Tylko doktorat!

– Kariera naukowa zależy od dobrej instytucji, dobrego zespołu i dobrego tematu – powiedział prof. Jerzy Duszyński, prezes PAN, otwierając konferencję Młodzi w nauce . Spotkanie zorganizowane było przez Radę Młodych Naukowców i Akademię Młodych Uczonych PAN.

Dr Andrzej Kurkiewicz, zastępca dyrektora Departamentu Innowacji i Rozwoju MNiSW, zapowiedział zróżnicowanie możliwych ścieżek kariery naukowej, akcentując tzw. ścieżkę wdrożeniową. Zauważył, że polskie instytucje naukowe nie są równo traktowane w UE – trudno im uzyskać status liderów konsorcjów.

– Niezależnie od metody dojścia, doktorat powinien zawsze mieć charakter naukowy – stwierdził kategorycznie Michał Gajda, przewodniczący Krajowej Reprezentacji Doktorantów. Szef KRD narzekał na słabe wsparcie doktorantów przez uczelnie. – Samo zbudowanie stanowiska badawczego zajmuje nieraz 3 lata, a studia trwają cztery – mówił.

Prof. Tomasz Borecki, wiceprzewodniczący CK, mówił, że z ankiety przeprowadzonej wśród członków Komisji wynika, że potrzebny jest nadzór państwa nad karierami naukowymi, a CK powinna być organem wyższego stopnia na wszystkich etapach kariery.

– Powinien być tylko doktorat i jeden tytuł naukowy – mówił dr Łukasz Michalczyk z RMN. – Ale na razie habilitacja musi zostać utrzymana – dodawał. Wszyscy uczestnicy spotkania wydawali się podzielać ten pogląd. Zdaniem Ł. Michalczyka, habilitacje powinny być finansowane z budżetu centralnego, a prawa do ich nadawania powinny posiadać tylko jednostki kategorii A i A+. Postulat zwiększenia wymogów w stosunku do uczelni, które chcą nadawać stopnie naukowe, zgłaszali też inni uczestnicy debaty. Habilitacja powinna być nadawana w dziedzinie, a nie dyscyplinie – to pogląd, z którym spotykamy się coraz częściej. Prof. Edward Nęcka z UJ, wiceprezes PAN, wyraził opinię, że doktorzy powinni mieć prawo do promowania doktoratów i tworzenia zespołów badawczych. Prof. Piotr Węgleński (Zespół ds. Etyki w Nauce) jest zdania, że największą bolączką naszego systemu karier naukowych są grzecznościowe recenzje.

– Studia doktoranckie to gra pozorów! – stwierdził kategorycznie jeden z debatujących.

Prof. Marcin Pałys, rektor UW, zauważył, że brakuje ścieżki odpływu z uczelni ludzi, którzy nie powinni tam się znajdować.

– Debata na temat kariery naukowej trwa od dziesięciu lat. Warto odnieść się do już ogłoszonych publikacji na ten temat, żeby nie odkrywać koła od nowa – mówił zniecierpliwiony prof. Jerzy Woźnicki, przewodniczący RGNiSW.

W panelu poświęconym finansowaniu nauki dr Piotr Dardziński, podsekretarz stanu w MNiSW, wyraził opinię, że aby poprawić sytuację nauki nie wystarczy mieć większe środki, ale trzeba nauczyć się je efektywniej wykorzystywać. Nakłady publiczne powinny generować środki prywatne. Minister zauważył, że w największym problemem systemu grantowego są eksperci i ocena projektów. Jego zdaniem należy szukać rozwiązań likwidujących konflikty interesów i otworzyć się na ekspertów z gospodarki – dotyczy to zwłaszcza projektów NCBR. W programach NCBR granty należałoby zastąpić instrumentami zwrotnymi. Zdaniem min. Dardzińskiego niezbędna jest restrukturyzacja instytutów badawczych.

Prof. Elżbieta Frąckowiak z Politechniki Poznańskiej, wiceprezes PAN, zauważyła, że nie możemy dziś narzekać na infrastrukturę badawczą, mamy natomiast problem z jej wykorzystaniem oraz nierównomiernym rozkładem w różnych regionach kraju.

Prof. Jerzy Kątcki, zastępca dyrektora NCBR, uznał, że część opinii na temat Centrum jest krzywdząca. – Z miliarda złotych środków publicznych w budżecie agencji połowa przeznaczona jest na obronność – mówił.

Dr hab. Konrad Osajda (UW, AMU) postulował, aby wpływ na wysokość dotacji dla uczelni miała jakość kadry i absolwentów.

– Chyba już dość tego doskonalenia – powiedział prof. Krzysztof Nowak z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, członek Rady NCN, nawiązując do postulatu poprawy pracy agencji. Zapowiedział przygotowanie konkursu małych grantów, które dopełnia ofertę NCN oraz finansowanie pobytów badaczy z Polski u laureatów grantów ERC, co miałoby tych pierwszych przygotować do aplikowania o granty europejskie.

Przedstawiciel Rady NCBR stwierdził, że „projekty interdyscyplinarne” to szumne pojęcie. Programy tworzone są w celu realizacji określonych zadań, a lider zwycięskiego projektu sam dobiera sobie współpracowników.

Prof. Pałys odniósł się do propozycji przyjmowania przez uczelnie uczonych, którzy zdobyli grant: – To zależy od wielkości kosztów pośrednich; czy będą one w stanie pokryć koszty utworzenia stanowiska.

Debatowano też czy finansować wydziały, czy uczelnie. Prof. Pałys opowiedział się za jednością uczelni, a prof. Frąckowiak za finansowaniem wydziałów.