Wydarzenia

Polski Instytut Studiów Zaawansowanych

WARSZAWA 2 stycznia rozpoczął działalność Polski Instytut Studiów Zaawansowanych (PIASt) – jednostka pomocnicza Polskiej Akademii Nauk. Został on powołany uchwałą Prezydium PAN z 15 listopada 2016 r. Na razie ma siedzibę w pomieszczeniach Instytutu Sztuki PAN.

W uzasadnieniu decyzji Prezydium PAN czytamy, że powołanie placówki ma służyć umiędzynarodowieniu polskiej humanistyki i nauk społecznych. A celem instytutu ma być prowadzenie zaawansowanych badań naukowych z zakresu nauk humanistycznych i społecznych ze szczególnym uwzględnieniem fundamentalnych pytań o wpływ czynników społecznych i dziedzictwa kulturowego na kondycje jednostek i społeczeństw.

Jak czytamy w uchwale, PIASt ma prowadzić interdyscyplinarne badania naukowe w obszarze nauk humanistycznych i społecznych, szczególnie w zakresie problematyki ontologicznej, epistemologicznej i aksjologicznej; nad religią i religijnością; nad współczesnymi ideologiami; historyczne i prehistoryczne – zwłaszcza Polski na tle dziejów Europy i świata; nad dziedzictwem kulturowym i jego wpływem na życie jednostek i społeczeństw; nad dynamiką i uwarunkowaniami struktury społecznej oraz mechanizmami zmiany społecznej, a także nad autonomią jednostki ludzkiej.

Stypendia w Kairze

WARSZAWA Institut Français d’Archéologie Orientale i Stacja Badawcza Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego w Kairze uruchomiły stały program stypendialny. Okazją jest 80-lecie współpracy obu instytucji. W latach 30. XX wieku Kazimierz Michałowski jako pierwszy Polak rozpoczął w Egipcie badania naukowe. W mieście Edfu jego ekipa prowadziła wykopaliska na terenie zabudowań i nekropolii. Odnalezione zabytki są do dziś przechowywane w Muzeum Narodowym w Warszawie. 80 lat po tej ekspedycji Institut Français d’Archéologie Orientale i Stacja Badawcza Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW w Kairze ogłosiły stały program stypendialny. Polsko-francuskie stypendium jest przeznaczone dla osób po doktoracie. Od 1 października 2017 do 31 grudnia 2018 stypendysta będzie mógł prowadzić w Kairze własne badania. Będzie odpowiedzialny za organizację dwudniowego seminarium o starożytności i średniowieczu Afryki Północno-Wschodniej oraz za wydanie tomu pokonferencyjnego z artykułami. Subsydium wyniesie 30 tys. euro. Dokumenty należy składać do 1 kwietnia 2017.

Siła instytutów

WARSZAWA 26 stycznia w Państwowym Instytucie Geologicznym podpisano porozumienie o współpracy pomiędzy instytutami badawczymi nadzorowanymi przez Ministerstwo Środowiska: Instytutem Badawczym Leśnictwa, Instytutem Ochrony Środowiska – PIB, Państwowym Instytutem Geologicznym – PIB, Instytutem Ekologii Terenów Uprzemysłowionych oraz Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej – PIB. Razem instytuty mają spory potencjał badawczy – 86 profesorów i 241 doktorów, akredytowane laboratoria chemiczne, laboratorium genetyczne, laboratoria mikrobiologiczne i ekotoksykologiczne, Laboratorium Modelowania Struktur i Procesów Geologicznych oraz stacje badawcze. Istotą współpracy międzyinstytutowej ma być tworzenie centrów kompetencji, których głównym celem będzie udział w opracowaniu programów i prac studialnych, pozwalających na osłonę naukową wszystkich działań określonych w strategiach Rządu RP i wynikających ze zobowiązań międzynarodowych dotyczących zagadnień klimatycznych, gospodarki odpadami, a także informatyzacji.

