Wciąż nas za mało
Dr inż. Zygmunt Krasiński, dyrektor Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE, komentuje udział polskich instytucji w programie operacyjnym Horyzont 2020
Po niemal trzech latach funkcjonowania Horyzontu 2020 zainteresowanie tym programem w całej Europie nie słabnie. Wynikiem tego jest znaczący w porównaniu z 7. Programem Ramowym spadek średniego wskaźnika sukcesu – z ponad 21% do poniżej 15%. Wskaźnik sukcesu dla Polski jest jeszcze niższy (11,9%), ale utrzymuje tendencję wzrostową.
Polscy uczeni i przedsiębiorcy plasują się niezmiennie na 15 pozycji wśród państw członkowskich i są liderami wśród 13 państw tzw. nowej Unii. 281 mln euro dofinansowania, jakie otrzymali, to jedna piąta środków, które trafiły do 13 państw przyjętych do UE po 2004 r. Odnosząc uzyskane dofinansowanie w H2020 do tysiąca euro krajowych wydatków na B&R (GERD), uzyskujemy wynik 51 euro – lepszy od Niemiec i Francji. W przeliczeniu na jednego badacza i na 1 mln mieszkańców, Polska zajmuje odpowiednio 28. i 27. pozycję. W strukturze polskich uczestników H2020 zwiększa się zaangażowania instytutów i przemysłu w porównaniu z uczelniami.
Udział polskich podmiotów w Horyzoncie 2020 (patrz wykres) trudno uznać za satysfakcjonujący, jednak po okresie spadkowych tendencji, obserwujemy stabilizację, a nawet lekki wzrost pod względem udziału w dofinansowanych projektach (do 1,81 z 1,78%) oraz udziału w łącznym dofinansowaniu w grupie EU28 (z 0,96 na 0,99%). Dzieje się tak pomimo porażki Polski w konkursie Teaming 2, gdzie dofinansowanie 1 projektu wynosiło 15 mln euro, oraz dodaniu do bazy KE konkursów dotyczących Wspólnych Inicjatyw Technologicznych (gdzie dominuje duży przemysł europejski).
Wyniki Polski w Horyzoncie 2020 są znacznie poniżej naszego krajowego potencjału. W ostatnim roku podjęto działania systemowe na poziomie europejskim (zmiana zasad wynagradzania w Horyzoncie 2020 i wprowadzenie instrumentów włączających nowe kraje) i krajowym (mające na celu efektywne wykorzystanie funduszy europejskich i oparcie rozwoju na innowacjach, postawienie na silne przedsiębiorstwa i koncentrowanie wsparcia na branżach strategicznych oraz reformę systemu nauki i szkolnictwa wyższego). Pojawiły się też przykłady działań podejmowanych na poziomie instytucji naukowych, w tym tworzenie dobrego zaplecza administracyjnego i systemów motywacyjnych dla aktywnych zespołów. Może to przyczynić się do zwiększenia udziału Polski w Horyzoncie 2020, który to program może być pomostem ułatwiającym Polakom pełnoprawne korzystanie ze środków kolejnych Programów Ramowych Badań i Innowacji UE oraz podnoszenie doskonałości naukowej i konkurencyjności gospodarczej.