Wydarzenia

Techniczne – 200 lat

Fot. Piotr Kieraciński

KIELCE 25 lutego w Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach odbyło się posiedzenie senatów Politechniki Warszawskiej, Akademii Górniczo-Hutniczej im. S. Staszica i Politechniki Świętokrzyskiej z okazji 200-lecia wyższego szkolnictwa technicznego w Polsce. W latach 1816-1826 w kieleckim pałacu biskupim mieściła się założona przez Stanisława Staszica Szkoła Akademiczno-Górnicza – pierwsza cywilna wyższa szkoła techniczna w Polsce i siódmą na świecie. Szkoła Akademiczno-Górnicza istniała w stolicy województwa świętokrzyskiego 10 lat i położyła podwaliny pod rozwój wyższego szkolnictwa technicznego w Polsce. Jej profesorami i absolwentami byli wybitni specjaliści, którzy, podejmując wielkie wyzwania w ramach Staropolskiego Okręgu Przemysłowego, rozpoczęli rewolucję naukowo-przemysłową na ziemiach polskich. Do tradycji szkoły Staszicowskiej nawiązują zarówno Politechnika Warszawska, Akademia Górniczo-Hutnicza, jak i istniejąca w Kielcach od 1965 r. Politechnika Świętokrzyska. Przy tworzeniu w Polsce pierwszej politechniki korzystano głównie z dorobku i potencjału Akademii Górniczej w saksońskim Freibergu, ośrodka naukowego opartego na rozwijającym się od wczesnego średniowiecza górnictwie i hutnictwie srebra, ołowiu oraz cynku. Stamtąd też sprowadzono do kieleckiej uczelni wykładowców, którzy byli fachowcami w dziedzinie górnictwa i hutnictwa. Na uroczystościach w Kielcach był obecny przedstawicieli Uniwersytetu Technicznego we Freibergu.

Klej do zadań specjalnych

LUBLIN Wytrzymałość i odporność na starzenie to właściwości kleju konstrukcyjnego wytworzonego przez naukowców z Lublina. Będzie można go stosować w lotnictwie, przemyśle budowlanym i samochodowym. Badacze z Politechniki Lubelskiej we współpracy z naukowcami z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej opracowali zmodyfikowaną kompozycję klejową. Składa się ona z żywicy epoksydowej, utwardzacza oraz modyfikatora.

Nowością w wynalazku jest to, że substancją modyfikującą są metabolity pozyskiwane z kultur grzybowych. Są to substancje biologiczne izolowane z grzybów białej zgnilizny drewna. Dzięki ich zastosowaniu udało się uzyskać specyficzne właściwości mechaniczne oraz biotechnologiczne połączeń klejowych, takie jak wytrzymałość i odporność na działanie czynników eksploatacyjnych (temperatura, wilgotność, czas eksploatacji).

– Obecnie prowadzimy badania związane z wykorzystaniem otrzymanego kleju epoksydowego do łączenia różnych materiałów konstrukcyjnych, np. metali, stopów metali, tworzyw polimerowych, kompozytów, drewna oraz wykonywania elementów z utwardzonego kleju epoksydowego, np. różnego rodzaju form – mówi prof. Anna Rudawska z Katedry Podstaw Inżynierii Produkcji Politechniki Lubelskiej.

Jubileuszowe monety

WARSZAWA Z okazji 200-lecia Uniwersytetu Warszawskiego Narodowy Bank Polski wyemitował monety: złotą o nominale 200 zł i srebrną o nominale 10 zł. Na złotej monecie znalazło się godło UW, wizerunek bramy głównej przy Krakowskim Przedmieściu oraz budynku wydziałów Neofilologii i Lingwistyki Stosowanej przy ul. Dobrej. Pieniądz ma 27 milimetrów średnicy i waży 15,50 gramów. W sprzedaży będzie do 2 tys. sztuk. Cena za monetę wynosi 2800 zł. Na srebrnym krążku widnieje wejście do Biblioteki Uniwersyteckiej przy ul. Dobrej, godło UW oraz logotyp i hasło z okazji dwusetnej rocznicy utworzenia Uniwersytetu „Dwa stulecia. Dobry początek”. Jego średnica wynosi 32 milimetry, a waga – 14,14 gramów. W obiegu znajdzie się do 20 tys. sztuk. Monety można kupić za 110 zł za sztukę. Monety okolicznościowe zaprojektowała Dominika Karpińska-Kopiec. Na zlecenie NBP wyprodukowała je Mennica Polska S.A. NBP rozpoczął sprzedaż monet 25 lutego.

