Więcej na wynagrodzenia

Fot. Jacek Smarz

W 2017 roku istotnie zwiększa się budżet NCN. Wyniesie on 1 mld 189 mln zł i będzie o 150 mln zł, czyli 13% wyższy niż w roku bieżącym. To już pozwoliło zwiększyć stopień sukcesu w ostatnich konkursach do 28%. Dotacja celowa to 1 mld 146 mln zł, zaś podmiotowa – 43 mln zł. Mamy też nadzieję, że uda się w przyszłym roku sfinansować zakup stałej siedziby dla Centrum.

Mamy trzy nowe inicjatywy grantowe. Pierwszą z nich jest konkurs MINIATURA (tzw. małe granty) skierowany do osób do 12 lat po doktoracie, które nie kierowały żadnym grantem i nie są laureatami żadnego konkursu NCN. Chodzi nam o umożliwienie ludziom, którzy nigdy nie aplikowali do NCN lub aplikowali bez sukcesu, realizację pewnych pojedynczych zamierzeń w systemie konkursowym – zamierzeń, które sami zdefiniują, czy to będzie kwerenda, czy aktywny udział w konferencji, czy wreszcie przeprowadzenie badań wstępnych. Muszą ten projekt zrealizować w ciągu roku za kwotę od 5 do 50 tys. zł. Wydaje nam się, że to pokaże młodym badaczom, zwłaszcza z mniejszych ośrodków, możliwości systemu grantowego, zachęci ich do ubiegania się o inne granty w przyszłości. Wnioski składane będą tylko elektronicznie, uproszczony będzie system oceny, odpowiedź nastąpi w ciągu 3 miesięcy. Wniosek można będzie składać raz do roku i tylko raz w życiu można będzie taki grant uzyskać. W 2017 r. przeznaczyliśmy na realizację tych grantów 20 mln zł.

Kolejny konkurs to SONATINA, stanowiąca uzupełnienie innych konkursów dla młodych uczonych: SONATY i SONATY BIS. Bierzemy przykład z holenderskiej agencji grantowej NWO, która oferuje granty VENI, VIDI, VICI. W NWO VIDI, a u nas SONATA, to odpowiednik Starting Grants w ERC, natomiast VICI i SONATA BIS to odpowiedniki ERC Consolidator Grants. SONATINA jest swojego rodzaju wstępem dla osób, które w przyszłości będą występować o granty w NCN i ERC. W ERC można składać wniosek na Starting Grant od 2 do 7 lat po doktoracie. W NCN jest podobnie w przypadku SONATY, a w przypadku SONATY BIS to 5 do 12 lat po doktoracie. Natomiast w SONATINIE do 3 lat po doktoracie – w pewnym zakresie zastępuje ona program Juventus Plus, przekazany nam do realizacji przez Ministerstwo Nauki. SONATINA to grant, w którym oprócz pieniędzy na badania laureat otrzymuje środki na zatrudnienie na etacie badawczym w pełnym wymiarze czasu pracy. Dotyczy to dwóch przypadków: gdy laureat nie ma zatrudnienia w uczelni czy instytucie oraz w przypadku zmiany jednostki, czyli przenoszenia się na inną uczelnię lub do innego instytutu. Ma to wspomagać mobilność. W grancie tym wymagany jest też wyjazd na staż zagraniczny na okres od 3 do 6 miesięcy. Przekazujemy zatem dodatkowo 9 tys. zł miesięcznie na utrzymanie oraz finansujemy podróż, przeznaczając na nią od 1 do 10 tys. zł. Na sam etat jednostka naukowa otrzymuje 100 tys. zł rocznie, czyli na rękę naukowiec będzie otrzymywał 4,7 tys. zł miesięcznie. Taki grant można dostać na 3 lata. Można to potraktować jako rodzaj postdoka. Koszty pośrednie są wysokie, bo wynoszą 40%, co powinno zachęcić uczelnie do zatrudniania osób dysponujących takim grantem. NCN przeznacza na konkurs 30 mln zł, a nabór wniosków rozpoczynamy w połowie grudnia i trwa on do połowy marca 2017 r.

