Od początku swego istnienia KRASP przywiązywał wielką wagę do współpracy międzynarodowej. Ważnych inicjatyw w tym zakresie było w każdej kadencji tak wiele, iż nie jestem w stanie ich wszystkich wymienić, przedstawię zatem tylko wybrane (informacja o wszystkich na stronie internetowej KRASP).

Dla konferencji „branżowych” działających przed powstaniem KRASP współpraca międzynarodowa była niezwykle istotna, gdyż pozwalała na instytucjonalne włączanie środowiska akademickiego do obiegu międzynarodowego. Dużą rolę odegrała w tym względzie Konferencja Rektorów Uczelni Autonomicznych. Powstanie KRASP w 1997 r. pozwoliło na scementowanie tych działań w kraju i poza jego granicami oraz ich zintensyfikowanie na arenie międzynarodowej.

Pierwsze kontakty

Już początkowe lata działalności KRASP były bardzo ważne z tego punktu widzenia. To właśnie wtedy władze I kadencji (1997-1999, przewodniczący prof. Aleksander Koj, rektor UJ, wiceprzew.: prof. Janina Jóźwiak, rektor SGH, prof. Jerzy Woźnicki, rektor PW) nawiązywały ściślejsze kontakty z Konfederacją Rektorów Europejskich (Confederation of European Union Rector’s Conferences, CEURC) oraz z konferencjami rektorów z Niemiec i Węgier. Wyrazem tej aktywności było m.in. bardzo ważne seminarium konferencji rektorów krajów Europy Środkowej, zorganizowane na Uniwersytecie Jagiellońskim w maju 1999 r.

To wskutek tak dużej aktywności KRASP szybko uzyskała członkostwo w CEURC oraz w Stałej Konferencji Rektorów, Prezydentów i Wicekanclerzy Uniwersytetów Europejskich (Conférence permanente des Recteurs, Présidents et Vice-Chanceliers des Universités européennes, CRE).

Dzięki świetnym kontaktom i współpracy władz KRASP ze środowiskiem akademickim zza granicy w II kadencji działalności (1999-2002, przew. prof. J. Woźnicki, rektor PW, wice.: prof. Stefan Jurga, rektor UAM, prof. Franciszek Ziejka, rektor UJ) w Krakowie, na Uniwersytecie Jagiellońskim, 25-27 października 2000 r. zorganizowana została pierwsza tak duża konferencja CRE Networking for the European Space of Higher Education z udziałem ponad 200 rektorów z uczelni członkowskich.

Przedstawicielami KRASP w CRE i CEURC byli wówczas przewodniczący J. Woźnicki i wiceprzewodniczący F. Ziejka. W toku dyskusji, które toczyły się już od pewnego czasu w ramach CRE i CEURC nad przyszłym kształtem europejskich organizacji rektorskich, w związku ze zmianami politycznymi w Europie Wschodniej zapoczątkowanymi przez walkę „Solidarności” o wolność naszego kraju i w konsekwencji odzyskaniem suwerenności krajów byłego bloku sowieckiego, postulowali oni połączenie działających wówczas osobno stowarzyszeń rektorów i utworzenie nowej organizacji. 31 marca 2001 r. na posiedzeniu tych stowarzyszeń w Salamance, w którym wzięli udział prof. Woźnicki i prof. Andrzej Kraśniewski, sekretarz generalny KRASP, zdecydowano o połączeniu CEURC i CRE w jedno stowarzyszenie, powołując do życia Stowarzyszenie Uniwersytetów Europejskich (European University Association, EUA), którego KRASP stał się członkiem zbiorowym – współzałożycielem i członkiem organu zarządzającego.

W kolejnej, III kadencji (2002-2005, przew. prof. Franciszek Ziejka, wice.: prof. Piotr Węgleński, rektor UW, prof. Jerzy Dembczyński, rektor PP) kontynuowane były instytucjonalne spotkania Konferencji Rektorów Polski i Niemiec: 1–3 grudnia 2002 w Kolonii odbyła się Niemiecko-Polska Konferencja Szkolnictwa Wyższego, zorganizowana przez Niemiecką Konferencję Rektorów (Hochschulrektorenkonferenz – HRK) przy współpracy KRASP. Warto także przypomnieć o kongresie pod hasłem Higher Education for United Europe, zorganizowanym na przełomie kwietnia i maja 2004 r. przez KRASP i UMCS pod patronatem EUA w Lublinie, świętującym przystąpienie Polski do Unii Europejskiej. Poprzedzał on spotkanie KRASP i Konferencji Prezydentów Uniwersytetów Francuskich (Conférence des Présidents d’Universités, CPU) w czerwcu 2004 r., które doprowadziło do ściślejszych stosunków akademickich z naszymi partnerami z Francji.

Przypomnijmy także o podjętej w listopadzie 2004 r. inicjatywie utworzenia wespół z rektorami uczelni rosyjskich, białoruskich i ukraińskich Sieci Wschodnio-Europejskiej – East European University Network (EEUN), która otwierała nowe, większe możliwości współpracy między uczelniami naszych krajów.

