Dobrze wykorzystany rok

Podczas pierwszego posiedzenia RGNiSW w 2016 r. Rada rozpatrzyła sprawozdanie przewodniczącego, prof. Jerzego Woźnickiego, z  działalności w roku 2015. 

Zgodnie z  ustawą, Rada jest organem współdziałającym z innymi organami państwa w ustalaniu polityki w zakresie szkolnictwa wyższego, nauki i innowacyjności. Za jeden z zasadniczych elementów swej misji RG uznaje prowadzenie debaty publicznej na temat spraw należących do zakresu działalności Rady. Każde jej posiedzenie plenarne otwiera 1,5–2-godzinna sesja poświęcona wybranym zagadnieniom, z udziałem nie tylko członków Rady, ale także zaproszonych gości, w tym ministrów i rektorów. Prezentacje zaproszonych ekspertów wprowadzają do dyskusji. Tematy protokołowanych debat w roku 2015 to: konsolidacja sektora szkolnictwa wyższego w Polsce, model studiów doktoranckich i mobilność młodych naukowców, działanie PWSZ, finansowanie studiów i pomocy materialnej dla studentów ze środków publicznych, a także zmiany w oświacie przez pryzmat ich wpływu na szkolnictwo wyższe. Tym ostatnim zagadnieniom została poświęcona ostatnia, wyjazdowa debata, która miała miejsce w Centrum Nauki Kopernik. 

Programowa część działalności Rady stanowi efekt jej inicjatyw własnych. Nie jest ona zatem jedynie odpowiedzią na wnioski organów państwa o zaopiniowanie ich projektów aktów prawnych, co także należy do ustawowych zadań Rady. To właśnie podejłaśnie podejpodejmowanie własnych przedsięwzięć programowych cenimy sobie najbardziej. Często są one realizowane w porozumieniu z ministrem nauki i szkolnictwa wyższego, który oczekuje na materiały z rekomendacjami od Rady. Na tym także polega prowadzenie, zgodnie z ustawą, współdziałania Rady z ministrem. W naszej ocenie, w ubiegłym roku współpraca z obojgiem ministrów układała się bardzo dobrze. 

W  ramach działalności opiniotwórczej, uznajemy za pożądane powoływanie własnych zespołów roboczych, które przygotowują raporty obejmujące zagadnienia wskazane na kolejne lata w uchwałach programowych RG. W 2015 r. pojawiły się trzy takie raporty,
przedstawione przez zespoły Rady. Probleły Rady. Probley Rady. Problematyka tych opracowań obejmowała odbiurokratyzowanie studiów (zespół pod przewodnictwem prof. Zbigniewa Marciniaka), model studiów doktoranckich i mobilność naukowców (zespół pod przewodnictwem prof. Andrzeja Sobkowiaka) oraz analizę nowej infrastruktury badawczej (zespół prof.prof. Janusza Igrasa i Mariana Szczerka). W osobnym dokumencie Rada zaopiniowała zasady działania i kryteria stosowane przez Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych. Dokumenty programowe Rady są ogłaszane publicznie. Do rutyny należy prezentowanie raportów na posiedzeniach plenarnych przed ich przyjęciem przez Radę.

Tradycyjnym i  podstawowym, ustawowym zadaniem Rady jest opiniowanie projektów aktów prawnych. W ub. roku Rada zaopiniowała 7 projektów ustaw, 32 dokumenty przedłożone przez ministra nauki i  szkolnictwa wyższego, plany działalności NCN i NCBR na 2015 r. oraz sprawozdania tych instytucji za rok 2014, a także szereg projektów rozporządzeń przedłożonych przez innych ministrów. W 2015 r. Rada zaopiniowała 115 wniosków o nadawanie stopni nała 115 wniosków o nadawanie stopni nawniosków o nadawanie stopni naukowych, z których 71 dotyczyło nadawania stopnia doktora, a 47 z nich uzyskało opinię pozytywną. Spośród 43 wniosków o prawo do nadawania stopnia doktora habilitowanego pozytywną opinię uzyskały 33. Podobnie jest w przypadku opinii na temat regulaminów dotyczących udzielania stypendiów. Wpłynęło 40 wniosków. Rada rozpatrzyła pozytywnie 23 z nich, a negatywnie 17. Oznacza to, że liczba wniosków istotnie wzrosła w porównaniu do poprzedniego roku, a około 1/3 aplikacji nie uzyskuje pozytywnej opinii RGNiSW. Uznajemy zatem, że Rada potwierdza w ten sposób swoją rolę strażnika jakości w obszaą rolę strażnika jakości w obsza rolę strażnika jakości w obszarach, których dotyczą wnioski przedstawiane jej do zaopiniowania. Od lat stosujemy dopracowane procedury i kryteria. W sprawach uprawnień zawsze odwołujemy się do opinii recenzentów zewnętrznych. W  odniesieniu do regulaminów często podejmujemy decyzję o udzieleniu opinii warunkowo pozytywnej, z naszymi uwagami – kierując dla ułatwienia podpowiedzi, jakie poprawki należy wprowadzić.