Nagroda Viadriny

POZNAŃ/FRANKTFUT N/ODRĄ Prof. Anna Wolff-Powęska, historyk i politolog Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, została laureatką tegorocznej Nagrody Viadriny przyznawanej przez Stowarzyszenie na Rzecz Wspierania Uczelni Uniwersytetu Europejskiego Viadrina we Frankfurcie nad Odrą. Prof. Wolff-Powęska zostanie uhonorowana za wybitne osiągnięcia w pracy naukowej z dziedziny historii stosunków polsko-niemieckich, które w szczególny sposób przyczyniły się do pogłębienia porozumienia między Polską i Niemcami. Laureatka w 1969 roku rozpoczęła pracę w Instytucie Zachodnim w Poznaniu, którym kierowała w latach 1990-2004. Obecnie przewodniczy radzie naukowej Centrum Badań Historycznych PAN w Berlinie. Prof. Wolff-Powęska jest autorką licznych publikacji na temat stosunków polsko-niemieckich oraz dziejów myśli i kultury politycznej w Europie. Od wielu lat jest blisko związana z Viadriną. W 2008 roku została, jako jedyna Polka, członkiem Rady Fundacji Uniwersytet Europejski Viadrina.

Tegoroczną Nagrodę Finansową otrzyma studencki festiwal sztuki „ART an der Grenze”. Od 2013 roku grupa studentów w kwietniu i maju organizuje coroczny kilkutygodniowy studencki festiwal sztuki we Frankfurcie nad Odrą. W trakcie festiwalu w centrum miasta powstaje publiczna galeria, w której pokazywane są prace artystyczne twórców pochodzących z polsko-niemieckiego pogranicza.

Nagroda Viadriny, w wysokości 5 tys. Euro, jest przyznawana corocznie od 1999 roku przez Kuratorium Stowarzyszenia na rzecz Wspierania Uczelni Uniwersytetu Europejskiego Viadrina we Frankfurcie nad Odrą osobistościom z Polski i z Niemiec, które w szczególny sposób przyczyniły się do polsko-niemieckiego pojednania.

Historycy i paleoekolodzy

BIAŁYSTOK Historycy analizujący źródła pisane i paleoekolodzy zajmujący się materiałem przyrodniczym połączą swe wysiłki w celu lepszego poznania dziejów gospodarczych Polski od X do XVII wieku. Rozwój osadnictwa i działalność gospodarcza człowieka, zwłaszcza związana z rolnictwem, oznaczały przekształcenia krajobrazu. Ślady tych zmian odnajdujemy zarówno w pyłkach, jak i innych elementach osadów torfowiskowych, a także w staropolskich inwentarzach dóbr czy źródłach rachunkowych. Historycy skupieni w projekcie, którym kieruje dr Piotr Guzowski (na fot.) z Wydziału Historyczno-Socjologicznego Uniwersytetu w Białymstoku, zweryfikują poprzez szczegółowe badania źródeł pisanych z XV-XVII w. efekty prac przyrodników i wskażą drogę interpretacji źródeł paleoekologicznych dla okresu wcześniejszego – średniowiecza, dla którego masowych materiałów pisanych nie mamy.

Badania zostaną sfinansowane ze środków Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, w module „Rozwój”. Na projekt pt. „W poszukiwaniu transdyscyplinarnej synergii: przełomy gospodarcze Polski z perspektywy historyczno-przyrodniczej na tle europejskim” dr Guzowski dostanie 1,2 mln zł. Tytułowe momenty przełomowe w dziejach gospodarczych to budowa państwa, kolonizacja na prawie niemieckim, epidemia Czarnej Śmierci, rozwój eksportu zboża z Polski w XVI w. i kryzys gospodarczy wieku XVII.

Early Investigators Award

ZIELONA GÓRA Dr hab. Wojciech Błogowski, prof. UZ, z Wydziału Lekarskiego i Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Zielonogórskiego otrzymał nagrodę Amerykańskiego Towarzystwa Endokrynologii Early Investigators Award. Nagroda ta jest przyznawana młodym naukowcom (poniżej 40. roku życia) za całokształt osiągnięć naukowych i dotychczasowy przebieg kariery, ale wykazujących się samodzielnością i niezależnością naukową.

Prof. Błogowski koncentruje się na badaniu (pato)fizjologii ludzkiej tkanki tłuszczowej, otyłości i jej związku z rozwojem różnych typów nowotworów przewodu pokarmowego u ludzi oraz na poznawaniu mechanizmów biochemicznych i molekularnych prowadzących do rozwoju złośliwych nowotworów żołądka i trzustki (głównie raka oraz nowotworów neuroendokrynnych). Kierował trzema projektami badawczymi finansowanymi przez instytucje krajowe oraz grantem przyznanym przez fundację międzynarodową. Za swoją działalność badawczą był nagradzany m.in. przez Amerykańskie Towarzystwo Chirurgii Transplantacyjnej, Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii i Amerykańskie Towarzystwo Nauk Klinicznych i Translacyjnych. Prof. Błogowski pełnił funkcję promotora dwóch obronionych rozpraw doktorskich, a obecnie opiekuje się kolejnymi dwoma doktorantami.

