Scentralizowane badania

Utworzenie Narodowego Instytutu Technologicznego zapowiadano od dawna. W kwietniu MNiSW przedstawiło do konsultacji projekt ustawy o NIT. Głównym celem instytutu będzie prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych zgodnych z polityką gospodarczą państwa i „szczególnie ważnych dla realizacji polityki gospodarczej, naukowej, naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa, określonej w strategiach rozwoju i Krajowym Programie Badań” – czytamy w projekcie.

Do zadań NIT będzie należeć: realizacja projektów badawczych obejmujących badania stosowane, przemysłowe i prace rozwojowe, a w uzasadnionych przypadkach także badania podstawowe; komercjalizacja wyników badań naukowych i prac rozwojowych; współpraca z przedsiębiorcami; produkcja unikalnej aparatury badawczej na potrzeby przemysłu i krajowych lub zagranicznych infrastruktur badawczych; prowadzenie działalności normalizacyjnej i certyfikacyjnej; opracowywanie prototypów nowych rozwiązań technologicznych na podstawie projektów badawczych realizowanych w uczelniach i w jednostkach naukowych PAN.

Nadzór nad działalnością NIT będzie sprawował minister nauki. Na czele NIT ma stać prezes, którego minister powoła na okres czterech lat. Będzie on też miał prawo odwołać prezesa w uzasadnionych, wskazanych w ustawie przypadkach. NIT będzie miał też Radę z przewodniczącym w randze sekretarza albo podsekretarza stanu, którego powoła minister gospodarki. Członków Rady NIT w randze sekretarzy albo podsekretarzy stanu właściwych ds.: informatyzacji, nauki, rozwoju regionalnego oraz szkolnictwa, powoła minister gospodarki na wniosek ministrów właściwych do odpowiednich dziedzin. Rada będzie miała za zadanie m.in.: wyznaczanie kierunków działalności NIT, opiniowanie i zatwierdzanie rocznych sprawozdań, wyrażanie zgody np. na: tworzenie przez NIT spółek prawa handlowego, a także nabywanie akcji lub udziałów w takich spółkach. Przy prezesie NIT będzie 15-osobowe Kolegium Doradców, z których 5 osób to przedstawiciele środowisk naukowych, a 10 – reprezentanci środowisk społeczno-gospodarczych lub finansowych. Członków Kolegium powoła minister ds. gospodarki, w tym reprezentantów nauki – na wniosek ministra właściwego ds. nauki.

NIT zostanie utworzony z 35 instytutów badawczych (lista obok), które stracą osobowość prawną. Przejmie ich pracowników, mienie, należności i zobowiązania. Podstawową jednostką organizacyjną NIT ma być instytut kierowany przez dyrektora. Instytuty będą zgrupowane w centra kompetencji, którymi będą kierować koordynatorzy wyznaczeni przez prezesa spośród pracowników NIT.

Ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2018 roku, dlatego do końca roku instytuty, które wejdą w skład NIT, muszą spłacić swoje zobowiązania wobec wszystkich wierzycieli z wyłączeniem środków otrzymanych z tytułu finansowania nauki, grantów NCBR czy NCN.

Instytuty wchodzące w skład NIT stracą uprawnienia do nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego. Centralna Komisja ds. Stopni i Tytułu wskaże inne jednostki organizacyjne uprawnione do nadawania stopni naukowych, w których będą kontynuowane przewody doktorskie lub habilitacyjne wszczęte w instytutach przed powstaniem NIT.

Co z pozostałymi instytutami badawczymi? Od 2018 r. dotacja statutowa dla placówek pozostających poza NIT będzie stopniowo zmniejszana. Mają one być finansowane z budżetów właściwych ministerstw. Nie dotyczy to jedynie instytutów medycznych, które prowadzą działalność leczniczą. Do NIT w zasadzie nie wchodzą Państwowe Instytuty Badawcze. Mówi się o nowych rozwiązaniach dotyczących tej grupy placówek.

Minister nauki będzie finansował NIT w formie dotacji celowej na prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych, dotacji podmiotowej, ustalanej corocznie w budżecie państwa oraz dotacji celowej na dofinansowanie kosztów inwestycji. Przychody NIT mogą pochodzić także z działalności gospodarczej, z udziałów w przedsiębiorstwach oraz innych źródeł.

W skład Narodowego Instytutu Technologicznego miałoby wejść 35 jednostek naukowo-badawczych: Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Maszyn Włókienniczych „PolmatexCenaro” w Łodzi, COBRO – Instytut Badawczy Opakowań w Warszawie, Instytut Biopolimerów i Włókien Chemicznych w Łodzi, Instytut Biotechnologii i Antybiotyków w Warszawie, Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych w Warszawie, Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego w Warszawie, Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej „Blachownia” w Kędzierzynie-Koźlu,Instytut Elektrotechniki w Warszawie, Instytut Farmaceutyczny w Warszawie, Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników w Toruniu, Instytut Lo gistyki i Magazynowania w Poznaniu, Instytut Lotnictwa w Warszawie; Instytut Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie, Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego w Warszawie, Instytut Metali Nieżelaznych w Gliwicach, Instytut Metalurgii Żelaza im. Stanisława Staszica w Gliwicach, Instytut Napędów i Maszyn Elektrycznych KOMEL w Katowicach, Instytut Nowych Syntez Chemicznych w Puławach; Instytut Obróbki Plastycznej w Poznaniu, Instytut Odlewnictwa w Krakowie, Instytut Pojazdów Szynowych „TABOR” w Poznaniu, Instytut Przemysłu Organicznego w Warszawie, Instytut Przemysłu Skórzanego w Łodzi, Instytut Spawalnictwa w Gliwicach, Instytut Techniki i Aparatury Medycznej ITAM w Zabrzu, Instytut Technologii Drewna w Poznaniu, Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy w Radomiu, Instytut Technologii Elektronowej w Warszawie, Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych w Warszawie, Instytut Tele– i Radiotechnicznego w Warszawie, Instytut Włókiennictwa w Łodzi, Instytut Zaawansowanych Technologii Wytwarzania w Krakowie, Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów w Warszawie, Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych w Poznaniu, Przemysłowy Instytut Motoryzacji w Warszawie.