Zespół do zredagowania ustawy

WARSZAWA 3 lutego minister nauki i szkolnictwa wyższego powołał Zespół do spraw przygotowania regulacji w związku z przedsięwzięciem pod nazwą „Ustawa 2.0 – Założenia systemu szkolnictwa wyższego”. Tworzą go pracownicy Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego: Marcin Gubała, dyrektor Departamentu Legislacyjno-Prawnego, który pełni funkcję przewodniczącego zespołu, Bartłomiej Banaszak z Departamentu Nauki, Marcin Czaja, dyrektor Departamentu Szkolnictwa Wyższego, dr Aleksander Dańda, dyrektor Departamentu Nauki, dr Andrzej Kurkiewicz z Departamentu Innowacji i Rozwoju, Piotr Müller z Gabinetu Politycznego Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Mariusz Zielonka, zastępca dyrektora Departamentu Budżetu i Finansów.

Holograficzna pamięć atomowa

WARSZAWA W 2013 roku zespół brytyjskich fizyków z uniwersytetów w Oxfordzie i Londynie zaproponował wydajny protokół wytwarzania grup fotonów. Wyliczono, że oczekiwanie na grupę 10 fotonów skracałoby się z lat do mikrosekund. Pierwszą realizacją tego pomysłu jest źródło fotonów zbudowane na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Całkowicie bezpieczne, kwantowe łącza o dużej przepustowości, a nawet konstrukcja jednej z odmian komputerów kwantowych – to możliwe zastosowania urządzenia, które pozwala wyprodukować nie pojedynczy foton, lecz ich dużą, precyzyjnie kontrolowaną grupę.

– W stosunku do dotychczasowych rozwiązań i pomysłów nasz przyrząd charakteryzuje się znacznie większą wydajnością i skalą integracji. W sensie funkcjonalnym można nawet o nim myśleć jak o działającym na pojedynczych fotonach pierwszym odpowiedniku małego układu scalonego – mówi dr hab. Wojciech Wasilewski z Wydziału Fizyki.

Nowa pamięć, zbudowana dzięki grantom PRELUDIUM i SONATA Narodowego Centrum Nauki oraz środkom projektu PhoQuS@UW, jest wielomodowa przestrzennie: poszczególne fotony można umieścić, przechować, przetworzyć i odczytać w różnych obszarach przestrzeni wewnątrz cylindra, pełniących rolę wydzielonych komórek pamięci.

Trwałość pamięci kwantowej zbudowanej na FUW sięga od kilku do kilkudziesięciu mikrosekund, co pozwala wykonywać na fotonach proste operacje w czasie liczonym w nanosekundach. Taki czas jest wystarczający w kwantowej komunikacji (np. do przesyłania światłowodem fotonów) i przetwarzaniu informacji. Przyrząd usuwa kolejną przeszkodę na drodze do budowy jednej z odmian komputerów kwantowych, które mogłyby dokonywać bardzo szybkich obliczeń.

FOT

Nagroda Uphagena

GDAŃSK 10 lutego wręczono Nagrody Miasta Gdańska dla Młodych Naukowców im. Jana Uphagena. W kategorii nauk humanistycznych i społecznych w tym roku nagrodzony został archeolog, mgr Wacław Kulczykowski, doktorant Wydziału Historycznego Uniwersytetu Gdańskiego. Uhonorowano go za „wybitne osiągnięcia w zakresie prowadzenia prac archeologicznych, rewitalizacyjnych i dokumentacyjnych oraz wkład w nowatorskie badanie i ratowanie zabytków kultury na Pomorzu”. Zainteresowania badawcze W. Kulczykowskiego dotyczą średniowiecznych systemów zaopatrywania miast w wodę i związanych z nimi obiektów hydrotechnicznych na terenie Pomorza Gdańskiego oraz dawnych Prus Wschodnich. Jest autorem 9 artykułów oraz 4 rozdziałów w monografiach naukowych, w języku polskim oraz angielskim. Uczestniczył w 8 projektach naukowych i 11 ekspedycjach archeologicznych, w tym na stanowiskach w Gdańsku (ul. św. Ducha, ul. 3 Maja, Twierdza Wisłoujście). Jest także dwukrotnym laureatem stypendium dla najlepszych doktorantów (2015, 2016), laureatem Nagrody JM Rektora Uniwersytetu Gdańskiego za wybitne osiągnięcia (2015) oraz laureatem III edycji konkursu eNgage, organizowanego przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej (2014).

