Od wiosny 2014 r. kilka polskich instytucji naukowych (uniwersyteckich i PAN) zaczęło dyskusję nad pogłębieniem współpracy w zakresie humanistyki cyfrowej w Polsce.

Jednocześnie podmioty zainteresowane współpracą dokonały weryfikacji dotychczasowych osiągnięć projektów humanistyki cyfrowej. Specjalnie zaprojektowana i przeprowadzona wśród instytucji zaangażowanych w powstawanie Konsorcjum DARIAH-PL ankieta pozwoliła na stworzenie listy niemal 80 prowadzonych lub niedawno zakończonych projektów, które nie tylko znacznie podnoszą konkurencyjność polskiej humanistyki, lecz także wytyczają nową, niezwykle interesującą ścieżkę badawczą.

18 sierpnia 2014 r. podpisano umowę o ustanowieniu konsorcjum DARIAH-PL, którego podstawowym celem jest wprowadzenie Polski do europejskiej sieci DARIAH – ERIC (Digital Research Infrastructure for the Arts and Humanities) oraz pogłębienie i rozbudowanie współpracy ośrodków prowadzących projekty w zakresie humanistyki cyfrowej i dysponujących infrastrukturą w tym zakresie. Konsorcjum stworzyło 13 instytucji, a jego liderem został Uniwersytet Warszawski.

27 listopada 2014 r., we współpracy z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego, zorganizowano na Uniwersytecie Warszawskim I Międzynarodową Konferencję Humanistyki Cyfrowej – DARIAH-PL Nowoczesne technologie w badaniach humanistycznych . Przybyło 120 osób z ośrodków naukowych z całej Polski i z zagranicy: uniwersytetów, instytutów badawczych, fundacji naukowych, a także z instytucji rządowych.

Jednocześnie, natychmiast po zawiązaniu konsorcjum, Uniwersytet Warszawski jako jego koordynator rozpoczął starania o aplikację Polski do sieci DARIAH (ERIC). W pierwszych tygodniach lutego 2015 r. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego podjęło kroki w celu włączenia konsorcjum DARIAH-PL do europejskiej sieci DARIAH-ERIC. Rada Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki pozytywnie zaopiniowała polską kandydaturę i propozycje działania konsorcjum, które będzie się koncentrować na rozwijaniu już istniejącej i wytwarzaniu nowej infrastruktury badawczej, wykorzystywanej m.in. w realizacji projektów międzynarodowych. 30 czerwca 2015 r., podczas posiedzenia Rady Ministrów, wyrażono zgodę na przyłączenie konsorcjum DARIAH-PL do europejskiej infrastruktury DARIAH-ERIC.

Od momentu powstania konsorcjum poszerzyło swój skład dwukrotnie: 30 stycznia 2015 przyjęto Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Uniwersytet Wrocławski oraz Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN, natomiast 10 kwietnia 2015 – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza i Instytut Sztuki PAN.

Konsorcjum pozostaje w bieżącym kontakcie i pracuje nad programem badawczym oraz usprawnieniem współpracy. Działania konsorcjum koordynuje interdycyplinarny Zespół UW ds. DARIAH pod kierownictwem Dominika Purchały (Wydział Historyczny UW).

Konsorcjum DARIAH–PL

Obecnie w skład konsorcjum wchodzi 18 wiodących w zakresie humanistyki cyfrowej instytucji naukowych: Uniwersytet Warszawski (koordynator konsorcjum), Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Biblioteka Narodowa, Instytut Badań Literackich PAN, Instytut Chemii Bioorganicznej PAN – Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe, Instytut Historii PAN im. Tadeusza Manteuffla, Instytut Języka Polskiego PAN, Instytut Podstaw Informatyki PAN, Instytut Slawistyki PAN, Instytut Sztuki PAN, Politechnika Wrocławska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej, Uniwersytet Śląski oraz Uniwersytet Wrocławski.

Konsorcjum działa na podstawie umowy konsorcjalnej oraz regulaminu rady. Kluczowym organem stanowiącym konsorcjum jest rada, której przewodniczy prof. dr hab. Aleksander Bursche (Instytut Archeologii UW).

Polskie konsorcjum jest, obok niemieckiego, największym krajowym porozumieniem europejskiej sieci. Jest to jednocześnie największe w historii polskiej humanistyki konsorcjum naukowe.

Konsorcjum i poszczególne grupy robocze w jego ramach będą aktywnie zabiegać o projekty finansowane m.in. ze środków funduszy strukturalnych UE na lata 2014-2020 (w tym w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa) oraz z Programu Ramowego Unii Europejskiej Horyzont 2020.

Sieć DARIAH–ERIC

Europejska infrastruktura badawcza Digital Research Infrastructure for the Arts and Humanities (DARIAH-ERIC) stanowi platformę (sieć) wymiany wiedzy, metod i infrastruktury badawczej w humanistyce i sztuce. Jej celem strategicznym jest ułatwienie długoterminowego dostępu do wspólnie wypracowanych narzędzi cyfrowych i danych badawczych z obszaru humanistyki i sztuki. DARIAH ma kształt otwartej platformy łączącej zasoby, inicjatywy i infrastrukturę badawczą krajów europejskich, które do niej przystąpiły. Trzonem strategii DARIAH jest połączenie aktywności krajowych, regionalnych i lokalnych w celu utworzenia wspólnej infrastruktury, działającej w sposób komplementarny.

Początki DARIAH sięgają 2008 roku, a od 2010 trwały starania przekształcenia konsorcjum w ERIC, co znalazło swój pozytywny finał w sierpniu 2014 roku. Wówczas to decyzją Komisji Europejskiej (nr 2014/526/UE) został powołany do życia DARIAH-ERIC i działa na podstawie statutu z lipca 2014 r.

DARIAH-ERIC składa się obecnie z piętnastu członków-założycieli: Austria, Belgia, Chorwacja, Cypr, Dania, Francja, Grecja, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Malta, Niemcy, Serbia, Słowenia, Włochy. W skład konsorcjów poszczególnych krajów weszły najbardziej liczące się instytucje europejskie, rozwijające infrastrukturę badawczą nauk humanistycznych i o sztuce.