Krytycznie o SBŁ

Rada Główna Instytutów Badawczych negatywnie zaopiniowała projekt ustawy o utworzeniu Sieci Badawczej: Łukasiewicz. „Projekt ten powinien być wycofany lub radykalnie zmodyfikowany, ponieważ w obecnym kształcie zagraża funkcjonowaniu instytutów badawczych w Polsce, co może znacząco ograniczyć tworzenie nowych polskich rozwiązań służących rozwojowi innowacyjnej gospodarki oraz bezpieczeństwu Państwa” – czytamy w opinii z 25 sierpnia 2017 r. Zdaniem Rady, nowy projekt to rozwinięcie i uszczegółowienia projektu ustawy o Narodowym Instytucie Technologicznym. Różni się od niego jedynie „rozciągniętym w czasie trybem wprowadzania rewolucyjnych zmian prowadzących do pozbawienia 36 instytutów badawczych osobowości prawnej, wykluczenia ich z sektora jednostek naukowych, wprowadzania administracyjnego zarządzania sferą B+R, ograniczającego swobodę działalności twórczej – niezbędną do powstania nowych rozwiązań. (…) Pozbawienie instytutów badawczych roli naukowej spowoduje pogorszenie ich konkurencyjności w skali krajowej i międzynarodowej. Niezrozumiałe jest, że minister właściwy ds. nauki chce wykluczyć z sektora jednostek naukowych instytuty badawcze, które mimo to zamierza nadzorować tworząc Centrum Łukasiewicz”.

Zapewnienia, że instytuty utrzymają swoją osobowość prawną, nie brzmią wiarygodnie w świetle art. 39 projektu, który zezwala znieść ją w drodze decyzji administracyjnej. Podobnie niejasna jest koncepcja stworzenia oprócz Sieci także Centrum Łukasiewicz. Czemu miałoby ono służyć? Jedne instytuty będą w Sieci, inne w Centrum? „Z zapisów projektu ustawy wynika, że Centrum z założenia ma pełnić rolę nadzoru, koordynacji i kontroli działalności instytutów w Sieci. Jeśli Centrum będzie tworzyć swoją strukturę badawczą, to stanie się konkurencją dla nadzorowanych instytutów, a to będzie bardzo dziwnym rozwiązaniem pod względem organizacyjnym i prawnym”.

Wątpliwości Rady budzi rozbudowany i scentralizowany system zarządzania Siecią, jak też celowość połączenie wielu różnorodnych obszarów badawczych. „Na przykład synergia między Instytutem Biotechnologii i Antybiotyków a Instytutem Spawalnictwa jest trudna do osiągnięcia. Będzie ona możliwa jedynie w grupach instytutów o podobnym obszarze działania i może być uzyskana bez tworzenia biurokratycznego Centrum”.

Niepokój budzi pozbawienie instytutów badawczych statusu jednostek naukowych. Stracą one wówczas dostęp do unijnych programów badawczych. Nielogicznym jest także w takiej sytuacji ich nadzór przez ministra ds. nauki. Konieczne są także, uważa RGIB, odrębne regulacje dotyczące praw własności intelektualnej i przemysłowej. Z projektu nie wynika, aby nowo powstałe instytuty nabywały prawa intelektualne przysługujące dotychczasowym. W 34 punktach Rada obszernie i szczegółowo wymieniła niejasności, zastrzeżenia, nielogiczne rozwiązania oraz wytknęła błędy projektu.