. Jest przewodniczącym III Wydziału Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. Zainteresowania naukowe koncentruje na zagadnieniach spektroskopii molekularnej, a jego dorobek naukowy w tym zakresie to ponad 70 publikacji. Od kilkunastu lat prof. Kubicki aktywnie bierze udział w popularyzacji fizyki wśród uczniów szkół ponadpodstawowych. Prowadzi otwarte wykłady w ramach Bałtyckiego Festiwalu Nauki czy Targów Akademia, współorganizuje popularyzatorskie działania Instytutu Fizyki Doświadczalnej i Wydziału Matematyki, Fizyki i Informatyki UG. Luminescencja w nauce i życiu codziennym , Kolory – prawda czy fałsz czy Od zabawy w bączka do badania mózgu to tytuły niektórych spośród licznych wykładów popularnonaukowych dla młodzieży szkolnej wygłaszanych na UG i w szkołach ponadgimnazjalnych Trójmiasta, Lęborka czy Rumi.

Patron medalu, prof. Ignacy Adamczewski (1907-2000), był światowej sławy fizykiem, specjalizującym się w badaniach nad jonizacją i przewodnictwem elektrycznym cieczy dielektrycznych, czyli takich, które nie przewodzą prądu. Jest uznawany za twórcę gdańskiej szkoły ciekłych dielektryków. Był autorem licznych podręczników fizyki klasycznej i współczesnej oraz prac z zakresu fizyki jądrowej, zwłaszcza detekcji i dozymetrii promieniowania.

Polonicum 2017

WARSZAWA 20 listopada Centrum Języka Polskiego i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców „Polonicum” po raz dwunasty przyznało Nagrodę Polonicum, którą honorowane są osoby i instytucje zasłużone na polu popularyzacji wiedzy o Polsce i języku polskim za granicą. Laureaci otrzymali statuetkę wykonaną z brązu i pamiątkowy dyplom. Nagrodę główną przyznano Bibliotece Polskiej w Paryżu, która została założona w 1838 roku przez członków Wielkiej Emigracji, m.in. Adama Jerzego Czartoryskiego i Juliana Ursyna Niemcewicza, aby gromadzić książki, archiwa i pamiątki narodowe. Jej księgozbiór liczy ponad 200 tys. woluminów, w tym rękopisy, mapy, atlasy i ryciny powstałe od XVI do XX wieku. Biblioteka jest najstarszą instytucją polską poza granicami kraju. W imieniu pracowników biblioteki nagrodę odebrał prof. Marek Tomaszewski.

Przyznano też dwa wyróżnienia. Otrzymali je dr David Kolbaia oraz Polish Studies Center Indiana University Bloomington. Dr Kolbaia pracuje w Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, jest kierownikiem Stacji Kaukaskiej UW w Tbilisi oraz popularyzatorem wiedzy o języku i kulturze polskiej w Gruzji. Odnalazł zaginione tłumaczenie Pana Tadeusza na język gruziński. Przekład powstał w 1955 roku, jego autorem jest Witali Ugrechelidze, gruziński wojskowy, który mieszkał w Polsce od 1922 roku i w czasie II wojny światowej walczył w szeregach polskiej armii. Dr Kolbaia uzupełnił przekład, uwspółcześnił go, opatrzył komentarzem krytycznym i przygotował do druku. Polish Studies Center działa na Indiana University Bloomington od 40 lat. Centrum propaguje wiedzę o polskiej literaturze, sztuce, muzyce, historii i społeczeństwie. To instytucja, która łączy działalność naukową z promocją polskiej kultury. Wyróżnienie dla Polish Studies Center odebrała dyrektor Centrum prof. Joanna Niżyńska.

10. Książka Historyczna Roku

WARSZAWA 23 listopada wręczono nagrody w 10. Konkursie Książka Historyczna Roku im. Oskara Haleckiego zorganizowany przez Telewizję Polską, Polskie Radio, Instytut Pamięci Narodowej i Narodowe Centrum Kultury.

W kategorii „Najlepsza książka naukowa poświęcona dziejom Polski i Polaków w XX wieku” jury nagrodziło pracę prof. Ryszarda Tomczyka i dr Barbary Patlewicz z Uniwersytetu Szczecińskiego Cmentarz Janowski we Lwowie. Polskie dziedzictwo narodowe, T. I-II . Nagrodę czytelników w tej samej kategorii przyznano dr. Michałowi Pszczółkowskiemu (Uniwersytet Zielonogórski) za Kresy nowoczesne. Architektura na ziemiach wschodnich II RP (1921-1939) . Praca zyskała uznanie czytelników, zdobywając na stronie internetowej 2948 głosów. W kategorii „Najlepsza książka popularnonaukowa poświęcona historii Polski w XX wieku” jury uhonorowało książkę prof. Grzegorza Motyki (Instytut Studiów Politycznych PAN) Wołyń’43 . Publikacja wygrała również plebiscyt internetowy uzyskując 1337 głosów. W plebiscycie internetowym prawidłowo zagłosowało 7 tys. 553 czytelników.