Adam Smith na PG

GDAŃSK 9 marca 1776 roku ukazało się w Londynie pierwsze wydanie Badań nad naturą i przyczynami bogactwa narodów Adama Smitha, jednej z najważniejszych książek w historii myśli ekonomicznej. Jako Bogactwo narodów praca jest powszechnie znana, co nie znaczy, że czytana. Stefan Zabieglik, filozof z Politechniki Gdańskiej, autor biografii A. Smitha, studiował Bogactwo narodów w oryginale. Wydział Zarządzania i Ekonomii PG postanowił uczcić 240. rocznicę wydania Bogactwa narodów . 9 marca na WZiE PG przybył sam Adam Smith (w jego postać wcielił się znany aktor Michał Juszczakiewicz). W obecności publiczności udzielił prof. Piotrowi Dominiakowi wywiadu na temat swojego dzieła. O jego doniosłości mówili też dr Andrzej Sadowski, prezydent Centrum Adama Smitha oraz dziekan WZiE PG, prof. Julita Wasilczuk.

Odbyło się też seminarium, podczas którego pracownicy IFiS PAN, CAS i WZiE PG analizowali samo dzieło Smitha, jak i jego wpływ na późniejsze idee ekonomiczne. Prof. Marian Skrzypek (IFiS PAN) mówił o filozoficznych fundamentach Bogactwa narodów . Prof. Dominiak (WZiE PG) przedstawił historyczny kontekst dzieła Smitha. Dr Sadowski opisał wpływ poglądów Smitha na środowisko liberalno-konserwatywnych ekonomistów i działaczy politycznych w Polsce w okresie poprzedzającym transformację ustrojową. Dr hab. Andrzej Lisak mówił o koncepcji racjonalności w Bogactwie narodów . Dr Ewa Lechman (WZiE) przedstawiła bardzo bibliometryczną analizę dzieła. Zastanawiano się także nad tym, skąd się wziął mit „niewidzialnej ręki rynku”, przypisywany Smithowi, ale nieobecny w jego książce. On tylko pisał o tym, że być może jakaś niewidzialna ręka kieruje naszymi działaniami gospodarczymi, ale nie miał żadnej pewności, że jest to „ręka rynku”.

Centrum Medycyny Symulacyjnej

BIAŁYSTOK Uniwersytet Medyczny w Białymstoku zbuduje Centrum Medycyny Symulacyjnej. Coraz więcej pacjentów w szpitalach nie wyraża zgody na badanie przez studentów. Symulatory medyczne dają możliwość nauczania praktycznego poza szpitalami klinicznymi – wykonywania zabiegów na maszynach zamiast na pacjentach. W centrum znajdą się symulatory, fantomy i inne tego typu urządzenia, na których w symulowanych, realnych sytuacjach studenci będą się uczyć np. przeprowadzać endoskopowo operację, odbierać poród, odpowiednio reagować na schorzenia kardiologiczne, wykonywać wkłucia i podkłucia, szyć chirurgicznie rany. Będą tam również pokoje do egzaminów praktycznych z systemem audiowizualnym. Pozwoli to udoskonalić praktyczne kształcenie młodych lekarzy, dentystów czy położnych. Projekt i budowę budynku CSM sfinansuje sama uczelnia. Będzie to kosztowało ok. 10 mln zł. Obiekt ma być gotowy jesienią 2017 r. Wyposażenie o wartości ok. 21,3 mln zł będzie możliwe dzięki środkom z PO Wiedza Edukacja Rozwój. Realizacja projektu – oprócz wyposażenia centrum przewiduje on też cykl szkoleń w kraju i za granicą dla kadry, która będzie kształcić studentów na symulatorach – potrwa do końca 2021 r.

Srebrny Lower Silesian

WROCŁAW Studencki zespół JetStream z Politechniki Wrocławskiej zdobył drugie miejsce w klasyfikacji generalnej w klasie „advanced” w zawodach młodych konstruktorów lotniczych SAE Aero Design East, które odbywały się w dniach 11-13 marca w Fort Worth w Teksasie. W rywalizacji uczestniczyło 70 zespołów z całego świata. Oprócz tego sukcesu, wrocławscy studenci wywalczyli miejsca na podium w poszczególnych kategoriach. W klasie Advanced model Lower Silesian o rozpiętości skrzydeł 3,5 m, wadze 3,5 kg i udźwigu 12 kg oprócz drugiego miejsca w klasyfikacji generalnej zajął też drugie miejsce w prezentacji technicznej i trzecią pozycję w rywalizacji na celność rzutu. Model Spirit of Kościuszko o rozpiętości skrzydeł 1,6 m. wadze 0,5 kg i udźwigu 1,6 kg zdobył drugie miejsce w klasie Micro w kategorii najcięższy ładunek i trzecie za prezentację techniczną.

SAE Aero Design East to konkurs organizowany od 1986 r. przez Society of Automotive Engineers i amerykański koncern zbrojeniowy Lockheed Martin. Zadaniem uczestników jest zaprojektowanie, zbudowanie i oblatanie zdalnie sterowanego modelu samolotu udźwigowego. Wygrywa drużyna, która zdoła wynieść jak największy ciężar w powietrze, przy jak najmniejszej masie własnej modelu.

Studenci z PWr uczestniczyli w SAE Aero Design East po raz ósmy. Największym ich sukcesem było zwycięstwo w kategorii Micro w 2014 r.

