Apetyt rośnie w miarę jedzenia

Kiedy FE Perspektywy rozpoczynała prowadzenie rankingu szkół wyższych, sytuacja szkolnictwa wyższego w Polsce była odmienna od obecnej. Inne też wskaźniki brane były pod uwagę: baza lokalowa, wyposażenie laboratoriów, cyfryzacja czy wewnętrzne regulaminy związane z ochroną własności intelektualnej. Dziś te kryteria straciły sens, za to pojawiły się nowe.

– W 2005 roku dołączyliśmy umiędzynarodowienie – mówi Waldemar Siwiński, prezes Fundacji Edukacyjnej Perspektywy. – Z jednej strony chodziło o to, aby stymulować uczelnie do działania, a z drugiej dlatego, że już było co mierzyć w tym obszarze. Trzy lata później włączyliśmy kryterium związane z transferem wiedzy, a ściślej grupę kryteriów zawiązanych z innowacyjnością. W tym roku dodaliśmy kolejne dwa wskaźniki: ekonomiczne losy absolwentów oraz jakość przyjętych na studia. Obydwa też wpisują się w to, co nazywamy prestiżem uczelni. Na pewno w kolejnych latach liczba kryteriów będzie się poszerzać. Podstawową rolą uczelni jest wprawdzie edukacja, ale są one jednocześnie instytucjami, które wpływają na rozwój cywilizacyjny, stymulują rozwój społeczeństwa, regionu, w którym się znajdują, miast akademickich – to staje się ich kolejną misją. Jak to mierzyć? Pracujemy nad metodologią.

Metodologia także jest dostosowywana do nowych kryteriów. Podstawowe to: prestiż, innowacyjność, warunki kształcenia, umiędzynarodowienie, potencjał naukowy i efektywność naukowa w przypadku uczelni akademickich i siła naukowa w przypadku pozostałych oraz dodana w tym roku kategoria absolwenci na rynku pracy. Fundacja Perspektywy przygotowuje w istocie trzy rankingi: wyższych szkół akademickich, niepublicznych uczelni magisterskich oraz państwowych wyższych szkół zawodowych. W każdym waga procentowa poszczególnych kryteriów jest inna. Waga kryterium „zatrudnialności” absolwentów wynosi dla uczelni zawodowych 25%, dla niepublicznych 20%, a akademickich już tylko 18%. Pomiar danych na temat losów absolwentów oparty jest na Ekonomicznych losach absolwentów MNiSW i danych ZUS. Pod uwagę brane są: zarobki w odniesieniu do miejsca zamieszkania, procent absolwentów w rejestrach ZUS oraz ryzyko bezrobocia na tle stopy tegoż w powiecie zamieszkania. W tym roku kryterium zostało zastosowane do rankingu kierunków inżynierskich. Uwzględniając także specyfikę uczelni poddawanych ocenie kryterium potencjał naukowy i efektywność naukowa to dwie kategorie dla uczelni akademickich uwzględniające zarówno ocenę parametryczną, w przypadku innych szkół nieobecną jak również efektywność pozyskiwania środków na badania. W przypadku wyższych szkół zawodowych nie ma kryterium uprawnień doktorskich i habilitacyjnych, za to jest kategoria prowadzonych studiów podyplomowych. Ponieważ ogólna pula procentowa wynosi 35% inaczej rozłożone zostały akcenty. Umiędzynarodowienie – 15% dla wszystkich poddawanych ocenie szkół wyższych – to: programy studiów w języku angielskim i liczba ich słuchaczy, studenci zagraniczni i liczba krajów, z których pochodzą, wymiany studenckie, czyli zarówno wyjazdy, jak i przyjazdy oraz liczba nauczycieli akademickich z zagranicy.

Zmieniają się także rangowane obszary. Początkowo ranking obejmował uczelnie artystyczne.

– Jak to z artystami bywa, każdy uważa, że jest najlepszy i wyjątkowy, a kryteria nieadekwatne, więc odeszliśmy od tego. Teraz rektorzy szkół artystycznych chcą, aby znów włączyć je do rankingu. Spotkamy się i wspólnie opracujemy kryteria uwzględniające ich specyfiki – mówi W. Siwiński.

Ranking ma być rodzajem porównania szkół wyższych na różnych płaszczyznach. Okazał się dobrym narzędziem do monitorowania efektów zmian wprowadzanych w uczelniach.