Po raz pierwszy przyznano nagrody w dwóch nowych kategoriach. Za „Najlepsze wydawnictwo źródłowe poświęcone historii Polski i Polaków w XX wieku” jury uznało pracę pod red. dr. Sławomira Dębskiego (Polski Instytut Spraw Międzynarodowych) Polskie dokumenty dyplomatyczne, 1919 styczeń-maj . W kategorii „Najlepsze wspomnienia dotyczące historii Polski i Polaków w XX wieku” jury uhonorowało Dziennik wydarzeń (1939-1944) pióra Jędrzeja Moraczewskiego, opracowany przez dr hab. Joannę Dufrat i dr. hab. Piotra Cichorackiego (Uniwersytet Wrocławski). Jury wyróżniło również książkę dr Justyny Błażejowskiej (Instytut Historii Nauki PAN) Harcerską drogą do niepodległości. Od „Czarnej Jedynki” do Komitetu Obrony Robotników .

Prof. T. Szubka w Clare Hall Cambridge

CAMBRIDGE/SZCZECIN Prof. Tadeusz Szubka z Instytutu Filozofii Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Szczecińskiego został wybrany na dożywotniego członka Clare Hall Cambridge, który wchodzi w skład University of Cambridge. Prof. Szubka jest filozofem, absolwentem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Od 2003 do 2016 roku pełnił funkcję dyrektora Instytutu Filozofii Uniwersytetu Szczecińskiego; obecnie jest kierownikiem Zakładu Ontologii i Filozofii Analitycznej US. Jest także członkiem m.in. Polskiego Towarzystwa Filozoficznego oraz towarzystw międzynarodowych: American Philosophical Association, Aristotelian Society oraz Mind. Jest członkiem Rady Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. W swoich książkach poruszał tematy m.in. metafizyki analitycznej oraz antyrealizmu semantycznego.

Clare Hall Cambridge to założony w 1966 r. instytut studiów zaawansowanych. Zatrudnia 125 wykładowców, a studiuje tam – tylko na studiach postgraduate – mniej niż 200 osób, co daje mu najwyższy SSR w całym Uniwersytecie Cambridge. Na stronie internetowej CHC czytamy, że „Clare Hall is a place to think, a place to meet, a place to talk and a place to share”.

Doktorat h.c. – prof. L. Trybus

Fot. Marian Misiakiewicz

RZESZÓW 24 listopada prof. Leszek Trybus otrzymał tytuł doktora honoris causa Politechniki Rzeszowskiej. Uczony jest pracownikiem tej uczelni. Przez 30 lat kierował Katedrą Informatyki i Automatyki na Wydziale Elektrotechniki i Informatyki, która z czasem stała się największą jednostką PRz. W tym okresie 35 pracowników katedry uzyskało stopnie doktora, czterech habilitację, a dwóch tytuły profesora. Sam prof. Trybus wypromował 11 doktorów. Prof. Trybus był również prorektorem ds. nauki (zrezygnował w stanie wojennym), kierownikiem Uczelnianego Ośrodka Obliczeniowego ETO, dyrektorem Instytutu Automatyki i Metrologii. Badania prof. Trybusa dotyczyły identyfikacji, sterowania optymalnego i filtracji układów o parametrach rozłożonych, regulacji cyfrowej, projektowania serwomechanizmów i robotów, a wreszcie sterowania adaptacyjnego, samostrojenia regulatorów oraz komunikacji mikrokomputerowa. W ostatnich kilkunastu latach dotyczą systemów czasu rzeczywistego oraz rozproszonych systemów sterowania. Łącznie badacz opublikował ponad 200 prac w czasopismach i materiałach konferencyjnych.

NCBJ i XFEL

ŚWIERK Narodowe Centrum Badań Jądrowych podpisało 24 listopada aneks do umowy o współpracy ze spółką European XFEL GmbH, będącą właścicielem ulokowanego w Hamburgu europejskiego lasera na swobodnych elektronach. Umowa ustala warunki i ramy prawne udziału NCBJ w eksploatacji i badaniach prowadzonych z wykorzystaniem tego najpotężniejszego na świecie urządzenia do badania materii, układów chemicznych i biologicznych przy pomocy ultrakrótkich impulsów rentgenowskich. Laser na swobodnych elektronach European XFEL rozpoczął fazę badawczą 1 września tego roku. NCBJ był współwykonawcą tego urządzenia, w którym elektrony – rozpędzane najpierw w ponad półtorakilometrowym akceleratorze – w drugiej fazie swej drogi przechodzą przez odpowiednio ukształtowane pole magnetyczne i emitują ultrakrótkie impulsy promieni X. NCBJ jest współudziałowcem spółki będącej właścicielem lasera. Obecnie władze instytutu starają się o środki na sfinansowanie udziału także w fazie eksploatacji urządzenia.

