W roku 2016 Rada Główna zaopiniowała wiele przedłożonych jej propozycji legislacyjnych – większość pozytywnie z uwagami, ale niektóre negatywnie, np. wniosek w sprawie wniesionej przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego, dotyczącej odwołania z funkcji rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Legnicy prof. R.K. Pisarskiego; wniosek dotyczący poselskiego projektu ustawy o utworzeniu publicznej uczelni akademickiej na bazie Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim; wniosek w sprawie obywatelskiego projektu ustawy o utworzeniu Uniwersytetu Medycznego im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy.

Rada Główna wnioskowała też o odrzucenie projektu w sprawie tzw. doktoratów wdrożeniowych w zaproponowanym brzmieniu, bowiem już obecne przepisy ustawy o stopniach i tytule naukowym umożliwiają uzyskanie tzw. doktoratów za wdrożenia. Art. 13 ust. 1 tego aktu dopuszcza uznanie za rozprawę doktorską pracy projektowej, konstrukcyjnej, technologicznej lub artystycznej. Rada Główna zdecydowanie negatywnie odniosła się do propozycji przyznania rektorom szkół wyższych, dyrektorom instytutów naukowych Polskiej Akademii Nauk oraz dyrektorom instytutów badawczych prawa do nadawania, w drodze decyzji administracyjnych, uprawnień równoważnych z posiadaniem stopnia doktora habilitowanego. Zdaniem Rady procedura ta powinna podlegać kontroli środowiska naukowego i jego reprezentacji, jaką jest Centralna Komisja ds. Stopni i Tytułów.

Rada zaopiniowała pozytywnie z uwagami wiele innych istotnych propozycji ministra nauki, np. nowelizację ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym oraz zmiany dotyczące algorytmu naliczania dotacji podstawowej.

W 2016 roku ważną formą działalności statutowej Rady były debaty, które gromadziły nie tylko jej członków, ale także gości, m.in. przedstawicieli konferencji rektorów, parlamentarzystów, reprezentantów ministerstw. Prace programowe Rada prowadzi z własnej inicjatywy, a nie jedynie reaktywnie na prośby uprawnionych instytucji i organów. Przywiązujemy dużą wagę do udziału ministrów w naszych posiedzeniach. W 2016 r. debaty dotyczyły: wyższego szkolnictwa artystycznego – z udziałem wicepremiera, ministra kultury i dziedzictwa narodowego, prof. Piotra Glińskiego; kształcenia na studiach podyplomowych, kiedy to zaprezentowaliśmy spojrzenie na te kwestie od strony sektora publicznego i niepublicznego. Rada wspólnie z Centralną Komisją kontynuowała debatę na temat awansów naukowych oraz kadry naukowej w świetle międzynarodowych badań porównawczych i doświadczeń CK, z wnioskami dla modelu kariery i ścieżek awansu naukowego – referentami byli profesorowie Antoni Tajduś, przewodniczący CK, i Marek Kwiek, który zrealizował wielki międzynarodowy program badań porównawczych. Odbyliśmy też debatę nad Europejską Kartą Naukowca i Kodeksem postępowania przy rekrutacji pracowników naukowych z udziałem rektorów uczelni, które przyjęły te dokumenty w ramach własnej polityki kadrowej. Przedyskutowaliśmy koncepcję zmian algorytmu podziału dotacji podstawowej dla uczelni akademickich i zawodowych. Dyskutowaliśmy na temat uwarunkowań działania niepublicznych uczelni zawodowych – debata ta została poprzedzona wizytami studyjnymi w tego typu uczelniach. W grudniu podjęliśmy kwestię uwarunkowań, szans i ograniczeń uniwersytetów badawczych jako wydzielonej grupy uczelni.

Przedstawiliśmy apel do środowisk akademickich w obronie praw obywatelskich i przestrzegania zasad tolerancji w związku z incydentami agresywnych zachowań wobec studentów-cudzoziemców, które wydarzyły się w niektórych ośrodkach akademickich. Przedstawiliśmy wspólnie z przewodniczącym KRASP, Rady NCN i prezesem PAN list do ministra nauki o zwiększenie środków w planie budżetu szkolnictwa wyższego i nauki na rok 2017.

Rada zaopiniowała 16 projektów ustaw, 30 dokumentów – chodzi tu głównie o akty wykonawcze – przedłożonych przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego. Zaopiniowaliśmy 13 dokumentów przedłożonych przez innych ministrów. To bilans wkładu Rady w działalność legislacyjną.