Nowa umowa ze Słowacją

Fot. MNiSW

WARSZAWA 16 marca premier Jarosław Gowin oraz Dušan Krištofik, ambasador Republiki Słowackiej w Warszawie, podpisali umowę zmieniającą zasady wzajemnego uznawania wykształcenia między obydwoma krajami. Będzie ona podstawą do wzajemnego uznawania okresów studiów i równoważności świadectw maturalnych, dyplomów ukończenia studiów wyższych oraz stopni naukowych do poziomu doktora.

Po wejściu w życie nowej umowy uzyskany na Słowacji stopień naukowy doktor vied będzie uznawany za równoważny z odpowiednim polskim stopniem naukowym na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy z 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. z 2014 r. poz. 1852 oraz z 2015 r. poz. 249), zaś osoby, które w słowackiej uczelni uzyskały tytuł naukowo-pedagogiczny „docenta”, będą mogły nabyć uprawnienia równoważne uprawnieniom wynikającym z posiadania stopnia doktora habilitowanego w trybie przewidzianym w art. 21a ustawy o stopniach i tytule. Oznacza to pewną formę kontroli nad uzyskiwanymi na Słowacji stopniami, które dotychczas były traktowane jako polskie habilitacje, choć aby je uzyskać, nie trzeba było spełniać warunków wymaganych dla habilitowania w Polsce.

Skarb sprzed 3 tys. lat

POZNAŃ Archeolodzy z Instytutu Prahistorii UAM prowadzili badania w lesie pod Janowcem Wielkopolskim (woj. kujawsko-pomorskie), gdzie odkryto skarb z epoki brązu (ok. 900 lat p.n.e.). Wśród znalezisk są m.in. ozdoby do włosów, naszyjniki, bransolety, a także elementy włóczni czy toporów. Wcześniej w tym miejscu, dzięki interwencji policjantów z Komendy Wojewódzkiej w Poznaniu, złapani zostali nielegalni poszukiwacze skarbów. Funkcjonariusze przekazali zarekwirowane eksponaty ekspertom do analizy i konserwacji. Wezwani na miejsce archeolodzy przeszukali dokładnie wskazane miejsce i okoliczne tereny. Dzięki temu zbiór znalezisk powiększył się o prawie 40 kolejnych okazów. Znalezione artefakty zostały przekazane odpowiednim służbom w celu zakonserwowania i możliwe, że wkrótce będą dostępne dla zwiedzających Muzeum Archeologiczne w Biskupinie.

Genetyka na raka tarczycy

Fot. Michał Jędrak

WARSZAWA W Polsce raka tarczycy diagnozuje się rocznie u ok. 2,5 tys. osób, częściej kobiet. W 90% przypadków przebieg choroby jest łagodny (pacjenci żyją dziesiątki lat bez wznowy), ale u ok. 10% pacjentów choroba przebiega w sposób bardzo agresywny, szybko prowadząc do powstania przerzutów i zgonu. Te osoby należy od początku bardzo intensywnie leczyć. Jednak dotąd nie potrafiono ich zidentyfikować. Teraz będzie to możliwe dzięki badaniom genetycznym. Lekarze i genetycy z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytutu-Centrum Onkologii w Warszawie wykazali, że ciężki przebieg choroby związany jest z obecnością wrodzonej zmiany w genie DIRC3. Obecność mutacji w genie pozwala zakwalifikować danego pacjenta do grupy wysokiego ryzyka. Dzięki temu, że mutację można oznaczyć już na etapie planowania terapii, możliwe jest zmodyfikowanie zakresu operacji oraz leczenia uzupełniającego.

– Analiza mutacji w genie DIRC3 pomaga przewidzieć, jakie jest ryzyko ciężkiego przebiegu choroby nowotworowej i związanego z tym zgonu pacjenta. Chorych, u których wykryjemy mutację, można poddać znacznie bardziej radykalnej terapii i monitorowaniu. Z kolei u pacjentów bez mutacji być może możliwe będzie ograniczenie zakresu interwencji terapeutycznej, np. usuwanie tylko jednego płata tarczycy, co zapewni im znacznie szybszy powrót do zdrowia i uchroni przed komplikacjami rozległej operacji – wyjaśnia prof. Krystian Jażdżewski, jeden ze współautorów odkrycia.

Test na obecność mutacji będzie można wkrótce wykonać w Warsaw Genomics, spółce spin-off Uniwersytetu Warszawskiego.

