Od śrubki do satelity

Pracownicy instytutów naukowych oprócz pracy badawczej zajmują się także popularyzacją wiedzy. Fizycy są w taką działalność zaangażowani od lat. Nie spowodowało to większego zainteresowania fizyką wśród uczniów szkół średnich, którzy traktują fizykę jako dziedzinę abstrakcyjną, oderwaną od rzeczywistości, a liczba studentów tego kierunku pozostaje od lat na niezmiennie niskim poziomie. Centrum Badań Kosmicznych PAN postanowiło zainteresować problemem nauczycieli.

Projekt „Od śrubki do satelity – dobre praktyki nauczania fizyki w gimnazjach oraz fizyki z elementami astronomii w szkołach ponadgimnazjalnych” powstał ponad 2 lata temu. Jest finansowany w ramach programu Erasmus+ Edukacja Szkolna – Partnerstwa Strategiczne. CBK zaprosiło do realizacji projektu Cité de l’espace w Tuluzie we Francji oraz National Space Centre w Leicester w Wielkiej Brytanii. Celem projektu jest aktywizacja uczniów dzięki pracy nauczyciela metodą projektową podczas lekcji, wykorzystaniu doświadczeń, ukazaniu fizyki jak nauki przydatnej do zrozumienia problemów życia codziennego i kształtującej naszą przyszłość. Naukowcy z CBK PAN wykorzystali doświadczenia francuskiego i brytyjskiego systemu edukacji, w których tego typu formy pracy z uczniami są niezwykle popularne. Jednak polska rzeczywistość skrzeczy. Wyposażenie pracowni fizycznych w szkołach pozostawia wiele do życzenia.

– Przyjęliśmy zatem założenie, że trzeba wykorzystać proste doświadczenia, które nie wymagają dużych nakładów finansowych. Przykładem niech będzie mały, zdalnie sterowany samochodzik za ok. 150 zł. Każda szkoła może pozwolić sobie na taki wydatek. Wystarczy przyczepić do niego taśmą klejąca telefon komórkowy, który standardowo jest wyposażony w rozmaite sensory i zainstalować bezpłatną aplikację zbierającą dane z tych czujników, np.: Physics Toolbox Suite, i już mamy prosty i tani model łazika marsjańskiego – demonstruje działanie takiego zestawu dr Ryszard Gabryszewski, kierownik projektu.

– Chcemy także zmienić sposób prowadzenia lekcji fizyki. Rolą nauczyciela powinno być inicjowanie i moderowanie dyskusji pomiędzy grupami uczniów, aby młodzież mogła samodzielnie dochodzić do praw fizycznych. Wykład nie poprawia rozumienia tematu. Zajęcia powinny także budować kompetencje miękkie, choćby uczyć argumentowania – dodaje.

Głównym efektem projektu będzie zbiór programów edukacyjnych wraz ze scenariuszami lekcji, zgodnych z podstawą programową i atrakcyjnych dla uczniów.

– Scenariusze będą przygotowane w formule otwartej. Mają inspirować nauczycieli do wprowadzania własnych modyfikacji – mówi dr Gabryszewski.

Dotyczyć one będą nie tylko fizyki, ponieważ np. przy okazji lekcji o satelicie można mówić nie tylko o tym na jakiej zasadzie działa i jak pozyskiwane są dane, lecz także jakie to są dane – np. dotyczące wegetacji roślin, populacji zwierząt czy skażenia środowiska.

Projekt zmierza do końca, baza programów przeznaczonych dla szkół podstawowych i liceów jest na ukończeniu. Są one testowane przez współpracujących z CBK nauczycieli.

– Nauczyciele od początku biorą udział w naszym projekcie. Sami dostarczyli nam wielu pomysłów, a nad częścią z nich pracowaliśmy wspólnie. Ta współpraca jest niezbędna z uwagi na to, że oni doskonale znają rzeczywistość szkolną – wyjaśnia dr Gabryszewski.

Właśnie rusza cykl warsztatów dla nauczycieli. Będą także pokazy, lekcje demonstracyjne i wykłady. CBK PAN chce także nawiązać kontakty z centrami doskonalenia nauczycieli, aby dotrzeć do jak największej liczby pedagogów z całej Polski. Działa też strona Facebookowa SAT Project – Od śrubki do satelity. Program kończy się w marcu 2018 r.