Aneks przewiduje, że jednym z pól współpracy będzie udział Centrum Informatycznego Świerk (CIŚ) w gromadzeniu i przetwarzaniu danych pochodzących z eksperymentów przeprowadzanych w Hamburgu. Wymaga to weryfikacji i rozbudowy łączy Świerka z polską siecią internetu optycznego PIONIER. Do końca 2018 r. przepustowość łącza powinna zostać podniesiona do 100 Gbps. Infrastruktura w Świerku ma być dostosowana do przyjmowania danych z Niemiec w 2020 r. Ulokowanie ośrodka obliczeniowego w NCBJ ułatwi pracę polskim grupom badawczym, które zechcą prowadzić eksperymenty z wykorzystaniem XFELa.

Wspólny doktorat

Fot. PŁ

ŁÓDŹ/DORTMUND Współpraca Politechniki Łódzkiej z niemieckim Uniwersytetem Technicznym w Dortmundzie rozszerzyła się o możliwość przeprowadzania wspólnych przewodów doktorskich. Jako pierwsza podwójny dyplom doktorski uzyskała absolwentka Wydziału Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska PŁ dr inż. Magda H. Barecka (na fot. w środku). Prowadzone przez nią badania dotyczyły modernizacji procesów produkcji związków chemicznych. Zaowocowały one opracowaniem innowacyjnej metody analizy procesów i projektowania ulepszonej aparatury chemicznej, której zastosowanie pozwala na osiągnięcie znacznych oszczędności finansowych. Badania związane z doktoratem Magda Barecka wykonywała na Wydziale IPOŚ w Łodzi i w Laboratorium Procesów Rozdziału Płynów na Wydziale Inżynierii Biochemicznej i Chemicznej w Dortmundzie. Promotorem doktoratu dr inż. Magdy H. Bareckiej jest prof. Andrzej Górak, związany z obiema uczelniami. Obrona pracy doktorskiej odbyła się w Politechnice Łódzkiej z udziałem polskich i niemieckich recenzentów: prof. Gerharda Schembeckera i prof. Eugeniusza Molgi. Magda Barecka wyróżniła się już wcześniej. Kończąc studia otrzymała nagrodę im. Mieczysława Serwińskiego za najlepszą pracę dyplomową. Wtedy także część badań wykonała za granicą, podczas praktyk w ramach programu Erasmus w Instytucie Technologii Chemicznej na Politechnice w Walencji.

20 lat z SAKWĄ

Fot. Marcin Ciepielewski

Kuba Ciechański pokonuje Zacięcie Wachowicza na Mnichu (Tatry).

KRAKÓW Sekcja Akademicka Klubu Wysokogórskiego w Krakowie SAKWA AGH obchodzi w tym roku 20-lecie działalności. Powstała w 1997 roku z inicjatywy studentów i pracowników AGH. Studenci rozpoczęli swoją działalność od wyprawy na najwyższy szczyt Kaukazu, Elbrus. Obecnie w SAKWIE działa blisko 250 osób, studentów ze wszystkich krakowskich uczelni, działających w kilku sekcjach, m.in. jaskiniowej, taternictwa czy alpinizmu. Członkowie klubu odbywają ekspedycje na najwyższe szczyty Andów, Alp i Tien-szan w Azji Centralnej. Regularnie wspinają się w Tatrach. Jednym z jubileuszowych projektów klubu było przedsięwzięcie „20 lat – 20 szczytów”. W ramach akcji 20 zespołów w ciągu jednego dnia zdobywało 20 najwyższych tatrzańskich wzniesień. Klubowicze angażują się również w działalność naukową w AGH. Kilkoro studentów brało w tym roku udział w Polskiej Wyprawie Naukowej do Peru w celu przeprowadzenia badań w Dolinie Wulkanów oraz w okolicy najgłębszego na świecie kanionu Colca.

