Teoretycznie nowy projekt

Krytykowana powszechnie koncepcja Narodowego Instytutu Technologicznego odeszła do lamusa, przynajmniej teoretycznie. W lipcu Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przedstawiło nowy projekt. Zamiast NIT będzie Sieć Badawcza Łukasiewicz, która połączy kilkadziesiąt instytutów badawczych. Mają one prowadzić prace rozwojowe w dziedzinach priorytetowych dla Polski.

Ponieważ najwięcej zastrzeżeń budził zapis dotyczący utraty osobowości prawnej przez włączane do NIT instytuty, resort zaproponował nowe rozwiązanie: instytuty działające w sieci zachowają osobowość prawną, ale cała sieć też będzie ją posiadać. Teoretycznie, bowiem w art. 37 projektu jest zapis, że instytuty mogą być włączone do Centrum Łukasiewicz drogą decyzji administracyjnych, które nie podlegają żadnym konsultacjom, i wówczas, zgodnie z art. 39, utracą osobowość prawną. Ponadto instytuty wchodzące do sieci najpierw zostaną wykreślone z Krajowego Rejestru Sądowego, by ponownie zostać w nim zarejestrowane, lecz pod zmienioną nazwą, jako w gruncie rzeczy zupełnie inne instytucje, i jako takie stracą prawo prowadzenia działalności naukowej. Pozostanie im prowadzenie badań stosowanych, przemysłowych i prac rozwojowych, a jedynie w uzasadnionych przypadkach podstawowych. Dorobek naukowy instytutów, zgodnie z art. 31 projektu, mają przejąć szkoły wyższe.

Nic się niż zmieniło w dziedzinie administracyjnej. Pozostaje scentralizowana struktura zarządzania. Na czele sieci stanie prezes i czterech wiceprezesów powoływanych prze ministra bez procedury konkursowej. W podobny sposób powoływani będą dyrektorzy i wicedyrektorzy instytutów, siedmioosobowa Rada Centrum i dwudziestoosobowe Kolegium Doradców. Nic nie zmieniło się w kwestii stopniowego zmniejszanie finansowania pozostałych 114 instytutów, podległych innym resortom, które pozostaną poza siecią. W 2019 r. dotacja statutowa zostanie zmniejszona o 50%, a w 2020 r. – o 75%. Uzasadnienie projektu jest niemal identyczne z poprzednim.

W istocie nowy projekt to jedynie modyfikacja poprzedniego, tak skonstruowana, aby przeforsować rozwiązania zawarte w poprzednim, dość powszechnie krytykowanym projekcie. Projekt do zaopiniowania przesłano zainteresowanym stronom 4 sierpnia, wyznaczając 6-dniowy termin konsultacji.