Pokazać piękno świata

Fot. NCN

7 października w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach (Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie) wręczono Nagrody Narodowego Centrum Nauki za rok 2015. Laureaci otrzymali statuetki i czeki na 50 tys. zł.

Prof. Marek Ratajczak, wiceminister nauki, mówił, że niezależnie od ocen reform nauki z pewnością na ocenę pozytywną zasługuje działalność NCN. Prof. Zbigniew Błocki, dyrektor Centrum, zapewniał, że jest ono najbardziej konkurencyjnym elementem polskiej nauki – na ponad 50 tys. złożonych przez badaczy wniosków finansowanie otrzymało ok. 10 tys. projektów. Prof. Michał Karoński, przewodniczący Rady NCN, przypomniał, że do tegorocznego konkursu o Nagrodę NCN zgłoszono 72 kandydatów (niektórzy byli nominowani równocześnie przez dwie lub trzy osoby), w tym 28 w obszarze nauk humanistycznych i słonecznych, 29 w obszarze nauk ścisłych i technicznych i 15 z zakresu nauk o życiu.

Nagrodę NCN 2015 w obszarze nauk ścisłych i technicznych wręczono prof. Piotrowi Śniademu, matematykowi z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz oddziału wrocławskiego Instytutu Matematycznego PAN. Uhonorowano go za znaczące wyniki w teorii reprezentacji i probabilistyce nieprzemiennej. – Celem moich badań jest znalezienie ukrytych struktur, które tłumaczyłyby otaczający nas świat, zarówno widzialny świat fizyczny, jak i niewidzialny świat matematycznych idei. Do poszukiwania takich struktur wyjątkowo dobrze nadają się narzędzia kombinatoryki – mówił prof. Śniady. I dodał: – Świat, który nas otacza, jest pełen ukrytego piękna i symetrii. Chciałbym, żeby pewnego dnia dzięki moim badaniom stały się one bardziej widoczne dla wszystkich. Prof. Śniady realizował kilka grantów, obecnie – NCN-owski OPUS. Fundatorem Nagrody w obszarze nauk ścisłych i technicznych jest EDF Polska S.A.

W obszarze nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce nagrodzono dr. hab. Michała Bilewicza, koordynatora Centrum Badań nad Uprzedzeniami i wykładowcy Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, za pokazanie trójczynnikowej struktury współczesnego antysemityzmu i jej psychologicznych konsekwencji. – Uprzedzenia prowadzą do dyskryminacji, konfliktów, a czasem wręcz do zbrodni i ludobójstw. Zdecydowałem się badać uprzedzenia, aby lepiej zrozumieć i wyjaśnić mroczną stronę ludzkiej psychiki. Rozumiejąc lepiej źródła uprzedzeń, możemy jednak również sprawniej im zapobiegać – i mam nadzieję, że moje badania znajdą zastosowanie na tym polu – mówi M. Bilewicz. W laudacji prof. Małgorzata Kossowska mówiła o laureacie, że należy do najwybitniejszych i najbardziej pracowitych psychologów społecznych młodego pokolenia. Fundatorem nagrody w obszarze nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce jest FBN Poland: Colian, Enel Med SA, Grupa Bemo Motors, Nowy Styl, Netbox PL Sp. z o.o. oraz Yes.

W obszarze nauk o życiu Nagrodę NCN 2015 przyznano dr. hab. Wiesławowi Babikowi, biologowi ewolucyjnemu z Instytutu Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kapituła doceniła jego badania nad ewolucją adaptatywną zwierząt ze szczególnym uwzględnieniem zmienności genów MHC. To właśnie te geny odpowiadają za zgodność tkankową, czyli odrzucanie lub przyjęcie przeszczepów, choć laureat prowadzi badania w nieco innym kierunku. – Ciekawi mnie wykorzystanie informacji historycznej zawartej w genach do wnioskowania o procesach ewolucyjnych. Takie badania pozwalają lepiej zrozumieć mechanizmy, dzięki którym powstaje ogromna różnorodność organizmów zamieszkujących Ziemię – mówił W. Babik. Jego prace mają znaczenie dla ochrony gatunków zagrożonych bądź rzadkich. Prof. Babik realizował 9 grantów (w tym Maestro NCN), w 4 z nich kierował. Fundatorem Nagrody w obszarze nauk o życiu jest firma Celon Pharma S.A.

Nagrodę NCN przyznaje Rada Narodowego Centrum Nauki oraz kapituła konkursowa złożona z przedstawicieli Centrum oraz przedstawicieli fundatorów nagrody. Kandydaci mogą być zgłaszani przez innych wybitnych naukowców (można zgłosić tylko jedną kandydaturę). Spośród 72 nadesłanych zgłoszeń komisje konkursowe Rady NCN wybrały po dwóch finalistów w każdym z obszarów badawczych. Ostatecznego wyboru laureatów dokonała Kapituła Nagrody. Laureatem Nagrody NCN 2015 może zostać uczony, który nie ukończył 40. roku życia. Wyróżnienie jest przyznawane za znaczące osiągnięcia naukowe dokonane w zakresie badań podstawowych, prowadzonych w polskiej jednostce naukowej, udokumentowane publikacjami afiliowanymi w polskiej jednostce. Nagroda jest fundowana przez przedsiębiorstwa zaangażowane we wspieranie działalności naukowej.