Dr inż. Adrian Bekasiewicz z Katedry Systemów Mikroelektronicznych Wydziału Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej został laureatem w kategorii nauk ścisłych i przyrodniczych. Dr Bekasiewicz został nagrodzony za badania nad metodami szybkiego projektowania struktur mikrofalowych i antenowych. Laureat jest też pracownikiem naukowym Uniwersytetu w Rejkiawiku, gdzie brał udział w projektach o łącznej wartości prawie miliona złotych finansowanych przez Islandzki Fundusz Infrastrukturalny. – Celem tych projektów było zbudowanie laboratoriów do fabrykacji prototypowych struktur mikrofalowych i antenowych oraz ich pomiarów. Oba laboratoria są unikalne w skali Islandii – podkreśla laureat.

65 lat IMN

GLIWICE Instytut Metali Nieżelaznych ma 65 lat. Głównym zadaniem placówki było stworzenie bazy naukowo-technicznej dla odbudowy i rozwoju polskiego przemysłu metali nieżelaznych. IMN powstał na bazie wydzielonych z Instytutu Metalurgii trzech zakładów naukowo-badawczych: Zakładu Rud, Zakładu Metali Nieżelaznych i Zakładu Metalurgii Proszków, do których dołączono Laboratorium Badawcze Przeróbki Rud w Bytomiu i Centralne Laboratorium Badawcze w Trzebini. Po trzech latach, w celu prowadzenia małoseryjnej produkcji półwyrobów hutniczych dla elektroniki, tele– i radiotechniki, przemysłu elektromaszynowego i motoryzacyjnego, utworzono Zakład Doświadczalny, który w latach następnych kontynuował swoją działalność jako Zakład Przetwórstwa Metali i Stopów INMET. W roku 1955, na bazie wyodrębnionych z IMN pracowni zajmujących się tematyką metali lekkich, powołano do życia Instytut Metali Lekkich w Skawinie, który następnie przekształcono w Instytut Metali Lekkich i Rzadkich. W roku 1959, jako Oddział Metali Lekkich w Skawinie, stał się on ponownie częścią IMN. W 1974 roku do Instytutu został włączony Zakład Produkcji Doświadczalnej w Legnicy, działający obecnie jako Oddział IMN. W Poznaniu funkcjonuje Oddział IMN – Centralne Laboratorium Akumulatorów i Ogniw, które specjalizuje się w dziedzinie chemicznych źródeł prądu.

W początkach działalności większość kadry stanowili młodzi ludzie, prosto po studiach. W 1961 roku średnia wieku wynosiła 32 lata. Dziś kadrę naukową IMN tworzą 84 osoby, w tym 2 profesorów tytularnych, 3 doktorów habilitowanych i 57 doktorów.

Tengeru cheese

WARSZAWA/TENGER Dr hab. Antoni Pluta, prof. SGGW z Wydziału Nauk o Żywności i dr inż. Andrzej Janicki z Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie przez dwa miesiące ubiegłego roku uczyli ludność Tengeru w Tanzanii technologii wytwarzania serów. Polscy naukowcy, korzystając z miejscowej szkoły wyższej, przy której znajduje się zbudowana jeszcze w latach 60. ubiegłego wieku mleczarnia, zaproponowali na tyle prostą i funkcjonalną metodę wyrobu serów, że lokalni rolnicy nie mieli problemów z jej wdrożeniem. W efekcie połączenia technologii produkcji sera tylżyckiego i oscypka powstał Tengeru cheese, czyli ser dojrzewający półtwardy lub twardy, który jest gotowy do spożycia już po tygodniu, a uwędzony i zapakowany wytrzyma w warunkach chłodniczych nawet kilka miesięcy. Naukowcy z SGGW chcieliby w przyszłości uruchomić miejscowe stare urządzenia mleczarskie, dające możliwość przerabiania kilkuset litrów mleka dziennie, które zostałoby wykorzystane do produkcji serów gouda lub mozzarella. Z uwagi na małą dostępność mleka w okolicy polscy badacze wdrażają system szkoleń dotyczących przetwórstwa, bezpieczeństwa i oceny jakości mleka, rozważają też uruchomienie jego skupu od miejscowej ludności. Akcja odbywa się w ramach wolontariatu Polish Aid, organizowanego i realizowanego przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w ramach fundacji Nauka dla Rozwoju kierowanej przez dr. Wiesława Ptacha z SGGW.

