Zielonogórska konkurencja

Dwa tematy zdominowały obrady trzynastego plenarnego posiedzenia KRUP (9 i 10 marca 2017 roku na Uniwersytecie Warszawskim): projekty założeń do nowej ustawy o szkolnictwie wyższym i problemy wokół Zielonogórskiej Konferencji Rektorów.

O analizę trzech proponowanych rozwiązań ustawy 2.0 poproszono prorektora Uniwersytetu Szczecińskiego, prof. Marka Górskiego, który pokazał, że wszystkie projekty proponują daleko idące zmiany i dostrzegł, że kierują one uniwersytet w stronę quasi przedsiębiorstwa, podczas gdy dziś jest on zakładem publicznym. W dyskusji rektorzy krytykowali zawarte w założeniach propozycje powołania rad powierniczych i prezydentów. Pojawiły się postulaty, by KRUP opracowała własne stanowisko w sprawie proponowanych zmian. Zostanie ono przedstawione w czerwcu, przed finałową konferencją Narodowego Kongresu Nauki w Warszawie.

Min. Aleksander Bobko przyznał, że nad nową ustawą pracuje w MNiSW zespół ekspertów i zachęcił rektorów do przedstawienia stanowiska przede wszystkim w takich sprawach, jak stopnie i tytuły naukowe, ustrój szkół wyższych oraz ich podział, uprawnienia do nadawania stopni i kwestia wyboru rektora. Dodał, że nie podziela opinii, iż obecny sposób wyłaniania rektora hamuje rozwój uczelni.

Prorektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, przewodniczący Komisji Nauki KRUP, prof. Stanisław Kistryn przywiózł prezentację na temat roli klasycznych uniwersytetów w systemie szkolnictwa wyższego. Stanowią one niecałe 5% wszystkich uczelni, a 14% uczelni publicznych, tymczasem produkują dwie trzecie wyników naukowych. Sprawność w pozyskiwaniu środków wielokrotnie przewyższa naszą obecność w systemie – uznał prof. Kistryn. Spośród środków z NCN pozyskiwanych przez uczelnie publiczne dwie trzecie wykorzystują uniwersytety klasyczne. Wysoką efektywność, bo aż 21%, wykazują też uniwersytety w wykorzystaniu środków z NCBR. Prezentacja pokazała również wysoką widoczność prac naukowych pochodzących z uniwersytetów, ogrom zasobów aparaturowych (od laboratoriów po stacje badawcze) czy potencjał najwyżej ocenianych uczonych (jedna trzecia Nagród FNP przypadła naukowcom uniwersyteckim). Uniwersytety klasyczne prowadzą przy tym unikatowe specjalności i badania w każdym możliwym kierunku. Dają z siebie więcej, choć dotacja statutowa na osobę jest porównywalna z innymi uczelniami. Uniwersytety są w szkolnictwie wyższym najistotniejsze – podsumował rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. Wojciech Nowak, przewodniczący KRUP.

Z inicjatywy Uniwersytetu Zielonogórskiego powstało w styczniu konsorcjum małych i średnich uczelni akademickich. Należą do niego 23 uczelnie regionalne. Przyjęto nazwę Zielonogórska Konferencja Rektorów. Powody utworzenia konsorcjum przybliżył rektor UMCS, wiceprzewodniczący KRUP, prof. Stanisław Michałowski. Regionalne uczelnie boją się o swą przyszłość. Niż demograficzny, problemy kadrowe, odpływ studentów na studia II stopnia do większych ośrodków akademickich, niekorzystny algorytm, obawy o kierunek, jaki przyjmie reforma nauki i szkolnictwa wyższego to czynniki skłaniające do wspólnych działań. Uniwersytety regionalne pełnią znaczącą rolę kulturotwórczą, są w swoim środowisku pokaźnymi zakładami pracy. Jeśli po reformie znajdą się w grupie uczelni dydaktycznych, odetnie im to możliwości rozwoju. Jeżeli algorytm będzie im przyznawać co roku mniej pieniędzy, upadną.

Prof. Jan Szmidt, przewodniczący KRASP, wyraził obawę, że Zielonogórska Konferencja Rektorów może się stać drugim obok KRASP ośrodkiem reprezentującym uczelnie akademickie wobec rządu. Rektorzy uniwersytetów Warszawskiego i Jagiellońskiego apelowali o jedność uniwersytetów. „Niczego nie osiągniemy, jeśli będziemy podzieleni”.

Konferencja powołała prorektor Uniwersytetu Gdańskiego, dr hab. Annę Machnikowską, prof. UG na przewodniczącą Uniwersyteckiej Komisji Kształcenia oraz podjęła uchwałę o zakończeniu działalności Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej.