Aktywny Stabilizator
Prof. Ryszard Horodecki , fizyk z Uniwersytetu Gdańskiego, członek korespondent PAN, przedstawia propozycję programu-konkursu, który mógłby wzmocnić konkurencyjność polskiej nauki, zwłaszcza mniejszych ośrodków akademickich
W ostatnim czasie nauka polska doczekała się konstruktywnej dyskusji, której towarzyszy autentyczna troska o jej przyszłość. Zostało zdiagnozowanych wiele niedomagań. Padło wiele oryginalnych propozycji instytucjonalnego wsparcia, mających na celu stworzenie optymalnych warunków dla kreatywności naukowej, przy zachowaniu autonomii jednostek naukowych.
Chcę zaproponować projekt programu pod nazwą Aktywny Stabilizator (AS), którego celem jest stworzenie silnych, atrakcyjnych ośrodków naukowych w Polsce, przyciągających kapitał intelektualny z kraju i zagranicy. Program AS powstał na bazie doświadczeń polskich jednostek, które osiągnęły sukces w skali światowej. Nawiązuje on do tradycji najlepszych szkół polskich z wiodącą rolą ich liderów (np. szkoła Banacha czy Twardowskiego) i byłby adresowany do polskich naukowców posiadających co najmniej stopień doktora. W ramach programu AS minister nauki i szkolnictwa wyższego otwierałby konkurs we wszystkich obszarach badań na etat naukowo-badawczy (z pensją 6 tys. zł netto) oraz 1/2 etatu administracyjnego na pomoc w przygotowaniu wniosków projektowych i ich obsługę administracyjną (z pensją 1250 zł netto).
Laureat konkursu AS jest zobligowany do: zdobywania grantów, z których środki zapewnią m.in. zatrudnianie wybitnych młodych naukowców w celu utworzenia zespołu zdolnego konkurować z najlepszymi ośrodkami światowymi/krajowymi; prowadzenia aktywnej współpracy naukowej w skali polskiej i międzynarodowej (ten ostatni warunek nie dotyczy niektórych kierunków humanistycznych, np. dziedzictwa narodowego); prowadzenia w roku akademickim semestralnego wykładu monograficznego.
Wniosek przygotowuje zainteresowany naukowiec w porozumieniu z wybraną przez siebie jednostką naukową, która zapewnia podstawową infrastrukturę dla laureata. Jednostka, w której realizowany jest AS, otrzymuje dodatkowe punkty w ewaluacji.
Ankieta dorobku wnioskodawcy byłaby dość prosta. Powinna zawierać tylko niezbędne elementy, dokumentujące osiągnięcia kandydata na etat badawczy: CV, autoreferat, informację o dorobku. W tym ostatnim punkcie kandydat zgłaszający się do paneli ST (ścisłe i techniczne) i NZ (nauki o życiu) pokazałby przełomowe prace (3-10), mające istotny wpływ na rozwój dziedziny, zawierające rezultaty, które zasługują na miano odkryć lub otwierają nowe kierunki badań, oraz liczbę ich cytowań bez autocytowań (dołączyć pliki PDF); liczbę publikacji i łączną liczbę ich cytowań (bez autocytowań), indeks H (wg Web of Science Core Collection). W panelu HS (nauki humanistyczne i społeczne) natomiast: kluczowe prace (3-10), w ocenie których brana będzie pod uwagę jakość wydawnictwa. Tam, gdzie to możliwe, podać łączną liczbę cytowań wszystkich dotychczasowych publikacji bez autocytowań oraz indeks H (Web of Science TM Core Collection, Scopus), a także dołączyć pdf trzech najważniejszych publikacji. Kandydat na stanowisko w zakresie nauk o sztuce: muzyki, sztuk plastycznych, teatru, filmu – jak w Konkursie POLONEZ: winien dołączyć do dziesięciu najważniejszych dokonań artystycznych i artystyczno-naukowych o znaczeniu międzynarodowym i krajowym.
Pierwsza ewaluacja realizacji AS-a następowałaby po 3, druga po 4 latach. Negatywna ocena po drugiej ewaluacji powodowałaby przesunięcie beneficjenta na etat naukowo-dydaktyczny.
Ważną zaletą programu AS jest relatywnie tania, spersonalizowana forma wspomagania konkurencyjności nauki polskiej, stawiająca na najlepszych (100 etatów AS z obsługą administracyjną kosztuje ok. 16 mln zł rocznie).
Program AS zaprezentowałem podczas Konferencji Programowej Narodowego Kongresu Nauki w Poznaniu.