Uczestnicy panelu Ocena i doskonalenie jakości kształcenia w różnych kulturach akademickich przedstawili zagadnienie jakości kształcenia z perspektyw: European University Association – Tia Loukkola, European Quality Assurance Register – Colin Tück oraz Departamentu Edukacji Zjednoczonego Królestwa – Sam Meakin.

Tia Loukkola mówiła na temat standardów i wskazówek zapewniania jakości (European Standards and Guidelines, ESG) w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego. ESG to zestaw kryteriów zapewniania jakości kształcenia w ramach uczelni, zewnętrznej oceny jakości oraz ewaluacji agencji akredytacyjnych, uzgodniony przez ministrów z 48 krajów EOSW i poparty przez europejskie organizacje reprezentujące interesariuszy. Loukkola jest zdania, że największym wyzwaniem dla europejskich uniwersytetów jest właściwe wprowadzenie standardów projektowania i zatwierdzania programów studiów, kształcenia i oceny zorientowanych na studenta oraz przyjęć na studia, oceny postępów w nauce, a także uznawalności i wydawania dyplomów. T. Loukkola zauważyła, że biurokratyzacja procesów zapewniania jakości występuje we wszystkich krajach europejskich. Jej obniżeniu sprzyjają: stosowanie w procesach akredytacji języka, którym na co dzień posługują się akademicy, ograniczenie liczby kryteriów oceny do najistotniejszych oraz unikanie sytuacji, w których te same informacje są zbierane więcej niż raz na potrzeby różnych procesów.

Colin Tück przedstawił cele i zasady funkcjonowania rejestru oraz konsekwencje udziału w EQAR, którego członkiem od 2009 r. jest Polska Komisja Akredytacyjna. Dyrektor EQAR zwrócił uwagę, że warunkiem rejestracji agencji w EQAR jest jej działanie zgodnie z ESG. Rejestracja EQAR jest coraz częściej w krajach EOSW podstawą do wzajemnego uznawania decyzji akredytacyjnych, otwarcia systemów na ewaluacje przeprowadzane przez zagraniczne agencje, a także może mieć coraz większe znaczenie w kontekście uznawalności dyplomów. Przykładowo władze Flandrii wprowadziły przepisy umożliwiające automatyczne uznawanie dyplomów z państw, w których systemy oceny jakości działają zgodnie z ESG.

C. Tück odniósł się również do relacji między programową i instytucjonalną oceną jakości, wskazując, że ESG dają państwom dużą swobodę doboru formuły oceny. Ocena instytucjonalna, rozumiana jako ocena systemu doskonalenia jakości w całej uczelni, może mieć wartość dodaną z perspektywy uczelni, o ile wiąże się ze znacznym ograniczeniem stosowania oceny programowej: zwolnieniem z takiej oceny, ograniczeniem jej zakresu czy stosowaniu oceny programowej tylko w przypadku otwierania nowych kierunków studiów.

Sam Meakin zaprezentowała wdrażaną obecnie w Wielkiej Brytanii inicjatywę Teaching Excellence Framework, której pierwsze wyniki zostaną opublikowane w lipcu br. Działa ona równolegle do tradycyjnych form oceny jakości kształcenia, realizowanych przez Quality Assurance Agency for Higher Education (QAA). TEF ma służyć zrównoważeniu dwóch misji uczelni: kształcenia oraz prowadzenia badań, ewaluowanych od dłuższego czasu w ramach Research Evaluation Framework. TEF łączy w sobie oceny ekspercką oraz opartą na parametrach jakości kształcenia. Ten drugi wątek może być interesujący w kontekście debaty na temat zmian w polskim szkolnictwie wyższym. Parametry stosowane w TEF odnoszą się do trzech obszarów: satysfakcji ze studiowania (jakość nauczania, ocenianie, opieka naukowa), w oparciu o wyniki prowadzonego od dekady National Student Survey; kontynuacji studiów i zjawiska odsiewu (drop out), na podstawie dostępnych danych statystycznych oraz kariery edukacyjnej lub zawodowej po studiach, w oparciu o wyniki badań Destination of Leavers from Higher Education.