Nowe władze AMU

WARSZAWA 15 marca podczas Zebrania Ogólnego Akademii Młodych Uczonych PAN przeprowadzono wybory władz AMU kadencji rozpoczynającej się 1 października 2016 r. Przewodniczącym wybrano dr. hab. Konrada Osajdę z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. W swoim programie K. Osajda wskazał, że uwaga władz AMU będzie musiała zostać skoncentrowana na wyborach nowych członków oraz przekazaniu kierowania AMU osobom wybranym do tego grona w grudniu 2016 r. Na okres jego kadencji przypada wspólne posiedzenie europejskich akademii młodych uczonych w Polsce. W opinii przewodniczącego-elekta będzie to dobra okazja, aby wzmocnić pozycję AMU, zintensyfikować współpracę i przygotować możliwość dalszej ekspansji działań Akademii na forum międzynarodowym. W skład władz Akademii Młodych Uczonych weszli też: prof. Dariusz Jemielniak z Akademii Leona Koźmińskiego, dr hab. Katarzyna Marciniak, prof. UW, z Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego i dr hab. Michał Wierzchoń z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Doktorat h.c. – prof. T. Schramm

Fot. Piotr Burda

KIELCE 17 marca prof. Tomasz Schramm, historyk z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jana Kochanowskiego. Prof. Schramm specjalizuje się w dziejach przełomu XIX i XX wieku, zwłaszcza I wojny światowej, jej podłoża, charakteru i konsekwencji, jakie spowodowała w Europie. Interesuje się też relacjami polsko-francuskimi oraz tożsamością historyczno-kulturową Europy. Prof. Schramm w swoim wystąpieniu oceniał kondycję szkolnictwa wyższego w Polsce, odwołując się do słynnego wykładu prof. Kazimierza Twardowskiego O dostojeństwie Uniwersytetu . – Nasuwa się pytanie: ile zostało z dostojeństwa uniwersytetowi, wystawionemu na to, co niesie mu dzień dzisiejszy? Ile jest dostojeństwa w instytucji, wkręconej w tryby Krajowych Norm Kwalifikacji, określanych przez nic nie mówiące symbole i potworny biurokratyczny żargon? – mówił prof. Schramm. W jego opinii, „dostojeństwo” jest odbierane dziekanom wydziałów, którzy muszą zachowywać się jak „poganiacze niewolników”, domagając się od swoich pracowników „kolekcjonowania punktów” za określone publikacje. – Zdaję sobie sprawę z istnienia pewnych konieczności. Nie jest moją intencją krytykowanie wysiłków (…) tych, którzy się z nimi mierzą. Można jednak wśród profesorów spotkać osoby, które działaniom z tym związanym oddają się ze zdumiewającym zaangażowaniem. (…) To zdrajcy, którzy przeszli na stronę naszego nieprzyjaciela, biurokracji, i jemu służą – ocenił prof. Schramm. – Apeluję do was gorąco o obronę tego, co jeszcze się uchowało z dostojeństwa uniwersytetu, o obronę przed tymi, którzy temu dostojeństwu zagrażają. Zwłaszcza zaś brońcie nas przed zdrajcami – zwrócił się profesor do zgromadzonych w auli UJK rektorów uniwersytetów polskich. Prof. Schramm jest członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Historycznego, Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów, przewodniczącym Komitetu Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk. Od 2006 r. pełni funkcję konsula honorowego Republiki Francuskiej w Poznaniu. Jest Kawalerem Orderu Palm Akademickich. Jedną z pasji prof. Schramma są podróże. Jest taternikiem i polarnikiem, członkiem ekskluzywnego The Explorers Club. Uczestniczył w siedmiu wyprawach eksploracyjnych na Spitsbergen, w wyprawie alpinistycznej w góry Darwazu Afgańskiego, w wyprawie na lodowce Patagonii.

European Journal of Ecology

POZNAŃ/PRESZÓW – W nauce trwa dyskusja, czy potrzebujemy jeszcze nowych czasopism, czy nie wystarczają już te, które mamy? Z perspektywy wielu osób publikujących nie jest ważna sama liczba czasopism, ale to, co oferują. Wielu badaczy podkreśla wagę bardziej pogłębionych, a zatem dłuższych analiz, możliwość zaprezentowania materiałów wyjściowych, a nie tylko syntetycznych analiz oraz dostępność prac w systemie open access. To podejście stanowiło punkt wyjścia do powstania nowego czasopisma: „European Journal of Ecology” – mówi prof. Piotr Tryjanowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, jeden z inicjatorów przedsięwzięcia i redaktor naczelny magazynu. Koszty druku i bezpłatnego dostępu pokrywa Uniwersytet w Preszowie na Słowacji, zaś wydawcą jest międzynarodowy koncern De Gruyter. Redakcja ma międzynarodowy charakter i obejmuje naukowców z kilkunastu krajów. – Zobaczymy, czy uda się wytrwać w czasie „punktozy”, gdy autorzy kierują się głównie liczbą punktów przyznawanych przez ministerstwo nauki. Problem ten nie dotyczy jedynie polskiego podwórka. Staramy się namawiać do współpracy takich autorów, którym na punktach już tak bardzo nie zależy, bo mają ich tyle, że mogliby obdzielić kilka zespołów badawczych – kontynuuje prof. Tryjanowski. – Zapraszam do współpracy polskich badaczy, którym zależy nie tylko na punktach.