Znaczącym elementem tych działań było także wspólne posiedzenie KRASP i HRK 8–9 maja 2005 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim pod znamiennym tytułem Przezwyciężając historię i patrząc w przyszłość oraz przyjęcie wspólnej deklaracji pod tym samym tytułem.

Intensywny rozwój

Kolejna, IV kadencja (2005-2008, przew. prof. Tadeusz Luty, rektor PWr, wice.: prof. Tomasz Borecki, rektor SGGW, prof. Karol Musioł, rektor UJ) przyniosła rozwój podjętych inicjatyw i przedstawianie bardzo wielu nowych przedsięwzięć wraz z naszymi partnerami zagranicznymi.

M.in. rozwijany był rozpoczęty w poprzedniej kadencji proces tworzenia Sieci Wschodnioeuropejskiej – EEUN, zrzeszającej uczelnie Europy Środkowej i Wschodniej.

Warto także wspomnieć, iż w nadzwyczajnym posiedzeniu Zgromadzenia Plenarnego 8 czerwca 2007 r., związanym z uroczystościami jubileuszu 10-lecia KRASP, wzięli udział m.in.: prezydent EUA prof. Georg Winckler, członek EUA Board i były przewodniczący HRK prof. Peter Gaehtgens oraz wiceprzewodniczący Czeskiej Konferencji Rektorów (CRC) prof. Jan Hron.

W owym czasie kształtowała się powoli europejska przestrzeń szkolnictwa wyższego i nauki, a KRASP intensywnie brała udział w dyskusjach, prezentując stanowiska w tej kwestii i podejmując stosowne uchwały Zgromadzenia Plenarnego: z 12 maja 2006 r. w sprawie Europejskiej Karty Naukowca oraz Kodeksu postępowania przy zatrudnianiu pracowników naukowych, z 26 kwietnia 2007 r. w sprawie kształtowania Europejskiej Przestrzeni Szkolnictwa Wyższego oraz uchwały w sprawie powszechnego dostępu do publikacji naukowych. Przewodniczący KRASP podpisał petycję w tej sprawie, a Prezydium podjęło uchwałę z 21 listopada 2007 r. w sprawie poparcia stanowiska European University Association dotyczącego dokumentu Komisji Europejskiej The European Research Area: New Perspectives oraz uchwałę z 16 maja 2008 r. w sprawie przyszłości procesu bolońskiego i projektu OECD badania efektów kształcenia w szkolnictwie wyższym.

Zwieńczeniem cyklu przedsięwzięć związanych z obchodami jubileuszu 10-lecia KRASP było zorganizowanie 24-27 października 2007 r. na Politechnice Wrocławskiej prestiżowej konferencji tematycznej EUA, przy udziale ponad 300 rektorów i przedstawicieli uczelni z 40 krajów. Konferencja odbywała się pod hasłem The Governance of European Universities post 2010: Mission, Diversity, Autonomy and Accountability.

KRASP rozwijał także zainicjowane w poprzedniej kadencji bardzo dobre kontakty z konferencjami rektorów innych krajów europejskich. M.in., wraz z konferencją rektorów francuskich CPU, np. na spotkaniu w lipcu 2005 r. w Paryżu, opracowywane były sposoby wspólnego kształcenia na poziomie magisterskim; kwestie te ze strony KRASP pilotował jej wiceprzewodniczący, rektor K. Musioł.

Rektor Musioł reprezentował także KRASP w komisji Rady Europy Steering Committee for Higher Education and Research (CDESR).

Niezwykle ważnym wydarzeniem w działalności międzynarodowej KRASP był też wybór przewodniczącego KRASP, prof. T. Lutego, na posiedzeniu EUA General Assembly 29 kwietnia 2008 r. w Barcelonie, na członka 8-osobowego Zarządu EUA (EUA Board).

W czasie kolejnej, V kadencji KRASP (2008-2012, przew. prof. Katarzyna Chałasińska-Macukow, wice.: prof. Adam Hamrol, rektor PP, prof. Janusz Żmija, rektor UR w Krakowie) nasza współpraca z partnerami z zagranicy była nadal intensywnie rozwijana.

M.in. w marcu 2011 r. Prezydium KRASP przyjęło bardzo ważny dokument dotyczący przyszłej wizji polityki spójności i funduszy strukturalnych, przygotowany z inicjatywy Niemieckiej Konferencji Rektorów Opinion of Four European Rectors’ Conferences on the Future of European Cohesion Policy. W wyniku tych działań, z jednej strony przewodniczący konferencji rektorskich Niemiec, Polski i Wielkiej Brytanii opublikowali w czerwcu 2011 r. w Research Europe wspólny tekst Get the Right Balance between excellence and cohesion, a z drugiej strony w Parlamencie Europejskim w Brukseli, w listopadzie 2011 r., zorganizowane zostało przez Niemiecką i Austriacką konferencje rektorów i KRASP seminarium poświęcone polityce spójnościowej UE. Spotkanie rozpoczęło się od wspólnego wystąpienia przewodniczącej KRASP prof. K. Chałasińskiej-Macukow i przewodniczącej HRK prof. Margret Wintermantel.

