Algorytm, innowacyjność, bezpieczeństwo

Gospodarzem jesiennego posiedzenia rektorów uczelni technicznych była Politechnika Opolska. Jednym z tematów obrad, które odbyły się w dniach 20-21 października, był nowy algorytm podziału dotacji podstawowej. Sprawę referowała min. Teresa Czerwińska. Podkreślała, że zmniejszenie stałej przeniesienia sprawi, że mniejsze znaczenie będzie miało „dziedziczenie”, natomiast zmiany wprowadzane w uczelniach znajdą lepsze odzwierciedlenie w wysokości dotacji. Wsparł ją Mariusz Zielonka, zastępca dyrektora Departamentu Budżetu i Finansów MNiSW, który przedstawił zasady nowego algorytmu, omawiając składniki studencko-doktorancki i kadrowy oraz relacje między poszczególnymi elementami algorytmu. Stała przeniesienia ma docelowo wynieść 50%. W pozostałej części algorytmu składnik studencko-doktorancki ma mieć wagę 40%, składnik kadrowy – 45%, składnik badawczy – 10%, a umiędzynarodowienie – 5%. Podkreślił, że duży wpływ na zwiększenie dotacji podstawowej będzie miało zmniejszenie liczby studentów niestacjonarnych. Minister Czerwińska mówiła też o kredytach studenckich, które cieszą się małą popularnością z powodu istnienia wielu innych form pomocy materialnej. Przypomniała o niskiej skuteczności studiów doktoranckich i propozycji, by połowa doktorantów otrzymywała stypendia. Prof. Tadeusz Słomka, rektor AGH i przewodniczący KRPUT, powiedział: – Akceptujemy taki kierunek zmian, bo służy on jakości kształcenia i badań naukowych. Apelujemy jednak o wprowadzanie tych zmian stopniowo. Wkrótce potem okazało się, że MNiSW przychylił się do tej propozycji i stała przeniesienia będzie zmniejszana w dwóch etapach: do 57% w 2017 r. i 50% w 2018 r.

Debatowano też na temat bezpieczeństwa imprez studenckich na uczelniach. Prof. Tomasz Topoliński, rektor Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy, przypomniał o rocznicy tragicznej imprezy studenckiej, podczas której straciło życie troje studentów UTP. Prokuratura postawiła zarzuty ówczesnemu prorektorowi i rektorowi, przewodniczącej samorządu studenckiego i szefowi ochrony. Uczelnia narażona jest na pozwy o odszkodowania. Wprowadzone obecnie w uczelni procedury bezpieczeństwa bardzo ograniczają możliwość organizowania dużych imprez studenckich.

Zdaniem prof. Słomki, studenckie imprezy masowe zawsze niosą ze sobą ryzyko nieprzewidzianych zdarzeń i nawet najlepsze procedury nie są w stanie zapewnić bezpieczeństwa w stu procentach. Prof. Sławomir Wiak, rektor PŁ, zauważył, że uznanie imprezy za masową oznacza wzrost kosztów o połowę.

Prof. Maciej Chorowski, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, stwierdził, że działalność NCBR ma się wpisać w politykę rządu, dotyczącą m.in. reindustrializacji kraju i repolonizacji gospodarki. Zauważył, że statystyki nie ujmują wszystkich prac badawczo-rozwojowych, gdyż firmom nie opłaca się ich wykazywać w obecnym stanie prawnym. Nowa ustawa o innowacyjności ma to zmienić, wprowadzając lepsze warunki legislacyjne i zachęty finansowe dla działalności B+R. Prof. Chorowski dokonał też podsumowania dotychczasowej działalności NCBR. Wydało ono 34 mld zł. Środki te nie zostały równomiernie rozłożone po całym kraju. – Pieniądze poszły tam, gdzie były pieniądze – powiedział prof. Chorowski. 1/3 (12 mld zł) trafiła do województwa mazowieckiego, 1/3 do firm i instytucji naukowych położonych na osi autostrady A4. Zdaniem prelegenta, 1/3 środków, które NCBR rozdysponowało przez 9 lat, jest obecna w gospodarce, m.in. w produktach takich firm, jak SYNTHOS, SOLARIS i PESA. 10 mld zł poszło na centra badawcze, takie, jak EIT+ czy CEZAMAT, które teraz trzeba uaktywnić. 1/3 środków wydanych przez NCBR poszła na prace, które nie zostały skomercjalizowane. Zdaniem dyr. Chorowskiego, niewiele projektów doprowadzono do fazy realnej komercjalizacji. Utknęły one w „Dolinie Śmierci”, były bowiem rozliczane na podstawie poprawności procedur, a nie rzeczywistych wyników. Stało się tak, gdyż cel programów nie był precyzyjnie zdefiniowany.

Prof. Jan Szmidt, rektor PW i szef PRASP, stwierdził, że komercjalizacja często zabija inwencję naukową. – NCN odkrywa tajemnica przyrody, NCBR wprowadza produkty na rynek, a zespoły naukowe się rozpadają – mówił. Zauważył też, że deprecjacja infrastruktury naukowej zbudowanej w ostatnich latach postępuje w tempie 20% rocznie.

Prof. Antoni Tajduś, przewodniczący CK, powiedział, że Komisja coraz częściej spotyka się ze zjawiskiem plagiatów w postępowaniach awansowych. Ma to znaleźć odzwierciedlenie w systemie kar dla rad naukowych i rad wydziałów, które takie prace przedstawiają do procedur awansowych.