Pierwszy numer EJE można zobaczyć pod linkiem:

http://www.degruyter.com/view/j/eje.2015.1.issue-1/issue-files/eje.2015.1.issue-1.xml

Nagrody „Przeglądu Wschodniego”

WARSZAWA 19 marca wręczono Nagrody „Przeglądu Wschodniego za rok 2015. Nagrody w kategorii „Dzieła krajowe” otrzymali: Marian Małecki za książkę Wydział krajowy Sejmu galicyjskiego. Geneza, struktura i zakres kompetencji, następstwo prawne (Księgarnia Akademicka, Kraków 2015) oraz Paweł Rokicki, autor pracy Glinciszki i Dubinki. Zbrodnie wojenne na Wileńszczyźnie w połowie 1944 roku i ich konsekwencje we współczesnych relacjach polsko-litewskich (Wydawnictwo ISP PAN, Warszawa 2015). W kategorii „Dzieła zagraniczne” nagrodzono Theodore Weeks za pracę Vilnius between Nations. 1795-2000 (Northern Illinois University Press, 2015). Nagroda w kategorii Popularyzacja problematyki wschodniej trafiła do Ołeksandra Zinczenki, autora książki Katyń. Śladami polskich oficerów (Wydawnictwo Bosz, Warszawa 2015). Nagrodę specjalną za całokształt badań, pracy i twórczości naukowej otrzymała Elżbieta Smułkowa. Nagrodę im. Aleksandra Gieysztora przyznano Stowarzyszeniu „Memoriał”.

Mrongowiusze 2016

GDAŃSK Dr Beata Michno z Wydziału Biologii, prof. Mirosław Szreder z Wydziału Zrządzania oraz dr Wioletta Żmudzińska z Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii zostali laureatami tegorocznej nagrody „Nauczyciel Roku” im. Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza dla najlepszych nauczycieli akademickich Uniwersytetu Gdańskiego.

Dr Michno jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym Katedry Ekologii i Zoologii Kręgowców oraz pełni funkcję prodziekana Wydziału Biologii UG ds. studiów pierwszego stopnia. Zajmuje się ekologią i ornitologią, a przede wszystkim ekologią obszarów zurbanizowanych i synantropizacją zwierząt. Studenci cenią ją za przystępne i ciekawe przybliżanie trudnych zagadnień oraz zachęcanie do samodzielnych badań i pogłębiania wiedzy. Prof. Szreder specjalizuje się w rozwoju i nowych zastosowaniach nauk ilościowych, zwłaszcza metod statystycznych w badaniach społecznych i ekonomicznych. Pełni funkcję prorektora ds. rozwoju i finansów UGdańskiego. Przez studentów jest ceniony za profesjonalne podejście do zajęć i przekazywanie wiedzy w sposób przystępny, interesujący i efektywny. Dr Żmudzińska z Pracowni Struktury Biopolimerów Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii UG GUMed zajmuje się zastosowaniami techniki spektroskopii magnetycznego rezonansu jądrowego (NMR) i dynamiki molekularnej (MD) do badania procesu fałdowania się białek. Prowadzi zajęcia m.in. z zakresu spektroskopii NMR, biologicznych baz danych czy biotechnologii praktycznej. Organizuje wyjazdy studentów do przedsiębiorstw stosujących metody biotechnologiczne, aby zapoznali się z organizacją i funkcjonowaniem przedsiębiorstw w gospodarce oraz poznali bliżej specyfikę laboratoriów firmowych.

Wyróżnienia otrzymali: dr hab. Małgorzata Witak, prof. UG (Wydział Oceanografii i Geografii), dr hab. Beata Możejko, prof. UG (Wydział Historyczny), dr Jakub Szlachetko (Wydział Prawa i Administracji), dr hab. Beata Liberek, prof. UG (Wydział Chemii), prof. Krystyna Gawlikowska-Hueckel (Wydział Ekonomiczny), dr hab. Paweł Sitkiewicz, prof. UG (Wydział Filologiczny), dr hab. Antoni Augustynowicz, prof. UG (Wydział Matematyki, Fizyki i Informatyki), dr hab. Maciej Szczurowski, prof. UG (Wydział Nauk Społecznych).

Patronem nagrody „Nauczyciel Roku” jest Krzysztof Celestyn Mrongowiusz (1764-1855), wybitny gdański pedagog i uczony, zasłużony dla zachowania polskości Pomorza, lektor języka polskiego w Gdańskim Gimnazjum Akademickim.

Polacy w projekcie E-ELT

TORUŃ Toruńscy astronomowie i fizycy wezmą udział w projektowaniu instrumentów dla największego na świecie teleskopu E-ELT (European Extremely Large Telescope). Powstanie on na górze Cerro Armazones w Chile. 39-metrowy teleskop pozwoli m.in. na badanie atmosfer planet pozasłonecznych w poszukiwaniu śladów życia oraz na precyzyjne pomiary fundamentalnych stałych fizycznych i wyznaczenie ograniczeń na ich ewentualną zmienność. Pracę polskich uczonych i inżynierów nad tym instrumentem koordynować będą pracownicy Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK, pod kierownictwem prof. Andrzeja Niedzielskiego. Polacy pomogą opracować koncepcję kalibracji spektrometru przy pomocy grzebienia częstotliwości optycznych (dr Piotr Masłowski i mgr inż. Grzegorz Kowzan) oraz zweryfikują nowe sposoby modelowania absorpcji atmosfer planet (dr hab. Roman Ciuryło, prof. UMK oraz dr Piotr Wcisło).