Powstanie nowa siedziba ChAT

WARSZAWA Na drugą połowę przyszłego roku planowane jest oddanie do użytku nowoczesnego budynku dydaktycznego, w którym mieścić się będzie nowa siedziba Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej. Na zakupionej przez uczelnię działce na warszawskim Żoliborzu u zbiegu ulic Duracza i Broniewskiego powstanie obiekt o powierzchni ponad trzykrotnie większej od dotychczasowej siedziby Akademii. Umowę dotyczącą budowy nowej siedziby podpisano 7 lutego . Ze strony uczelni kontrakt parafował ks. prof. Bogusław Milerski, rektor ChAT, a generalnego wykonawcę, firmę Strabag, reprezentowali jej przedstawiciele. Nowa siedziba ChAT będzie kosztowała ponad 31 mln zł. Budowa zostanie sfinansowana ze środków Skarbu Państwa.

Naukowcy zatrzymani za korupcję

KRAKÓW/WROCŁAW Nawet do 10 lat pozbawienia wolności może grozić dwóm naukowcom z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie zatrzymanym przez funkcjonariuszy Wydziału dw. z Korupcją Komendy Wojewódzkiej Policji we Wrocławiu. Zarzuca się im, że w latach 2001-2015 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej umożliwili nieprawidłowe rozdysponowanie środków finansowych w kwocie ok. 2,2 mln zł przeznaczonych na realizację grantów badawczych. Sprawa dotyczy grantów w wysokości od 280 tys. do 500 tys. zł, realizowanych ze środków Ministerstwa Nauki i Informatyzacji, Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Narodowego Centrum Nauki oraz Komitetu Badań Naukowych. Zatrzymani naukowcy wprowadzali wymienione urzędy i instytucje w błąd co do osób zatrudnionych do prowadzenia badań, ich kwalifikacji i kompetencji, a także weryfikacji wykonanych prac. Obaj usłyszeli już zarzuty w tej sprawie. Jak wynika z ustaleń śledztwa prowadzonego pod nadzorem Prokuratury Okręgowej w Legnicy, zatrzymani naukowcy do wykonania poszczególnych umów grantowych realizowanych w latach 2001-2015 wyznaczali zaufane osoby z grona znajomych lub rodziny, które nie posiadały żadnych kwalifikacji do prowadzenia badań naukowych. W efekcie opracowania naukowe były kompilacją różnych zebranych prac, m.in. wykorzystywanych w przeszłości w innych grantach. Pieniądze za rzekomo zrealizowane projekty wpływały na konta zaufanych osób. Przestępstwo miało polegać na przekroczeniu uprawnień w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Śledztwo dotyczące nieprawidłowości przy realizacji i finansowaniu grantów w AGH ma charakter rozwojowy. Niewykluczone są dalsze zatrzymania. To już trzecie śledztwo prowadzone przez funkcjonariuszy Wydziału dw. z Korupcją Komendy Wojewódzkiej Policji we Wrocławiu dotyczące nieprawidłowości przy rozliczaniu grantów w środowisku naukowym. Wcześniejsze sprawy dotyczyły naukowców z Politechniki Wrocławskiej.

Nagrody dla fizyków

WARSZAWA 11 lutego Polskie Towarzystwo Fizyczne wręczyło nagrody za rok 2016 r. Nagrodę Naukową PTF im. Wojciecha Rubinowicza otrzymał prof. Piotr Bożek z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie za fundamentalne badania teoretyczne ultrarelatywistycznych zderzeń jądrowych. Równorzędną Zespołową Nagrodę przyznano zespołowi fizyków uczestniczącemu w pracach grupy LIGO za istotny udział w badaniach prowadzących do odkrycia fal grawitacyjnych. W skład zespołu wchodzą: Michał Bejger (CAMK PAN), Krzysztof Belczyński (OA UW), Tomasz Bulik (OA UW), Piotr Jaranowski (UwB), Izabela Kowalska-Leszczyńska (OA UW), Andrzej Królak (IMPAN, NCBJ), Adam Kutynia (NCBJ), Dorota Rosińska (UZ), Adam Zadrożny (NCBJ). Nagrodę PTF za rozprawę doktorską otrzymał dr Tomasz Wasak z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego za pracę Collisional properties and many body effects in ultracold systems. Quantum interferometry (promotor prof. Marek Trippenbach, promotor pomocniczy dr hab. Jan Chwedeńczuk z Wydziału Fizyki UW). Wyróżniono dr. Andrzeja Wilczka z Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Śląskiego za rozprawę Lambda production in p+p interactions at SPS energies (promotor prof. Wiktor Zipper, promotor pomocniczy dr hab. Seweryn Kowalski z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach).