W 2016 r. można oczekiwać trzech nowych raportów od zespołów powołanych w 2015 roku. Dotyczą one: konsolidacji w szkolnictwie wyższym, analiz i propozycji nowych uregulowań prawnych dotyczących finansowania studiów i pomocy materialnej oraz odbiurokratyzowania regulacji zawartych w  rozporządzeniach dotyczących procesu kształcenia i akredytacji kierunków studiów. To ostatnie opracowanie powstaje na wniosek ministra, w ramach współdziałania Rady z MNiSW. 

Działalność międzynarodowa Rady była skoncentrowana na kierunku ukraińskim i węgierskim. Byliśmy uczestnikiem polsko-ukraińskiego projektu badawczego, oficjalnie referowanego w Kijowie, pt. Analiza współpracy uczelni polskich i ukraińskich na tle porównania systemów szkolnictwa wyższego. Wnioski i rekomendacje. Przedsięwzięcie było finansowane i realizowane przez Fundację Rektorów Polskich przy wsparciu ideowym ministrów obu krajów oraz konferencji rektorów: KRASP i Unii Rektorów Ukrainy (URHEiU). Braliśmy też udział w konferenż udział w konferen udział w konferencji zorganizowanej w Budapeszcie, w wyniku inicjatywy powołania grupy Central European Higher Education Cooperation (CEHEC). Działania te poświęcone są szczególnym wyzwaniom, które stoją przed szkolnictwem wyższym w naszej części Europy i dotyczą zwłaszcza krajów Grupy Wyszehradzkiej. 

Przy Radzie działają Rzecznik Praw Absolwentów i Komisja Dyscyplinarna ds. Nauczycieli Akademickich. Organy te także przedkładają swoje sprawozdania, które są częścią dokumentu sprawozdawczego Rady. W swych sprawozdaniach Rada informuje też o udziale swoich członków w innych gremiach, w tym w pracach komitetów monitorujących prograów monitorujących progra monitorujących programy operacyjne Unii Europejskiej w Polsce.

Mamy poczucie, że rok 2015 został przez Radę dobrze wykorzystany. Należą się za to podziękowania osobom, które z Radą współpracowały, w  tym ministrom, rektorom, a także przewodniczącym i reprezentantom wszystkich podmiotów współkreujących skład Rady. Dziękujemy naszym zewnętrznym ekspertom, którzy jako społeczni doradcy Rady, pracują w zespołach roboczych nad raportami merytorycznymi.

Weszliśmy już w rok 2016. Spodziewamy się, że w lutym Rada przyjmie raport dotyczący odbiurokratyzowania studiów, na który oczekuje minister, a także uchwałę programową, zawierającą plan, podejmowanych z własnej inicjatywy, prac Rady na rok 2016. Warto podkreślić, że nasze własne prace programo
we mają charakter społeczny. Rada bowiem nie dysponuje środkami na finansowanie tych prac. Nie ogranicza to jednak jej aktywności programowej.

Notował Piotr Kieraciński
Pełny tekst sprawozdania Przewodniczącego Rady z działalności w 2015 r. można znaleźć na stronie http://www.rgnisw.nauka.gov.pl/sprawozdania/. W głosowaniach Rada zatwierdziła sprawozdanie, a następnie w głosowaniu tajnym udzieliła Przewodniczącemu absolutorium za okres 2015 r.