Naukowcy i inżynierowie z całego świata rozpoczęli opracowywanie specyfikacji dwóch nowych spektrografów, które staną się częściami zestawu narzędzi budowanego przez Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu (E-ELT). Spektrograf Wieloobiektowy MOS (the Multi-Object Spectrograph) oraz Spektrograf Wysokiej Rozdzielczości HIRES (the High Resolution Spectrograph) będą instrumentami tego największego na świecie teleskopu.

Kontrakt na rozpoczęcie prac projektowych dla MOS został podpisany 18 marca przez ESO oraz CNRS-INSU, wiodące instytucje w konsorcjum MOSAIC. Natomiast 22 marca zawarto we Florencji umowę między Europejskim Obserwatorium Południowym (ESO) a konsorcjum 12 krajów reprezentowanych przez włoski Narodowy Instytut Astrofizyczny INAF na przygotowanie szczegółowej dokumentacji spektrografu wysokiej rozdzielczości HIRES dla teleskopu E-ELT.

Nowy rzecznik praw absolwenta

WARSZAWA 22 marca minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin powołał nowego rzecznika praw absolwenta. Został nim Grzegorz Piątkowski – historyk, prawnik i politolog. G. Piątkowski ukończył prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz politologię na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. Był laureatem stypendium rządu szwajcarskiego (Uniwersytet w Zurychu) oraz stypendium ministra nauki i szkolnictwa wyższego w latach 2008-2009. Obecnie kończy studia doktoranckie z historii. Wykładał w Szkole Prawa Polskiego i Europejskiego we Lwowie i Tarnopolu oraz w Klubie Austriackiej Szkoły Ekonomii. Podczas studiów był członkiem Niezależnego Zrzeszenia Studentów oraz zarządu uczelnianego NZS.

Medal Młodego Uczonego

WARSZAWA 22 marca na Politechnice Warszawskiej dr. hab. inż. Łukasz Albrecht z Politechniki Łódzkiej otrzymał Medal Młodego Uczonego za rozwój nowych metod syntezy związków biologicznie ważnych z użyciem chiralnych katalizatorów organicznych. Zainteresowania naukowe laureata dotyczą syntezy i wykorzystania katalizatorów o ściśle zdefiniowanej budowie przestrzennej. Rozwiązania opracowywane przez jego zespół badawczy mogą posłużyć jako innowacyjne narzędzie w produkcji nowych leków, pestycydów i innych związków organicznych o dużym znaczeniu utylitarnym.

Praca doktorska Ł. Albrechta została wyróżniona prestiżowymi nagrodami: nagrodą Prezesa Rady Ministrów oraz nagrodą firmy Sigma-Aldrich i Polskiego Towarzystwa Chemicznego. Ł. Albrecht jest laureatem: stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla Wybitnych Młodych Naukowców, finalistą XIV edycji Nagród Naukowych Polityki, laureatem Nagrody Naukowej Fundacji Wspierania Młodych Naukowców im. Mieczysława Mąkoszy oraz Nagrody za Wybitne Osiągnięcia Przyczyniające się do Rozwoju Nauki dla Młodych Uczonych Pracujących na Terenie Województwa Łódzkiego. Uczony jest laureatem programu „Lider” Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Medal Młodego Uczonego, ustanowiony przez Senat Politechniki Warszawskiej w 2007 roku, jest wyrazem uznania dla osiągnięć badawczych i formą zachęcania młodych ludzi do pracy naukowej.

Honorowe Stypendia im. A. Humboldta

WARSZAWA Fundacja na rzecz Nauki Polskiej wyłoniła laureatów Polskiego Honorowego Stypendium Naukowego im. Aleksandra von Humboldta. Jest ono przyznawane aktywnym naukowo wybitnym niemieckim uczonym, którzy chcą przyjechać do Polski na kilkumiesięczny pobyt naukowy. W dziewiętnastym konkursie stypendia otrzymali: doc dr Johann Jung z Deutsches Elektronen Synchrotron (DESY) w Hamburgu, który podczas sześciomiesięcznego pobytu stypendialnego będzie realizował projekt badawczy pt. „A TMD-MC with automated hard process calculations” w Instytucie Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie we współpracy z dr. Krzysztofem Kutakiem; dr Tord Riemann z Deutsches Elektronen Synchrotron (DESY) w Zeuthen, który podczas sześciomiesięcznego pobytu stypendialnego będzie realizował projekt badawczy pt. „New theoretical methods and tools for accelerator physics” na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach we współpracy z prof. Januszem Gluzą; prof. Michael Feig z Michigan State University, który podczas trzymiesięcznego Pobytu stypendialnego będzie realizował projekt badawczy pt. „Thermal stability of RNA – peptide nucleic acid duplexes via molecular dynamics simulations” w Centrum Nowych Technologii UW we współpracy dr hab. Joanną Trylską oraz prof. Christian Rathmann z Uniwersytetu w Hamburgu, który podczas czteromiesięcznego pobytu stypendialnego będzie realizował projekt badawczy pt. „Language plasticity in PJM signers in the context of IS communication” na Wydziale Polonistyki UW we współpracy z dr. Pawłem Rutkowskim. Każdy laureat otrzyma stypendium w wysokości 4 tys. euro miesięcznie.

