Innowacje szansą dla Polski

Dr Piotr Dardziński, podsekretarz stanu w MNiSW, specjalnie dla „Forum Akademickiego”

Innowacyjność jest motorem rozwoju nowoczesnych gospodarek, a przy ocenie konkurencyjności poszczególnych krajów innowacyjność jest jednym z najistotniejszych czynników. Wszelkie działania podejmowane na rzecz wzrostu innowacyjności polskiej gospodarki to ważny krok do poprawy dobrobytu Polaków.

Przedsiębiorstwa oraz uczelnie, prowadząc działalność innowacyjną, kreują wartość dodaną, oferują nowe produkty polepszające komfort oraz ułatwiające nasze codzienne życie. Dlatego państwo powinno wspierać wszelkie działania proinnowacyjne zarówno od strony sektora nauki, jak i przedsiębiorców. O skutecznej polityce wspierania innowacyjności można mówić jedynie wówczas, kiedy uda nam się połączyć sferę nauki, czyli tych, którzy wymyślają i wytwarzają nowoczesne rozwiązania i technologie, z biznesem, który może je wykorzystać i skomercjalizować. To ważne zadanie, które stoi przed rządem.

Jednak innowacje to nie tylko proces przekuwania nauki na wzrost gospodarczy. To również odpowiedź na pojawiające się wyzwania społeczne, m.in. w obszarze demografii, energetyki, medycyny czy bezpieczeństwa. Choć w debacie publicznej innowacje często kojarzą się głównie z przemysłem czy nowymi technologiami, to należy także rozwijać innowacje organizacyjne, marketingowe czy finansowe. Zgodnie z zasadą, że każdy nowy pomysł, który zwiększa efektywność działalności gospodarczej i polepsza komfort życia nas wszystkich, jest innowacją.

Wspieranie innowacji jest od wielu lat jednym z głównych elementów budowania europejskich i światowych polityk gospodarczych, a dla Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego jednym z priorytetów w nadchodzących latach.

Ostatnie lata to w Polsce okres ogromnych inwestycji w rozwój infrastruktury i instytucji wspierających działalność innowacyjną. Mamy nowoczesne laboratoria, parki technologiczne, centra transferu technologii, stopniowo wprowadzany jest system wsparcia finansowego dla badań i wdrożenia innowacji. Pomimo to poziom polskiej innowacyjności wzrasta stosunkowo powoli i wciąż jest poniżej średniej dla Unii Europejskiej.

Kluczem do sukcesu jest zapewnienie dwóch rzeczy – odpowiednich zasobów ludzkich oraz odpowiedniego traktowania tzw. trzeciej misji uniwersytetów i instytutów badawczych, czyli budowania związków z gospodarką.

Aby skutecznie wdrażać rozwiązania innowacyjne, musimy zerwać z pokutującym mitem samotnego wynalazcy, który wyłącznie dzięki własnemu geniuszowi opracowuje technologię zmieniającą świat. Nowoczesne badania to praca zespołowa, często w grupach interdyscyplinarnych i międzynarodowych. Komercjalizacja wyników badań naukowych i transfer technologii z nich wynikających to zadanie, któremu w nowoczesnej, globalnej gospodarce może sprostać tylko profesjonalnie przygotowana grupa ludzi dbająca o wszystkie aspekty tych procesów. Muszą się w niej znaleźć specjaliści od zarządzania własnością intelektualną, pozyskiwania funduszy na prowadzenie badań i testowanie ich wyników w kontekście potencjału rynkowego, czy prowadzenia negocjacji z partnerami biznesowymi. Takich kompetencji nie zdobywa się w ciągu kilku dni, wymagają intensywnej pracy oraz możliwości korzystania z różnych zasobów uczelni i jednostek naukowych.

Do rozwoju takich zespołów niezbędne jest silne wsparcie ze strony władz państwowych, osób zarządzających jednostkami naukowymi i uczelniami. Trzeba zwiększać u naukowców świadomość, że ich odkrycia, oprócz wartości naukowej, często kryją w sobie również potencjał gospodarczy. Niezwykle istotne jest zapewnienie im mechanizmów do dialogu z przedsiębiorcami. Nie każdy naukowiec musi być brokerem innowacji czy szefem spin-off-u! Zapewne nawet lepiej, żeby swój czas wykorzystywał na rozwój nauki. Jednak zespoły badawcze powinny z brokerami współpracować w sposób, który pozwoli przybliżyć ich odkrycia przedsiębiorcom.

Musimy pamiętać, że jesteśmy w trakcie największej inwestycji w badania i innowacje w historii Europy – z jednej strony mamy europejski program Horyzont 2020, z drugiej gigantyczny zastrzyk środków polityki spójności, które mają za zadanie wspierać polskie innowacje. Przed nami wyzwanie, aby te środki wykorzystać w sposób umożliwiający dokonanie skoku innowacyjnego w Polsce.