Opiniujemy także wnioski jednostek akademickich o uprawnienia do nadawania stopni naukowych. W 2016 r. podstawowe jednostki organizacyjne szkół wyższych, instytuty PAN i badawcze złożyły 114 wniosków o nadawanie stopni naukowych. 60 z nich dotyczyło nadawania stopni doktora, Rada w 43 przypadkach wydała opinię pozytywną. 54 wnioski dotyczyły uprawnień do nadawania stopnia doktora habilitowanego, 44 uzyskały pozytywną opinię Rady. Oznacza to poprawę współczynnika sukcesu względem lat ubiegłych, gdy wynosił on ok. 66%. W 2016 r. wyniósł blisko 75%. Wynika to z poprawy jakości składanych wniosków.

Opiniujemy także zasady przyznawania stypendiów naukowych. Na 27 wniosków pozytywnie zaopiniowaliśmy 20, a negatywnie – 7. Wskazuje to na poprawę jakości uczelnianych regulaminów przyznawania stypendiów.

W ub. roku pracowały trzy zespoły robocze Rady. Raport Zespołu ds. odbiurokratyzowania procesów kształcenia w szkołach wyższych stał się podstawą znowelizowanych rozporządzeń ministra nauki i szkolnictwa wyższego, uwalniających uczelnie od przesadnej biurokracji związanej z procesem projektowania studiów i akredytacji. Działają wciąż zespoły ds. konsolidacji w sektorze szkolnictwa wyższego oraz ds. finansowania studiów i pomocy materialnej (w ujęciu długookresowym). Spodziewamy się, że raporty z ich prac ujrzą światło dzienne w 2017 r.

Przy Radzie Głównej działa Komisja Dyscyplinarna ds. Nauczycieli Akademickich oraz Rzecznik Praw Absolwenta (skróty sprawozdań tych organów obok). Składają one osobne raporty ze swej działalności.

Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego jest pochodzącym z wyboru, ustawowo umocowanym, niezależnym organem opiniodawczym, wskazanym w ustawie, współdziałającym z organami państwa w kształtowaniu polityki naukowej, innowacyjnej i w obszarze szkolnictwa wyższego. Rada nie jest już przedstawicielstwem pracowników, którzy walczą o swoje prawa. Po raz pierwszy Rada funkcjonuje jako organ reprezentatywny różnych instytucji związanych z obszarami szkolnictwa wyższego i nauki. Interesariuszami RGNiSW są instytucje, które delegowały do niej swoich przedstawicieli. Misją Rady jest wspieranie rozwoju szkolnictwa wyższego i nauki. Rok 2016 był trzecim rokiem działania RGNiSW obecnej kadencji.

Rada prowadziła także działalność międzynarodową, co jest nowością tej kadencji. Jedną z inicjatyw było zorganizowanie w Uniwersytecie Tarasa Szewczenki w Kijowie, wraz z Konferencją Rektorów Ukrainy, polsko-ukraińskiej konferencji naukowej Klasyczne uniwersytety w kontekście wyzwań epoki . Uczestniczyła w niej delegacja polskich rektorów z przewodniczącym Rady Głównej na czele, która została później przyjęta przez minister edukacji i nauki Ukrainy.

Nie będę wymieniał dużej liczby przypadków, gdy przedstawiciele Rady Głównej reprezentowali ją w rozmaitych przedsięwzięciach w różnych ośrodkach akademickich – to znaczna część naszej aktywności prowadzonej indywidualnie. Rada uczestniczy za pośrednictwem swych przedstawicieli w działalności różnych organów kolegialnych, np. komitetów monitorujących programy operacyjne w całym kraju, posiedzeniach organów instytucji i organizacji partnerskich, posiedzeniach komisji sejmowych i senackich, a także w różnych uroczystościach na uczelniach. To wszystko zajmuje dużo czasu, a Rada liczy tylko 32 członków. Ale respektujemy także tę część naszej misji.

Podsumowując, uważam, że Rada dobrze wywiązywała się ze swoich obowiązków w trzecim roku obecnej kadencji. Z satysfakcją odbieramy zainteresowanie wynikami naszych prac wśród przedstawicieli naszych instytucji partnerskich, m.in. ministrów, rektorów, organizacji pracodawców, przedstawicieli młodzieży akademickiej. Należy się wszystkim naszym partnerom wielkie podziękowanie za współpracę z Radą w 2016 roku.