W czasie omawianej kadencji władz KRASP przedstawiciele konferencji pełnili prestiżowe funkcje w ramach EUA. Przewodnicząca K. Chałasińska-Macukow zasiadała w radzie EUA, była członkiem EUA Nomination Committee, który ma na celu pierwsze rozmowy i wstępną selekcję kandydatów na prezydenta i członków Zarządu EUA, a w r. 2010 i 2012 była członkiem delegacji EUA w ramach Transatlantic Dialogue. W czasie tych spotkań między EUA a jej partnerami z USA i Kanady dyskutowane są kwestie globalnej polityki naukowej i edukacyjnej.

Przewodniczący KRASP poprzedniej kadencji, T. Luty, był członkiem jednej z najważniejszych grup roboczych EUA, Research Policy Working Group, K. Musioł był członkiem, z wyboru KRASP i Rady EUA, European Research Area Board, który wypracowywał rekomendacje dla Komisji Europejskiej dotyczące przyszłości wspólnej europejskiej przestrzeni badawczej i opracował bardzo ważny dokument The New Renaissance: will it happen? Innovating Europe out of the crisis. We wspomnianym już wyżej Steering Committee for Higher Education Rady Europy pracę kontynuował rektor K. Musioł, a następnie działał w tym komitecie prof. Bogusław Fiedor, rektor UE we Wrocławiu.

To w czasie tamtej kadencji zaczęliśmy się stawać jedną z kluczowych narodowych konferencji rektorskich EUA przy inicjowaniu i realizacji różnych projektów badawczych i edukacyjnych.

Wspomnijmy np. sztandarowy projekt EUA Autonomy Scorecard, przy współpartnerstwie z niemiecką i duńską konferencją rektorów, do którego bardzo często się odnosimy teraz w czasie dyskusji na temat konieczności zwiększania autonomii uczelni, a w którym bardzo zaangażowany był od samego początku sekretarz generalny naszej konferencji prof. A. Kraśniewski. Wyniki pozwalają porównywać względnie, według określonych obszarów autonomii i ich parametrów z przypisanymi wagami, stopień autonomii uczelni w poszczególnych krajach.

Wzięliśmy także udział w największym z dotychczasowych projektów EUA Alfa Puentes (2011–2014) Building Capacity of University Associations in Fostering Latin-American Regional Integration, w którym wzięły też udział m.in. konferencje rektorów z Francji, Niemiec i Portugalii wraz z 14 konferencjami rektorów i instytucjami akademickimi z Ameryki Łacińskiej. Celem projektu było zacieśnienie współpracy między stowarzyszeniami uniwersyteckimi UE i Ameryki Łacińskiej, a także pomoc europejskich partnerów w modernizacji i koordynacji systemów szkolnictwa wyższego w krajach Południowej i Środkowej Ameryki. Koordynację ze strony KRASP zapewniało Biuro KRASP pod kierunkiem Agaty Kuleszy oraz Uniwersytet Śląski.

Warto wspomnieć także inny ważny międzynarodowy projekt, w który KRASP była zaangażowana w latach 2010-2013: Accountable Research Environments for Doctoral Education (ARDE). Oprócz KRASP partnerami EUA w tym przedsięwzięciu (którzy tworzyli Advisory Board, KRASP był w nim reprezentowany przez A. Kraśniewskiego) były Konferencja Rektorów Austrii (Universities Austria) oraz University College Cork (Irlandia). Celem projektu była analiza różnych form kształcenia doktorantów w uczelniach europejskich, a zwłaszcza mechanizmów zapewniania jakości i transparentności studiów doktoranckich, oraz identyfikacja i rozpowszechnianie dobrych praktyk w tym zakresie.

KRASP pogłębiała bardzo dobre relacje z konferencjami rektorskimi zrzeszonymi w EUA, a w szczególności z niemiecką i francuską konferencją rektorów, w ramach Trójkąta Weimarskiego, który nazwaliśmy akademickim Trójkątem Weimarskim. W lutym 2009 w Berlinie i w marcu 2011 w Poznaniu spotkały się prezydia HRK i KRASP, omawiając najważniejsze kwestie związane z tworzeniem Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego i Nauki. Natomiast w kwietniu 2010 r., w siedzibie Fundacji Genshagen odbyło się trójstronne spotkanie niemieckiej, francuskiej i polskiej konferencji rektorów poświęcone doświadczeniom dotychczasowym i perspektywom rozwojowym procesu bolońskiego.