Polskie Honorowe Stypendium Naukowe im. A. von Humboldta jest przyznawane przez FNP na mocy porozumienia zawartego w 1995 r. przez FNP z Fundacją Humboldta. Aleksander von Humboldt (1769-1859), niemiecki przyrodnik, podróżnik i geograf, współpracował z wieloma Polakami, był honorowym członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie i pierwszym propagatorem poezji Adama Mickiewicza w Niemczech.

COPERNICUS

WARSZAWA Prof. Agnieszka Chacińska z Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie oraz prof. Peter Rehling z Centrum Medycznego Uniwersytetu w Getyndze zostali laureatami szóstej edycji Polsko-Niemieckiej Nagrody Naukowej COPERNICUS przyznawanej wspólnie przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej i Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG). Celem nagrody jest uhonorowanie współpracujących ze sobą badaczy z Polski i z Niemiec, którzy dzięki tej kooperacji uzyskali wybitne wyniki naukowe. Laureaci tegorocznej edycji zostali wyróżnieni za prowadzone wspólnie od 2001 r. badania, które przyczyniły się do odkrycia kluczowych mechanizmów biogenezy mitochondriów. Każdy z laureatów otrzyma po 100 tys. euro.

Polsko-Niemiecka Nagroda Naukowa COPERNICUS jest przyznawana od 2006 r. Co dwa lata otrzymuje ją para uczonych – jeden z Polski, a drugi z Niemiec – wyłonionych w drodze konkursu obejmującego wszystkie dziedziny nauki. Od nagrodzonych uczonych oczekuje się, by mieli szczególne zasługi dla współpracy niemiecko-polskiej, łącząc w sposób komplementarny różne doświadczenia, wiedzę i zasoby w celu wspólnego rozwiązywania problemów badawczych. Wyniki takiej współpracy powinny mieć potencjał otwierania nowych perspektyw w swoich dziedzinach badawczych lub innych domenach nauki.

Kandydaci do Nagrody są zgłaszani przez środowisko naukowe w trybie nominacji. W edycji 2016 po raz pierwszy przyjmowano także autonominacje. Do rywalizacji zgłoszono 28 wniosków.

Nowe symulatory z POWER-a

KATOWICE/ZABRZE Baza dydaktyczna Śląskiego Uniwersytetu Medycznego powiększy się o dwa obiekty do symulacji medycznych: w Zabrzu powstaną sale symulacyjne przeznaczone dla kierunków lekarskiego i lekarsko-dentystycznego, a w Katowicach – dla studentów pielęgniarstwa i położnictwa. Zostaną one wyposażone w trzynaście zaawansowanych symulatorów pacjenta oraz ponad sto fantomów i modeli szkoleniowych. W dwóch salach interdyscyplinarnych dla studentów stomatologii znajdą się 54 unity stomatologiczne, co pozwoli na pełne wprowadzenie metody symulacji medycznej do programu kształcenia na kierunku lekarsko-dentystycznym.

W ramach projektu stworzony zostanie program rozwojowy SUM, który zakłada modyfikację programu kształcenia, tak aby liczba zajęć praktycznych w warunkach symulowanych zwiększyła się do 5% ogólnej liczby godzin dydaktycznych na każdym kierunku objętym wsparciem, tj.: na kierunku lekarskim, lekarsko-dentystycznym, pielęgniarstwie i położnictwie. 6 mln zł zostanie przeznaczone na tzw. działania miękkie, np.: rozwój współpracy międzyuczelnianej w ramach sieci Centrów Symulacji Medycznych, podniesienie kompetencji kadry poprzez szkolenia z zakresu metodyki nauczania przedmiotów medycznych na symulatorach, wdrożenie Objective Structured Clinical Examination oraz organizację przez SUM ogólnopolskich zawodów symulacyjnych w 2017 roku.

Całkowita wartość projektu finansowanego ze środków POWER wynosi 27 mln zł. Remont i adaptację budynków o szacowanej wartości 9,7 mln zł uczelnia sfinansuje ze środków własnych.

Współpraca: Białystok – Katarzyna Dziedzik, Gdańsk – Beata Czechowska-Derkacz, Ewa Hope, Katowice – Agata Kalafarska, Kielce – Piotr Burda, Kamil Dziewit, Lublin – Iwona Czajkowska-Deneka, Łódź – Ewa Chojnacka, Poznań – Agnieszka Książkiewicz, Warszawa – Aneta Pyrzanowska, Dominika Wojtysiak-Łańska, Wrocław – Andrzej Charytoniuk, Zielona Góra – Ewa Sapeńko