Nagrodę PTF za pracę magisterską im. Arkadiusza Piekary otrzymał mgr Michał Parniak-Niedojadło z Wydz. Fizyki UW (Czterofotonowe procesy nieliniowe w ciepłych parach rubidu jako potencjalny interfejs światło-atomy , promotor dr hab. Wojciech Wasilewski z FUW). Wyróżniono za magisteria: mgr inż. Patrycję Łydżbę z Wydz. Podstawowych Problemów Techniki Politechniki Wrocławskiej (Wyjaśnienie hierarchii ułamkowego i całkowitego kwantowego efektu Halla w dwuwarstwowych układach grafenu , promotor prof. Lucjan Jacak z WPPT PWr) oraz mgr. inż. Macieja Polaka z WPPT PWr (Badania właściwości strukturalnych i elektronowych związków III-V-Bi z zastosowaniem teorii funkcjonału gęstości , promotor dr inż. Paweł Scharoch z WPPT PWr).

Nagrodę PTF za Popularyzację Fizyki i medal im. Krzysztofa Ernsta otrzymała dr Józefina Turło, przewodnicząca Polskiego Stowarzyszenia Nauczycieli Przedmiotów Przyrodniczych. Nagrodę PTF I stopnia im. Grzegorza Białkowskiego dla wyróżniających się nauczycieli i Medal im. Grzegorza Białkowskiego otrzymała mgr Nina Tomaszewska, nauczycielka fizyki w XXVII LO im. Tadeusza Czackiego w Warszawie. Nagrodzono też mgr. Bogusława Lanusznego, nauczyciela fizyki w VIII KLO im. Marii Skłodowskiej-Curie w Katowicach i mgr. Pawła Andryszaka z IV LO im. Cypriana Karola Norwida w Białymstoku.

Studenci o NAWA

WARSZAWA Parlament Studentów RP zaproponował Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wyższego zmiany w projekcie ustawy dotyczącej powołania Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej. Zaproponowano dodanie do zadań agencji rozpowszechnianie polskiej kultury. Inne sugestie dotyczą rozszerzenia zapisu dotyczącego przyznawania środków finansowych przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej. Miałoby ono uwzględnić organizacje pozarządowe wspierające programy międzynarodowych wymian studenckich. Parlament Studentów RP zasugerował też, aby „uczynić znajomość języka angielskiego na poziomie proficient potwierdzoną stosownym dokumentem obowiązkowym dla Dyrektora Agencji”. Wyraził też obawy co do struktury finansowania Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej oraz dysponowanych przez nią środków.

70 lat PWST

KRAKÓW Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna im. Ludwika Solskiego w Krakowie obchodziła w lutym jubileusz 70-lecia działalności. Obchody rozpoczęto odegraniem scen z Wesela Stanisława Wyspiańskiego, reżyserowanych przez obecną rektor PWST, prof. Dorotę Segdę. Nietypowe było to wykonanie, bowiem wzięło w nim udział kilkudziesięciu absolwentów – uczestników jubileuszowego zjazdu – oraz wszyscy studenci uczelni.

Krakowska szkoła powstała w 1946 roku z połączenia trzech autonomicznych studiów aktorskich, z których dwa należały do krakowskich teatrów: Teatru im. Juliusza Słowackiego i Teatru Starego. Jej pierwszym rektorem był Juliusz Osterwa. W 1949 zmieniono nazwę na Państwową Wyższą Szkołę Aktorską, zaś w 1955 na Państwową Wyższą Szkołę Teatralną im. Ludwika Solskiego. PWST kształci studentów w ramach jednolitych stacjonarnych studiów magisterskich, które na kierunku aktorstwo trwają 9 semestrów, a na reżyserii 10 semestrów. Strukturę PWST tworzy 5 wydziałów: Wydział Aktorski i Wydział Reżyserii Dramatu w Krakowie, Wydział Aktorski i Wydział Lalkarski w Filii we Wrocławiu oraz Wydział Teatru Tańca w Bytomiu. Filia PWST we Wrocławiu prowadzi również kształcenie w ramach Podyplomowego Studium Reżyserii Teatru Dzieci i Młodzieży.

