12 lutego zmarł profesor Maciej Władysław Grabski. Znamienity uczony, specjalista z zakresu materiałoznawstwa, członek Polskiej Akademii Nauk, wieloletni pracownik Politechniki Warszawskiej, a także, a może przede wszystkim – najważniejsza postać w historii Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Profesor Grabski nie kierował nią od początku istnienia, ale to właśnie dzięki Niemu FNP stała się niezależną instytucją (początkowo była „przybudówką” KBN-u). To On zdefiniował jej misję, obowiązującą do dziś, i wypracował sposoby jej działania.

Obecny przewodniczący Rady Fundacji, prof. Andrzej Jerzmanowski, powiedział: „Jego postrzeganie uniwersalnej istoty tego, czym jest nauka, głębokie przekonanie o jej fundamentalnej funkcji cywilizacyjnej i kulturowej w społeczeństwie, pryncypialność w kwestiach etycznych oraz konsekwencja i niespożyta energia w działaniu – wszystko to sprawiło, że Fundacja zyskała ogromny prestiż, szacunek i zaufanie, zarówno w polskim, jak i w międzynarodowym środowisku naukowym”. To dzięki Jego konsekwentnie realizowanej koncepcji finansowania wybitnych uczonych – „wspierania najlepszych, aby stali się jeszcze lepsi” – oraz transparentności działania Fundacja mogła się stać wzorcem dla powstających później budżetowych agencji finansujących badania naukowe. Profesor Grabski mówił: „nauka jest albo bardzo dobra, albo żadna”.

Profesor cieszył się wielkim autorytetem. Był charyzmatyczną osobowością, człowiekiem, którego chcieli słuchać inni, świetnym, dowcipnym mówcą. Trudno uwierzyć, że nie będziemy już mogli do niego zadzwonić, by poprosić o mądrą radę.

Ledwie parę tygodni temu, pod koniec stycznia, spotkaliśmy się z Profesorem na promocji Jego książki O nauce w Polsce – zamyślenie , wydanej przez Polską Akademię Umiejętności. W trakcie dyskusji o zbiorze refleksji prof. Grabskiego na temat różnych kontekstów nauki jego uczeń, prof. Krzysztof Kurzydłowski, powiedział m.in.: „Jakkolwiek niektóre fragmenty tej książki mogą wydawać się państwu pesymistyczne, Pan Profesor jest niezwykłym optymistą”. Chciałbym, aby takim właśnie pozostał w naszej pamięci Profesor Grabski, któremu ja osobiście zawdzięczam bardzo wiele. Liczne dyskusje z Nim pozwoliły mi skrystalizować poglądy na kwestie takie, jak użyteczność nauki dla gospodarki czy edukacja młodego pokolenia badaczy poprzez uprawianie nauki na najwyższym poziomie.

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej ustanowiła wyróżnienie, którym będzie nagradzać osoby działające na rzecz rozumienia nauki w społeczeństwie. Wyróżnienie to będzie nosiło imię prof. Macieja Władysława Grabskiego.