Efekty bliskiej współpracy

W czasie kolejnej, VI kadencji (przew. prof. Wiesław Banyś, rektor UŚ, wice.: prof. Stanisław Bielecki, rektor PŁ, prof. Ryszard Zimak, rektor UMuz w Warszawie) KRASP rozwijała zapoczątkowaną w poprzednich kadencjach intensywną współpracę międzynarodową. Zgłoszeni przez KRASP kandydaci byli członkami różnych ciał decyzyjnych i doradczych oraz zespołów eksperckich działających w ramach EUA: honorowa przewodnicząca KRASP, prof. K. Chałasińska-Macukow była członkiem EUA Research Policy Working Group, a od nowej kadencji, 2016-2020, pracę w tej grupie podjął prof. Lech Dzienis, przew. Komisji ds. Innowacyjności i Współpracy z Gospodarką KRASP, rektor PB; prof. Tomasz Krzyżyński (PK) był od października 2011 r. do kwietnia 2016 r. członkiem 5-osobowego ciała - EUA Nominations Committee, którego zadaniem jest selekcja i rekomendowanie kandydatów na prezydenta EUA i członków EUA Board; prof. Marcin Pałys (przew. Komisji ds. Organizacyjnych i Legislacyjnych KRASP, rektor UW) jest członkiem Research and Innovation Strategies for Smart Specialisation (RIS3) Expert Group; prof. Marek Niezgódka (UW) jest członkiem Science 2.0/Open Science Expert Group; prof. Karol Sztekler (AGH) jest członkiem UNI-SET Steering Committee.

Międzynarodowa aktywność KRASP, w tym udział w przedsięwzięciach inicjowanych przez EUA, była wysoko oceniana w międzynarodowym środowisku akademickim. Stąd też m.in. liczny – w porównaniu z innymi krajami – udział przedstawicieli KRASP w różnych ciałach decyzyjnych i doradczych oraz zespołach eksperckich działających w ramach EUA. Z tego też powodu podejmowane były przez EUA decyzje dotyczące powierzenia KRASP organizacji w 2016 r. różnych ważnych spotkań związanych z działalnością EUA, np. posiedzenie Research Policy Working Group (RPWG) w Uniwersytecie Warszawskim 15-16 czerwca 2016, obejmujące seminarium/warsztaty oraz spotkanie 12-14 października 2016 grupy eksperckiej w ramach projektu RIS3 (Research and Innovation Strategies for Smart Specialisation).

Szczególnie bliskie relacje łączą nas od wielu lat z Konferencją Rektorów Uczelni Niemieckich oraz Konferencją Rektorów Uniwersytetów Francuskich.

Właśnie w ramach współpracy z naszymi niemieckimi i francuskimi partnerami przygotowaliśmy bardzo ważną deklarację Investment into Research and Higher Education is an Investment into the Innovative Capacity of Europe. Ten dokument, podpisany przez przewodniczących CPU, HRK i KRASP w kwietniu 2013 r., był apelem do władz Unii Europejskiej wzywającym do nadania najwyższego priorytetu inwestycjom w modernizację i rozwój szkolnictwa wyższego i nauki, a zwłaszcza do niezmniejszania w unijnej perspektywie finansowej 2014-2020 wynegocjowanego wówczas poziomu nakładów na badania naukowe. Ważnym elementem tej deklaracji był także postulat, by nakłady na badania i szkolnictwo wyższe nie były uwzględniane przy obliczaniu deficytu budżetowego krajów członkowskich.

W związku z debatą nad przyszłością szkolnictwa wyższego i badań naukowych w Europie i wyborami do Parlamentu Europejskiego w 2014 r., biorąc pod uwagę niezwykle ważną rolę, jaką Parlament Europejski ma do odegrania w kształtowaniu Europejskiej Przestrzeni Badawczej i Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego, konferencje rektorów Francji, Niemiec i Polski wystąpiły w lutym 2014 r. ze wspólną inicjatywą uzgodnienia zestawu siedmiu pytań dotyczących przyszłości szkolnictwa wyższego i badań naukowych w Europie, które zostały skierowane do przywódców partii politycznych zgłaszających kandydatów w tych wyborach w Polsce, Francji i Niemczech.

Ta wspólna inicjatywa spotkała się z bardzo przychylnym przyjęciem środowiska akademickiego w Europie, a na posiedzeniu Rady EUA w kwietniu 2014 r. została ona przedstawiona jako przykład dobrych praktyk w zakresie wspólnych inicjatyw podejmowanych przez krajowe konferencje rektorów (tekst pytań, w trzech językach, znalazł się w materiałach udostępnionych przewodniczącym krajowych konferencji rektorów). Uczestnicy posiedzenia zdecydowali, że EUA przedstawi tego typu pytania kandydatom w trakcie wyborów przewodniczącego Komisji Europejskiej.

Wstępna analiza odpowiedzi oraz wnioski wynikające z realizacji tej inicjatywy były przedmiotem dyskusji na spotkaniu delegacji KRASP, CPU i HRK, które odbyło się w kwietniu 2014 r. na Uniwersytecie Jana Gutenberga w Moguncji. Ze strony francuskiej w spotkaniu wzięli też udział przedstawiciele konferencji dyrektorów uczelni inżynierskich Conférence des directeurs des écoles françaises d'ingénieurs (CDEFI). Przedmiotem obrad były także zagadnienia systemowe oraz zmiany dokonywane w systemie szkolnictwa wyższego i nauki, wspólne inicjatywy europejskie w szkolnictwie wyższym i nauce, „kryzys” w humanistyce oraz rola nauk humanistycznych i społecznych w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego i w Europejskiej Przestrzeni Badawczej, studia doktoranckie.