Do najwybitniejszych absolwentów Wydziału Aktorskiego krakowskiej PWST należą: Gustaw Holoubek, Zbigniew Cybulski, Kalina Jędrusik, Bogumił Kobiela, Jerzy Grotowski, Zofia Kucówna, Anna Polony, Jerzy Bińczycki, Teresa Budzisz-Krzyżanowska, Jan Nowicki, Anna Seniuk, Ewa Demarczyk, Jan Peszek, Olgierd Łukaszewicz, Wojciech Pszoniak, Henryk Talar, Jerzy Trela, Jerzy Stuhr, Anna Dymna, Bogusław Linda, Jan Frycz, Krzysztof Globisz, Dorota Segda, Magdalena Cielecka i Maja Ostaszewska. Wielu z nich obecnie współpracuje z PWST jako pedagodzy i reżyserzy spektakli dyplomowych, których w dziejach szkoły powstało kilkaset. Uczelnia prowadzi także działalność naukową i wydawniczą.

Materiał przyszłości

GDAŃSK Giętki jak grafen, o podobnej do niego strukturze, naturalny półprzewodnik, dwuwymiarowy, w stu procentach składający się z fosforu, o układzie siatki sześciokątnej, pofałdowanej, jego wiązania porównywane są do zazębiających się literek w – oto fosforen, bohater projektu „Dwuwymiarowe nanostruktury fosforenowe – synteza i badania funkcjonalnych optoelektrochemicznych układów biosensorycznych”, realizowanego na Wydziale Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej we współpracy z biotechnologami z Uniwersytetu Gdańskiego, pod kierunkiem dr. hab. inż. Roberta Bogdanowicza (na fot.) z PG. Fosforen posiada naturalną przerwę energetyczną, umożliwiającą łatwe przełączanie między izolatorem a przewodnikiem, która nie powoduje odkształcenia na tyle płaskiej formy tworzywa, że jest ono w stanie zapobiegać procesowi rozpływu elektronów. Dzięki temu ładunek płynie szybko, co jest niezwykle ważne w zastosowaniach elektronicznych. Tak zbudowany materiał może być przydatny np. do wytwarzania cienkich, a jednocześnie elastycznych układów elektronicznych, które mogą być łatwiej chłodzone, niż obecnie funkcjonujące obiekty wykonane z krzemu. Fosforen mógłby być stosowany w przyszłości zarówno w układach nanoszonych na skórę, jak również w implantowanych biosensorach monitorujących procesy biologiczne, czy interakcji z układem nerwowym człowieka.

Są jednak problemy. Kilkuwarstwowy fosforen otrzymywany jest z kryształu czarnego fosforu w procesie mechanicznej eksfoliacji, wykonywanej np. za pomocą taśmy klejącej, i jest niezwykle wrażliwy na zewnętrzne środowisko. Już w ciągu godziny od ekspozycji dokonuje się poprzedzona zmianami właściwości elektrycznych i fizykochemicznych nieodwracalna modyfikacja materiału. Aby zapobiec tym problemom, autorzy projektu proponują zastosowanie nanodiamentowych folii wytwarzanych na PG, służących do jednoczesnej hermetyzacji fosforenu i przekazywania sygnału elektrycznego. Prace sprawdzające jak fosforen jako materiał elektroniczny współpracuje z materiałami organicznymi finansowane są przez NCN w ramach programu SONATA BIS.

O języku Kurdów

KRAKÓW Naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego we współpracy z Kurdyjskim Instytutem w Brukseli oraz organizacjami Pro-Humanitate w Niemczech i Kurdi-Der w Kurdystanie opublikowali podręcznik języka kurdyjskiego, który powstał w wyniku projektu badawczo-dydaktycznego „Znam swoje prawa! Ez mafe xwe dizanim! I know my rights!”, realizowanego w latach 2014-2016 w ramach programu Erasmus Plus. Celem projektu była analiza sytuacji języka kurdyjskiego w Kurdystanie na terytorium Turcji, zebranie doświadczeń działających tam organizacji pozarządowych specjalizujących się w edukacji językowej i kulturalnej, a następnie opracowanie ich w postaci publikacji podsumowującej zawierającej wskazówki mogące być przydatne dla kurdyjskich organizacji zarówno w Turcji, jak i w Europie. W ramach projektu odbyło się także kilka wizyt studyjnych w Belgii, tureckim Kurdystanie, Niemczech, a także jedna w Krakowie, która miała miejsce jesienią 2015 roku.

