Prowadzone przeze mnie badania nad prekolumbijskimi ludami zamieszkującymi południowe krańce peruwiańskiego wybrzeża w późnym okresie formatywnym rozpoczęły się w 2011 roku, kiedy to, jeszcze jako studentka studiów magisterskich, wzięłam udział w pracach wykopaliskowych na stanowisku El Pino. To wielofazowe i wielokulturowe cmentarzysko leżące u ujścia rzeki Tambo, było badane od 2009 roku przez Misję Archeologiczną Uniwersytetu Wrocławskiego w Peru, działającą pod kierownictwem prof. Józefa Szykulskiego. Prace prowadzone były dzięki środkom pozyskanym z 7. Programu Ramowego Unii Europejskiej, a następnie przy udziale finansowym Banku Zachodniego, w ramach programu Santander Universidades. Całe przedsięwzięcie wspierało również Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, wrocławska Alma Mater, a ze strony peruwiańskiej Universidad Católica de Santa María w Arequipie i przedstawiciele władz lokalnych prowincji Islay.

W sektorze 7 stanowiska El Pino odkryto w 2011 roku cmentarzysko przedstawicieli kultury archeologicznej, która nie była do tej pory znana nauce. Wstępne obserwacje pozwoliły jedynie przypisać znalezione tam materiały późnemu okresowi formatywnemu, co potwierdziły przeprowadzone następnie badania radiowęglowe, wskazując na połowę pierwszego tysiąclecia naszej ery. Wykopaliska w sektorze 7 kontynuowano w kolejnych sezonach i w zasadzie są one prowadzone do chwili obecnej. Do tej pory zadokumentowano prawie 200 obiektów, z czego większa część to pochówki. Stanowią one podstawę przygotowywanej przeze mnie pracy doktorskiej. Warto wspomnieć, że odkrycie to jest o tyle ważne, że do tej pory zarówno obszar, na którym prowadzone są badania, jak i przedział czasowy, z którego pochodzi badane przeze mnie cmentarzysko, uchodziły uwagi archeologów. Zaistniała zatem możliwość uzupełnienia brakujących elementów mozaiki kulturowej starożytnego Peru.

W swojej pracy skupiam się na analizie kontekstów grobowych (ich formie i wyposażeniu), co pozwoli mi na określenie wzorca pochówku stosowanego przez badaną kulturę archeologiczną. Dostarczy również informacji dotyczących takich kwestii, jak struktura społeczna, rodzaj stosowanej gospodarki, zawansowanie technologiczne tego społeczeństwa. Badania fizyko-chemiczne dostarczają tego rodzaju danych, jak na przykład okres, z którego pochodzą znaleziska. Z kolei współpraca z innymi specjalistami, jak chociażby z antropologami, może odpowiedzieć na pytania o dietę, kondycję zdrowotną, a nawet migracje ludności. Wszelkie tego typu dane są obecnie przeze mnie gromadzone i analizowane, w celu jak najpełniejszego zdefiniowania kultury, którą odkryliśmy. Chciałabym jednak odnieść wyniki moich badań do tych nielicznych, znanych nauce informacji, dotyczących obrazu kulturowego w późnym okresie formatywnym na obszarze południowego Peru, a także do późniejszych kultur rozwijających się w tym rejonie i ewentualnych relacji między poszczególnymi zjawiskami. Pozwoliłoby mi to osiągnąć założony cel, którym jest jak najpełniejsze uzupełnienie luki w badaniach nad rozwojem kulturowym prekolumbijskiego Peru.

Mgr Karolina Krajewska, archeolog, Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Laureatka I nagrody w konkursie „Skomplikowane i proste” 2014.