Ten ostatni temat stał się przedmiotem wspólnej deklaracji konferencji rektorów Francji, Niemiec i Polski w sprawie kształcenia doktorantów. Pod tekstem dokumentu podpisali się też przewodniczący Konferencji Rektorów Szwajcarii (Rectors' Conference of the Swiss Universities – CRUS) oraz Wielkiej Brytanii (Universities UK - UUK), a deklaracja została szeroko rozpowszechniona w międzynarodowym środowisku akademickim.

Innym wspólnym dokumentem konferencji rektorów Francji, Niemiec i Polski było przyjęte w czerwcu 2014 r. stanowisko, będące głosem w zainicjowanej przez Komisję Europejską dyskusji dotyczącej wprowadzenia European Professional Card – dokumentu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe różnych grup zawodowych, w tym inżynierów.

W 2014 r. przyjęliśmy także wspólny dokument naszych trzech konferencji Joint declaration of the CPU, the HRK and the KRASP „Education can not be reduced to skills: keep the term education in the upcoming commissioner’s portfolio”, związany z formowaniem wówczas nowego składu Komisji Europejskiej i propozycjami, by słowo „education” zniknęło z nazwy funkcji przypisanej komisarzowi zajmującemu się tym obszarem działalności komisji, przeciwko czemu zdecydowanie zaoponowaliśmy.

Być może największy wydźwięk polityczny i medialny miał dokument Protect Horizon 2020 from the EU Investment Package, który wystosowaliśmy w grudniu 2014 r. do przewodniczącego Komisji Europejskiej Jean-Claude’a Junckera i do Parlamentu Europejskiego. Dokument ten, sygnowany przez EUA, a także konferencje rektorów Polski, Francji, Niemiec, Anglii i Holandii oraz kilka europejskich instytucji naukowych, dotyczył proponowanego planu inwestycyjnego Unii Europejskiej, tzw. planu Junckera. Popierając ideę tego przedsięwzięcia, zmierzającego do zwiększenia innowacyjności i konkurencyjności Unii, wyraziliśmy stanowczy sprzeciw wobec planowanego sposobu jego finansowania, zakładającego m.in. zmniejszenie budżetu programu Horyzont 2020, w szczególności w części środków na badania podstawowe dystrybuowane przez ERC. Wynikiem naszych wspólnych działań było zmniejszenie o połowę planowanych redukcji w budżecie H2020.

Następne trójstronne spotkanie CPU-HRK-KRASP odbyło się w Paryżu na Uniwersytecie Piotra i Marii Curie w styczniu 2015 r. Ze strony francuskiej w spotkaniu wzięli też udział przedstawiciele Konferencji Dyrektorów Uczelni Inżynierskich (Conférence des directeurs des écoles françaises d'ingénieurs – CDEFI). W ramach wyjazdu delegacji KRASP do Paryża miało także miejsce spotkanie przewodniczących KRASP, CPU i HRK z ministrem edukacji, szkolnictwa wyższego i nauki Francji, Najat Vallaud-Belkacem, m.in. w związku z zamachami terrorystycznymi w Paryżu, do których doszło kilka dni wcześniej.

Na przełomie czerwca i lipca 2016 r. nasze trzy konferencje spotkały się na Uniwersytecie Jagiellońskim, a spotkanie przedstawicieli prezydiów konferencji miało miejsce w czerwcu 2017 w Berlinie, natomiast spotkanie poszerzonych prezydiów konferencji planowane jest na październik 2017 r. w Paryżu. Prowadzone podczas trójstronnych spotkań CPU-HRK-KRASP dyskusje tworzą podstawy do podejmowania wspólnych inicjatyw, często we współdziałaniu z konferencjami rektorów innych krajów.

W ślad za wspomnianym wcześniej dokumentem Protect Horizon 2020 from the EU Investment Package podjęte zostały kolejne działania idące w tym samym kierunku. Ich efektem był przyjęty w lutym 2015 r. dokument Joint statement by the Dutch, French, German, Polish and UK university rectors on the Juncker Plan.

Oba te dokumenty zostały przekazane m.in. premier Ewie Kopacz (do wiadomości minister Leny Kolarskiej-Bobińskiej oraz rektorów), przewodniczącemu Rady Europejskiej Donaldowi Tuskowi, przewodniczącemu Komisji Parlamentu Europejskiego ds. Przemysłu, Badań Naukowych i Energii Jerzemu Buzkowi, innym reprezentującym nasz kraj posłom do Parlamentu Europejskiego, przewodniczącym właściwych komisji obu izb Parlamentu RP, wraz z apelem o wsparcie działań zmierzających do realizacji sformułowanych w tym stanowisku postulatów.