Polacy w 9 programach QuantERA

KRAKÓW Polscy naukowcy są zaangażowani w 9 z 26 międzynarodowych projektów wyłonionych w konkursie na międzynarodowe projekty badawcze z zakresu technologii kwantowych, organizowanym przez konsorcjum QuantERA, koordynowanym przez Narodowe Centrum Nauki. Pierwszy konkurs sieci QuantERA został ogłoszony w styczniu 2017 r. Złożono doń 221 wniosków na łączną sumę ponad 235 mln euro. QuantERA jest pierwszym programem typu ERA-NET Cofund koordynowanym przez nowy kraj członkowski UE. Polscy naukowcy zaangażowani są w dziewięć programów. Osiem zostanie sfinansowanych przez NCN, jeden przez NCBiR. Ich łączny budżet wyniesie ponad 1,7 mln euro. Wśród laureatów grantów są badacze z: Uniwersytetu Jagiellońskiego (prof. Jacek Dziarmaga, prof. Jakub Zakrzewski, prof. Krzysztof Sacha), Instytutu Fizyki PAN (dr hab. Michał Matuszewski, prof. Bolesław Kozankiewicz – 2 granty, prof. Łukasz Cywiński), Uniwersytetu Mikołaja Kopernika (dr hab. Michał Zawada), Uniwersytetu Warszawskiego (dr hab. Jan Chwedenczuk). Realizacja międzynarodowych projektów badawczych finansowanych w konkursie QuantERA rozpocznie się w 2018 r.

Nagroda Kotarbińskiego 2017

ŁÓDŹ 26 listopada po raz trzeci wręczono Nagrodę im. Pierwszego Rektora Uniwersytetu Łódzkiego, Tadeusza Kotarbińskiego. Laureatką została dr hab. Dorota Sajewska z Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, autorka książki Nekroperformans. Kulturowa rekonstrukcja Teatru Wielkiej Wojny . Zwycięska praca została wydana przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, a zgłoszona do konkursu przez dziekana Wydziału Polonistyki UW. „Niektóre ustalenia i fakty, a także materiały ilustracyjne podane przez autorkę są wstrząsające” – czytamy w uzasadnieniu werdyktu. Autorce chodzi o „ukazanie wszystkich przemilczanych lub wypieranych aspektów traumy wojennej”. D. Sajewska „ukazuje ‘teatr’ Wielkiej Wojny jako theatrum mundi, rewaloryzuje tradycję romantyczną, stawia fundamentalne pytania z zakresu historiozofii, estetyki i etyki, zmusza do przemyślenia powszechnie funkcjonującej wiedzy historycznej. A przy tym unika ideologizacji i moralizatorstwa, choć jej narracja – pozbawiona retorycznego zdobnictwa – jest empatyczna i sugestywna” – pisze Kapituła Nagrody Kotarbińskiego.

Do tegorocznego konkursu zgłoszono 56 prac, z których Kapituła nominowała do nagrody pięć. Oprócz zwycięskiego dzieła, również książki: Andrzeja Bogusławskiego i Ewy Drzazgowskiej Język w refleksji teoretycznej. Przekroje historyczne. Tom I i II , Adama Kirpszy Jak negocjować w Brukseli? Proces podejmowania decyzji w Unii Europejskiej , Joanny Nalewajko-Kulikov Mówić we własnym imieniu. Prasa jidyszowa a tworzenie żydowskiej tożsamości narodowej (do 1918 roku) oraz Michała Mencfela Atanazy Raczyński (1788-1874). Biografia . Wysokość nagrody to 50 tys. zł.

Doktorat h.c. – prof. H.R. Tinneberg

Fot. A. Wojnar

KRAKÓW Prof. Hans-Rudolf Tinneberg z Uniwersytetu Justusa Liebiga w Giessen odebrał 27 listopada tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Niemiecki uczony jest cenionym specjalistą w obszarze położnictwa i ginekologii. Od kilkunastu lat współpracuje z Katedrą Ginekologii i Położnictwa UJ CM. Prof. Wojciech Nowak, rektor UJ, przypomniał jego badania nad diagnostyką wczesnej ciąży, opracowanie oryginalnej koncepcji powstawania endometriozy i wyjaśnienie mechanizmów implantacji komórek endometrialnych oraz ustalenie klasyfikacji endometriozy głęboko naciekającej. Rektor UJ wspomniał również o zasługach niemieckiego uczonego na rzecz ginekologii polskiej poprzez włączenie ośrodka krakowskiego do międzynarodowych badań nad wpływem środowiska człowieka na jego prokreację, propagowanie wspólnych osiągnięć naukowych i bardzo istotną pomoc merytoryczną oraz organizacyjną w stworzeniu Uniwersyteckiej Szkoły Endoskopii, w której kształcą się ginekolodzy i położnicy z całej Polski.

Współpraca: Michał CIepielski, Ewa Chojnacka, Beata Czechowska-Derkacz, Kamil Dziewit, Maciej Kochański, Jolanta Kolano, Joanna Kosmalska, Włodzimierz Matysiak, Marek Pawłowski, Anna Płaczek, Julia Poświatowska-Szumiło, Przemysław Stanula, Paweł Śpiechowicz, Anna Worosz, Anna Żmuda-Muszyńska