Ustawa, która wszystkich zadowoli?

Narodowy Kongres Nauki, który odbył się w dniach 19-20 września, stanowił moment przełomowy tworzenia projektu nowej ustawy o szkolnictwie wyższym i nauce – dokumentu, który ma zmienić oba te obszary, wprowadzić naszą naukę na międzynarodowe salony, a kilka najlepszych uczelni do światowej elity; który ma być konstytucją dla polskiej nauki. Kongres zakończył pewien etap prac nad powstawaniem projektu i rozpoczął cykl konsultacji społecznych samego dokumentu. Założenia do ustawy przygotowały trzy zespoły eksperckie. Kongres poprzedzało dziewięć konferencji programowych, poświęconych najważniejszym tematom reformy. Pracowała nad nimi Rada NKN złożona z wybitnych uczonych, którzy na bieżąco przedstawiali własne propozycje. Min. Jarosław Gowin bardzo szeroko prezentował swoje przemyślenia na temat kierunków zmian w szkolnictwie wyższym i nauce oraz rozwiązań, które należy wprowadzić, aby założone cele dało się zrealizować. Mówiąc krótko, były to najszersze jak to tylko możliwe konsultacje społeczne, zupełnie bezprecedensowe w naszej praktyce tworzenia prawa (a może nie tylko w naszej).

Ministerstwo oraz całe środowisko akademickie podjęły ogromny wysiłek stworzenia ustawy, która wprowadzając istotne zmiany, jednocześnie będzie akceptowana przez różne grupy połączone w organizmie polskiej akademii, które często kierują się odmiennymi racjami, interesami branżowymi czy po prostu przyzwyczajeniami, od których trudno odejść. Widać już dziś, że niektóre kompromisy poczynione przez autorów ustawy osłabiają jej skuteczność reformatorską. Miejmy nadzieję, że ustawa będzie politycznie akceptowalna dla graczy sejmowych i nie zostanie w trakcie prac parlamentarnych jeszcze bardziej osłabiona. Jest to ustawa, która niesie wielkie nadzieje, ale także jest naszą ostatnią szansą na wprowadzenie ważnych zmian. Rozległość społecznego zaangażowania w powstanie projektu każe powątpiewać, czy w przypadku niepowodzenia tego przedsięwzięcia środowisko będzie w stanie ponownie zmobilizować się do tak wielkiego wysiłku.

Na łamach „Forum Akademickiego” publikowaliśmy obszerne materiały z konferencji, dyskusji oraz prezentacji wicepremiera Gowina. Są one dostępne on-line na portalu forumakademickie.pl. W tym numerze, a zapewne i w kilku kolejnych, prezentujemy Państwu nie tylko relację z Narodowego Kongresu Nauki, lecz także komentarze przedstawicieli środowiska akademickiego do projektu ustawy. Mam nadzieję, że przydadzą się one do stworzenia ostatecznej formy dokumentu, który na długie lata ukształtuje sferę szkolnictwa wyższego i nauki w Polsce.