W 2015 r. cztery konferencje rektorów (Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Polska) przedstawiły w listopadzie wspólne stanowisko Non-Paper for Jyrki Katainen, Vice-President for Jobs, Growth and Competitiveness - European Commission, skierowane do wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej Jyrki Katainena, postulujące zdecydowane zwiększenie udziału uczelni akademickich w kształtowaniu polityki komisji w obszarze nauki i szkolnictwa wyższego. W wyniku tego stanowiska w styczniu 2016 r. odbyło się w Brukseli spotkanie delegacji złożonej z przedstawicieli EUA i konferencji rektorów z komisarzem Katainenem, podczas którego uzgodniono sposób dalszego procedowania naszych postulatów.

Aktywność doceniana

Oprócz zacieśniania relacji z tradycyjnymi partnerami staraliśmy się kontynuować podjęte jeszcze w pierwszej i drugiej kadencji KRASP działania na rzecz ściślejszej współpracy z kolejnymi krajami, mającymi reprezentację konferencji rektorów w EUA. Stąd m.in. wspólne posiedzenie rektorów uczelni polskich i tureckich, które miało miejsce na Uniwersytecie Warszawskim w kwietniu 2014 r., z inicjatywy KRASP oraz Ambasadora Turcji w Polsce. Spotkaniu towarzyszyły zorganizowane przez Ambasadę Turcji w Warszawie z okazji 600-lecia nawiązania stosunków dyplomatycznych między Turcją i Polską targi edukacyjne, na które zostali zaproszeni przedstawiciele uczelni członkowskich KRASP.

Nawiązaliśmy także ściślejszą współpracę z Konferencją Rektorów Portugalii (Conselho de Reitores das Universidades Portuguesas – CRUP). Jej efektem było m.in. zorganizowanie w Lizbonie w maju 2016 r., przy współudziale KRASP i CRUP, konferencji IREG Observatory on Academic Rankings and Excellence.

Pod koniec czerwca 2016 r. w Uniwersytecie Warszawskim doszło do pierwszego oficjalnego spotkania delegacji KRASP i Konferencji Rektorów Hiszpanii CRUE, a z końcem lipca tego roku na posiedzeniu w Madrycie została podpisana przez prof. Jana Szmidta, przewodniczącego KRASP w VII kadencji 2016-2020, oficjalna umowa o współpracy między obiema konferencjami.

Współpraca KRASP z konferencjami rektorów innych krajów - oprócz dwu– i trójstronnych spotkań delegacji – wiąże się też z uczestniczeniem przedstawicieli KRASP w spotkaniach organizowanych przez zaprzyjaźnione konferencje (udział przewodniczącego KRASP w zorganizowanym przez HRK w styczniu 2014 r. w Luksemburgu spotkaniu The German Universities in the European Research Area (ERA). How should we prepare ourselves?, podczas którego odbyła się dyskusja panelowa na temat sposobów rozwijania długoterminowej współpracy z otoczeniem społeczno-gospodarczym w ramach realizacji założeń Europejskiej Przestrzeni Badawczej). Spotkanie moderował prezydent HRK, prof. Horst Hippler, a udział w niej wzięli przedstawiciele konferencji rektorów Francji i Polski oraz prezydent EUA, prof. Helena Nazaré. Podobny charakter miał też udział przewodniczącego KRASP w zorganizowanym z inicjatywy HRK w czerwcu 2015 r. spotkaniu Hamburg Transnational University Leaders Council. Ważnym elementem tego spotkania był przyjęty przez jego uczestników dokument Hamburg Protocol, określający kluczowe wyzwania dla szkolnictwa wyższego, które pojawiają się w warunkach postępującej globalizacji.

Aktywność KRASP w działaniach – wespół z innymi konferencjami rektorów – na rzecz kształtowania Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego oraz Europejskiej Przestrzeni Badawczej była i jest wciąż bardzo doceniana w międzynarodowym środowisku akademickim.

Podczas posiedzenia Zgromadzenia Ogólnego, które odbyło się w kwietniu 2015 r. w Antwerpii, dokonano wyboru prezydenta EUA na kadencję 2015-2018. Został nim prof. Rolf Tarrach oraz pięciu nowych członków 8-osobowego zarządu stowarzyszenia (EUA Board) na kadencję 2015-2019; do Zarządu EUA wybrany został też przewodniczący KRASP, rektor W. Banyś. W związku z tym, począwszy od kolejnego posiedzenia Rady EUA, przewodniczący KRASP uczestniczył w posiedzeniach Rady EUA jako członek Zarządu, a KRASP była reprezentowana w Radzie EUA przez wiceprzewodniczącego, rektora S. Bieleckiego.

W przygotowanej przez EUA prezentacji na temat wykorzystania różnych formalnych i nieformalnych kanałów oddziaływania na kształt polityki europejskiej w zakresie szkolnictwa wyższego i nauki, w kontekście działań stowarzyszenia przedstawiono też rolę krajowych konferencji rektorów, wskazując KRASP jako jedną z najbardziej aktywnych konferencji.