W pracach nad podręcznikiem Ez mafe xwe dizanim! I know my rights! UJ reprezentowali naukowcy związani z projektem badawczym „Jak uczynić głos słyszalnym? Ciągłość i przemiany kurdyjskiej kultury i rzeczywistości społecznej w perspektywie postkolonialnej”, finansowanym przez Narodowe Centrum Nauki w ramach programu SONATA Bis 1, a także studenci krakowskiej iranistyki. Polskimi współautorami podręcznika są: Krzysztof Lalik, Karol Kaczorowski, Joanna Bocheńska, Olga Sewiłło i Oskar Podlasiński. We współpracę zaangażowani byli także: Olga Ślepowrońska (Projekt Czuj-Czuj), Szkoła Ormiańska działającą pod auspicjami Ormiańskiego Towarzystwa Kulturalnego oraz liceum w Bochni.

Podręcznik jest dostępny bezpłatnie na stronie Kurdyjskiego Instytutu w Brukseli.

Grammy dla prof. Pendereckiego

KRAKÓW Prof. Krzysztof Penderecki, wybitny kompozytor, wieloletni rektor krakowskiej Akademii Muzycznej, otrzymał nagrodę fonograficzną Grammy w kategorii „Muzyka chóralna” za album Penderecki Conducts Penderecki . Wydany w 2016 r. przez Warner Classics album Penderecki Conducts Penderecki, vol. 1 zawiera pierwsze nagranie studyjne Krzysztofa Pendereckiego z Chórem i Orkiestrą Filharmonii Narodowej w Warszawie. Płyta jest światową premierą fonograficzną jednej z najnowszych kompozycji Pendereckiego Dies Illa , napisanej w 2014 r. z okazji setnej rocznicy wybuchu I wojny światowej. Znajdziemy na niej też Hymn do św. Daniiła na chór mieszany i orkiestrę (z 1997), Hymn do św. Wojciecha na chór mieszany i orkiestrę (z 1997) oraz nową interpretację Psalmów Dawida na chór mieszany i perkusję (z 1958). Chórem dyryguje prof. Henryk Wojnarowski (pracował w warszawskiej Akademii Muzycznej), a solistami są Johanna Rusanen – sopran, Agnieszka Rehlis – mezzosopran i Nikolay Didenko – bas.

Płyta jest pierwszą z planowanego cyklu, prezentującego dzieła orkiestrowo-chóralne jednego z najsłynniejszych polskich kompozytorów, nagrodzonego już w 1988 r. Nagrodą Grammy za II Koncert wiolonczelowy . W 1999 r. uhonorowano go jako kompozytora za najlepszy utwór współczesny (II Koncert skrzypcowy ), a także jako wykonawcę, dyrygującego własnym utworem; w 2001 r. otrzymał statuetkę za Credo , a w 2013 r. nagrodzono płytę z jego dziełami orkiestrowymi – statuetkę otrzymali wówczas także Antoni Wit i Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej.

Ceremonia wręczenia nagród odbyła się w nocy z 11 na 12 lutego w Los Angeles. W tym roku Grammy przyznano po raz 59. Wśród nominowanych artystów znalazł się także polski śpiewak Mariusz Kwiecień.

Drożdżówka bez cukru?