W konkursie UWERTURA chodzi nam o to, by przygotować polskich badaczy do składania wniosków o granty ERC. Dajemy pieniądze na 3-6 miesięczny staż u grantobiorcy ERC. Mamy bazę ponad 700 laureatów konkursów ERC. Chodzi nam o wyjazd laureata za granicę, współpracę ze znakomitym zespołem badawczym i co najważniejsze – skorzystanie z doświadczeń laureata konkursów ERC w aplikowaniu o granty w tej instytucji. Pieniądze są spore, bo miesięcznie 15 tys. zł i dojazd, finansowany podobnie jak w innych grantach – od 1 do 10 tys. zł. Laureat UWERTURY jest zobowiązany do złożenia w terminie 18 miesięcy po zakończeniu stażu wniosku o grant ERC.

Z cyklem SONATINA, SONATA, SOANTA BIS wiąże się ważna zmiana. Dotychczas nie prowadziliśmy w drugim etapie konkursu rozmów kwalifikacyjnych, które są częścią oceny grantów ERC. W najnowszych konkursach wprowadzamy je. To duże wyzwanie organizacyjne. Będziemy musieli przeprowadzić dodatkowo kilkaset rozmów kwalifikacyjnych rocznie. Ma to lepiej przygotować polskich badaczy do podobnych rozmów w konkursach o granty ERC. 

Inna nowa inicjatywa dotyczy ułatwień dla kobiet mających dzieci poprzez wydłużenie okresu po uzyskaniu stopnia naukowego doktora wymaganego w konkursach SONATINA, SONATA, SONATA BIS o 18 miesięcy za każde urodzone bądź przysposobione dziecko. Czekamy też na zatwierdzenie przez ministerstwo regulaminu zawierającego propozycje zwiększenia wysokości nieopodatkowanych stypendiów naukowych dla doktorantów zatrudnionych w grantach do 4,5 tys. zł miesięcznie. Ponieważ wprowadziliśmy zmianę w stypendiach, musieliśmy skorygować stawki wynagrodzeń etatowych i dodatkowych. Szczegółowe rozwiązania w tej kwestii będą zawarte w ogłoszeniach poszczególnych konkursów NCN. Należy jednak szczególnie podkreślić, że proponujemy znaczne zwiększenie wysokości wynagrodzenia dla postdoków w grantach z 85 tys. rocznie do 120 tys. rocznie. To daje ok. 6 tys. złotych „na rękę”. Od najbliższych konkursów, ogłaszanych w grudniu br., wnioski grantowe można będzie składać wyłącznie elektronicznie, bez konieczności przesyłania do NCN wersji papierowej. Równocześnie dla uczelni i instytutów planujemy wzrost kosztów pośrednich z 30 do 40%.

No i zupełnie nowa inicjatywa: powstaje baza grantów. Można będzie w niej znaleźć dotychczasowe granty, porównać je, korzystając ze słów kluczowych, i co najważniejsze, zobaczyć osiągnięte efekty. Chcemy pokazać w jaki sposób granty te zostały zrealizowane, jak wykorzystano pieniądze. Przy każdym projekcie pojawi się nie tylko jego krótki opis czy stan zaawansowania jego realizacji, ale w przypadku zakończonych i rozliczonych projektów sam raport końcowy zawierający popularnonaukowy opis uzyskanych wyników, wykaz prac opublikowanych, przyjętych i złożonych do druku oraz spis zakupionej aparatury. Wszystkie informacje zawarte w bazie projektów, wzorowanej na podobnej bazie National Institute of Health (USA), traktujemy jako ważny element kontroli wydatkowania pieniędzy podatnika na badania finansowane w systemie grantowym NCN-u. Udostepnienie bazy finansowanych projektów całemu środowisku naukowemu i szerzej, opinii publicznej, to ostatni cel, do którego realizacji pragnę doprowadzić na finiszu mojej działalności w NCN. Kończę kadencję w Radzie w połowie grudnia.