Współdziałanie KRASP z konferencjami rektorów innych krajów nie ogranicza się, oczywiście, do konferencji będących członkami zbiorowymi EUA.

Przykładem jest m.in. współpraca ze Związkiem Rektorów Uczelni Ukrainy (Union of Rectors of Higher Educational Institutions of Ukraine, URHEIU), zrzeszającym rektorów 125 uczelni ukraińskich. Intensywną współpracę instytucjonalną z Ukrainą na poziomie konferencji rektorów podjęliśmy w roku 2013, kontynuując działania z poprzednich kadencji. Efektem wizyty złożonej w Kijowie przez J. Woźnickiego oraz korespondencji przewodniczącego KRASP z przewodniczącym URHEIU, rektorem Uniwersytetu Kijowskiego prof. Leonidem V. Huberskym, było m.in. rozpoczęcie przez Fundację Rektorów Polskich we współpracy z KRASP i URHEIU realizacji projektu „Analiza na wybranych przykładach współpracy uczelni polskich i ukraińskich na tle porównania systemów szkolnictwa wyższego. Wnioski i rekomendacje”. Celem tego projektu była m.in. identyfikacja, diagnoza i analiza wybranych uwarunkowań współpracy uczelni polskich i ukraińskich w zakresie wykraczającym poza obszar związany z wymianą studentów.

W maju 2014 r. na Uniwersytecie Warszawskim odbyło się także spotkanie delegacji KRASP z delegacją URHEIU. Podczas spotkania nastąpiło uroczyste podpisanie ramowej umowy o współpracy obu konferencji. Celem porozumienia jest m.in. doprowadzenie do zwiększenia mobilności akademickiej (studentów i pracowników), realizowanie wspólnych projektów badawczych oraz lepsze wykorzystanie osiągnięć uczonych obu krajów dla rozwoju nauki w Polsce i na Ukrainie.

Dodatkową sposobnością do zacieśnienia relacji z URHEIU stanowiło trójstronne spotkanie rektorów uczelni polskich, niemieckich i ukraińskich, zorganizowane w grudniu 2014 r. w Warszawie z inicjatywy KRASP, wraz z HRK i MNiSW, przy wsparciu niemieckiego ministerstwa edukacji i badań (Bundesministerium für Bildung und Forschung - BMBF) oraz ambasad Niemiec i Ukrainy w Polsce. W trakcie tego spotkania porozumienie o współpracy podpisały HRK i URHEIU.

W czerwcu 2015 r. miała miejsce wizyta delegacji KRASP na Ukrainie (w Kijowie i Dniepropietrowsku) a na specjalnym seminarium na Uniwersytecie im. Tarasa Szewczenki w Kijowie po raz pierwszy publicznie została zaprezentowana publikacja książkowa podsumowująca wyniki realizacji w/w projektu.

Ameryka Łacińska i Azja

Poza wzmacnianiem istniejących i nawiązywaniem nowych kontaktów z partnerami europejskimi coraz częściej współpracujemy z konferencjami rektorów z innych kontynentów.

To także dzięki m.in. zdobytemu doświadczeniu i kontaktom nawiązanym w trakcie realizacji projektu ALFA Puentes zacieśnialiśmy więzi i prowadziliśmy rozmowy o przyszłej współpracy z przedstawicielami konferencji rektorów krajów Ameryki Łacińskiej. KRASP podpisała m.in. w październiku 2013 r. umowę o współpracy z naszym odpowiednikiem w Brazylii: Radą Rektorów Uniwersytetów Brazylijskich, Argentyny (sierpień 2016 r. w Buenos Aires), Chile (maj 2015 r. w Warszawie), Meksyku (zaakceptowana przez obie strony umowa zostanie podpisana w czasie wizyty KRASP w Meksyku pod koniec stycznia 2018 r.).

Zacieśnieniu więzi KRASP z konferencjami rektorów działających w Ameryce Łacińskiej służą wielostronne spotkania, w których biorą udział przedstawiciele środowisk akademickich państw obu kontynentów. We wrześniu 2014 r. w Salamance miało miejsce spotkanie przewodniczących konferencji rektorów krajów Unii Europejskiej oraz krajów Ameryki Łacińskiej i Karaibów (EU-CELAC), zaś w kwietniu 2015 r. w Brukseli - posiedzenie ALC-EU Monitoring Committee. W obu spotkaniach uczestniczył przewodniczący KRASP, który został w czasie spotkania w Salamance wybrany na członka Komitetu Sterującego współpracy EU-CELAC. Kolejne spotkanie Komitetu Współpracy EU-CELAC, III Academic and Knowledge Summit: Towards the construction of an Euro-Latin American and Caribbean common space of Higher Education, Science, Technology and Innovation, odbędzie się na początku października tego roku, i weźmie w nim udział pełnomocniczka przewodniczącego KRASP ds. współpracy akademickiej z Ameryką Łacińską i regionem Karaibów, dr Joanna Gocłowska-Bolek.