WARSZAWA Prof. Danuta Kołożyn-Krajewska wraz z dr inż. Aleksandrą Szydłowską z Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie opracowały przepis na drożdżówkę, która nie tylko nie zawiera ani grama cukru, ale również posiada wartościowe dodatki prozdrowotne. Pomysł stworzenia takiego produktu powstał we wrześniu 2015 roku, w momencie wejścia w życie nowego rozporządzenia wydanego przez Ministra Zdrowia dotyczącego środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w szkołach oraz przedszkolach, zakładającego restrykcyjne normy stosowania cukru i tłuszczów. Pomimo zmiany zasad i wprowadzenia mniej rygorystycznego rozporządzenia, pracownicy naukowi SGGW nie zrezygnowali z prac nad recepturą zdrowej drożdżówki. Końcowy sukces wymagał zmierzenia się z najbardziej wymagającym etapem powstawania ciasta drożdżowego, jakim jest rezygnacja w czasie jego produkcji z cukru, który w tradycyjnej recepturze pełni rolę słodzącą, ale także stanowi składnik strukturotwórczy, wpływając na barwę ciasta i zmiany skrobi oraz białek podczas wypieku. Badaczki poradziły sobie z tym problemem używając zamiast cukru pewnego prebiotyku – inuliny, uruchamiającej proces wyrastania ciasta, oraz niewielkiej ilość mąki dyniowej zapewniającej produktowi piękną barwę i stanowiącej źródło cennych karotenoidów. Ostateczna receptura zawierająca mąkę pszenną, mąkę dyniową, drożdże instant, olej rzepakowy, całe jaja i ich żółtka, wodę pasteryzowaną, sól oraz naturalne aromaty pozwoliła przygotować smaczną drożdżówkę, o której nawet najbardziej wymagający odbiorcy, jakimi są dzieci, wyrazili pozytywną opinię.

Mały dużo może

WROCŁAW Przenośne, kilkucentymetrowe urządzenie dające obraz o wysokiej rozdzielczości i kontraście, wytworzone przy użyciu technik mikroobróbki krzemu i szkła – tak wyglądać będzie pierwszy na świecie miniaturowy mikroskop elektronowy MEMS (Mikro-Elektro-Mechaniczny System), który powstaje na Politechnice Wrocławskiej. Wyzwanie dla świata nauki stanowi natomiast nie tylko opracowanie spójnej technologii, ale przede wszystkim wytworzenie wysokiej próżni w bardzo małej objętości oraz połączenie wszystkich komponentów w jedną całość – nowoczesny mikroskop. Wrocławski zespół badawczy jest twórcą pierwszej na świecie jonowo-sorpcyjnej pompy próżniowej MEMS, a obecnie zmierza do zaprojektowania wszystkich elementów mikroskopu w postaci urządzeń MEMS, by następnie zintegrować je na jednym chipie, wykorzystując w tym celu techniki formowania przestrzennych struktur w krzemie i szkle. – Krzemowa katoda pokryta nanorurkami stanowić będzie źródło elektronów, a dołączona kolumna elektronooptyczna składać się będzie z kilku odizolowanych elektrycznie krzemowych elektrod, które sterować będą skupieniem wiązki elektronów na badanej próbce, objaśnia dr hab. inż. Anna Górecka-Drzazga. Prócz tego mikroskop obejmie komorę obserwacyjną na próbkę z bardzo cienką, przezroczystą dla elektronów membraną, układ rejestrujący obraz i rzeczoną pompę próżniową. Prace finansowane przez Narodowe Centrum Nauki w ramach projektu OPUS 11 doprowadzić mają do powstania demonstracyjnej wersji urządzenia.

INTERSTUDENT 2017

KRAKÓW 27 lutego w Krakowie podczas konferencji Studenci zagraniczni w Polsce rozstrzygnięto konkurs Interstudent 2017. W kategorii studia licencjackie nagrody otrzymali Sowmya Thottambeti z Indii (Politechnika Poznańska) oraz Vadym Melnyk z Ukrainy (Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie). W kategorii studia magisterskie nagrodzono Omara Al-Obaidi’ego ze Szwecji (Irak) (Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego) oraz Seyeda Mohammadreza Sadra (Reza) z Iranu (Uniwersytet Warszawski). Zwycięzcami kategorii studia doktoranckie zostali Sabina Brazevic z Litwy (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) oraz Anastasiya Niakrasava z Kazachstanu (Uniwersytet Warszawski). Tytuł najpopularniejszego studenta w głosowaniu internautów uzyskał Omar Al-Obaidi.

Kapituła konkursu wyłoniła zwycięzców spośród 100 nadesłanych zgłoszeń studiujących w Polsce kandydatów z Ukrainy, Kanady, Iranu, Iraku, Indii oraz Albanii, Armenii, Białorusi, Kolumbii, Czech, Salwadoru, Etiopii, Francji, Niemiec, Ghany, Wielkiej Brytanii, Gruzji, Hiszpanii, Holandii, Indonezji, Włoch, Kazachstanu, Litwy, Malezji, Mali, Maroko, Mołdawii, Norwegii, Rumunii, Rosji, Słowacji, Sri Lanki, Szwecji, Syrii, Turcji, USA i Wietnamu.