To wyraźne zintensyfikowanie prowadzonych ostatnimi laty przez KRASP działań zmierzających do rozwoju wymiany akademickiej z krajami Ameryki Łacińskiej dotyczyło także m.in. wymiany studentów, doktorantów i nauczycieli akademickich.

W roku 2013 podjęliśmy działania mające na celu znaczne poszerzenie współpracy akademickiej z Brazylią, a zwłaszcza włączenie polskich uczelni jako partnera uczelni brazylijskich do programu „Ciencia sem Fronteiras” („Nauka bez granic”). Efektem tych działań, zapoczątkowanych na szczeblu dyplomatycznym rozmowami z ambasadorem Brazylii w Polsce Jorge Geraldo Kadri, mocno wspieranych przez ambasadora RP w Brazylii Andrzeja Braitera, była m.in. wizyta w Brazylii, w październiku 2013 r., delegacji KRASP (rektorzy Stanisław Bielecki, Marcin Pałys i przewodniczący KRASP). Podczas tej wizyty podpisaliśmy porozumienie między KRASP i Radą ds. Rozwoju Naukowego i Technologicznego Brazylii (Conselho Nacional de Desenvolvimento Científico e Tecnológico - CNPq), koordynującą realizację programu „Nauka bez granic”.

Ustalenia te zostały ujęte w treści umowy podpisanej w lutym 2014 r. na Uniwersytecie Warszawskim, podczas wizyty w Polsce na zaproszenie KRASP dyrektor ds. współpracy międzynarodowej CNPq dr Liane Hentschke, między KRASP-CNPq oraz związanego z nią planu wykonawczego dotyczącego przyjazdu studentów brazylijskich do Polski. W związku z tym przyjazdem przygotowaliśmy na początku 2014 r. broszurę w języku angielskim, prezentującą ofertę polskich uczelni uczestniczących w programie „Nauka bez Granic”, a na anglojęzycznej stronie KRASP (http://www.krasp.org.pl/en) działa od roku 2014 specjalna podstrona prezentująca tę ofertę.

Interesującymi dla polskich uczelni partnerami we współpracy akademickiej są też kraje azjatyckie, zwłaszcza Chiny. W grudniu 2015 r. przewodniczący KRASP, wraz z prof. Markiem Tukiendorfem, rektorem Politechniki Opolskiej, w aktualnej kadencji przewodniczącym Komisji KRASP ds. Współpracy Międzynarodowej, przebywał z oficjalną wizytą w Chinach. Program pobytu obejmował m.in. spotkanie z wicepremierem Chin, poświęcone sprawom szkolnictwa wyższego i nauki oraz uczestnictwo w Global Confucius Institute Conference, stanowiącej platformę wymiany doświadczeń i najlepszych praktyk w działalności Instytutów Konfucjusza. Dalszemu rozszerzaniu instytucjonalnych relacji polsko-chińskich służyło powołanie pełnomocnika przewodniczącego KRASP ds. współpracy akademickiej z Republiką Chińską, Yingnan Suna, głównego specjalisty ds. współpracy międzynarodowej w Centrum Współpracy Polska-Chiny w Instytucie Konfucjusza, działającym na Politechnice Opolskiej.

Jednym z licznych elementów zapoczątkowanej przez KRASP współpracy instytucjonalnej było także zorganizowanie w lutym 2016 r. na Politechnice Opolskiej pierwszego międzynarodowego sympozjum na temat Nowego Szlaku Jedwabnego One Belt, one Road: policy, economy and technology z udziałem przedstawicieli rządu Polski i Chin, władz regionu i ekspertów reprezentujących KRASP, Związek Uczelni Śląskich, Konferencję Rektorów Polskich Uczelni Technicznych oraz Centrum Współpracy Polska-Chiny – Instytut Konfucjusza.

Bardzo wiele ważnych inicjatyw i przedsięwzięć zostało już podjętych w nowej, VII kadencji władz KRASP (2016-2020: przew. prof. Jan Szmidt, rektor PW, wice.: prof. Wiesław Bielawski, rektor SGGW, prof. Andrzej Tretyn, rektor UMK). Przypomnijmy tylko, że przed nami, z inicjatywy rektora UW Marcina Pałysa, do której dołączyły KRASP i MNiSW, realizowany będzie w 2018 r., ustanowionym przez Sejm RP Rokiem Jubileuszu Odzyskania Niepodległości, projekt „Rok Nauki Polskiej za Granicą”. To niezwykle ważne przedsięwzięcie promujące dokonania polskich badaczy za granicą.

Nie tylko w dobie globalizacji, wielorakich i niezwykle ważnych, złożonych relacji, ale także w imię otwartości i uniwersalności nauki i edukacji nie można dobrze funkcjonować w nowoczesnym świecie w oderwaniu od doświadczeń, osiągnięć naszych partnerów z zagranicy oraz trendów ogólnoświatowych. Działalność międzynarodowa KRASP otwiera wszystkim polskim uczelniom ogromne możliwości współpracy instytucjonalnej i dobrego funkcjonowania w nauce i edukacji światowej.