Premia na Horyzoncie

Barbara Trammer z Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE o wynagrodzeniach w Horyzoncie 2020

Kłopoty związane z wysokością wynagrodzeń w Horyzoncie 2020 są powiązane z zasadami obowiązującymi w trakcie realizacji 7. Programu Ramowego. Zgodnie z tymi zasadami możliwe było wypłacanie dodatkowych wynagrodzeń związanych z realizacją projektu. Polskie instytucje, w szczególności uczelnie i instytuty naukowe, szeroko tę możliwość wykorzystywały, wiele z nich wprowadziło wewnętrzne regulacje pozwalające na wypłacanie dodatkowych wynagrodzeń.

W Horyzoncie 2020 zasady unijne zostały zmienione. Dodatkowe wynagrodzenia związane z udziałem pracowników w projektach zostały ograniczone do 8 tys. euro rocznie na osobę zatrudnioną w pełnym etacie do projektu. Jeśli zatem ktoś poświęca na realizację projektu dla przykładu pół etatu, to jego dodatkowe wynagrodzenie ograniczone będzie proporcjonalnie do 4 tys. euro rocznie. W przypadku szkół wyższych ograniczenie udziału w projektach do połowy etatu jest normą, ponieważ nauczyciele akademiccy prowadzą również zajęcia dydaktyczne.

Z punktu widzenia instytucji dodatkową trudność stanowi fakt, że wypłacanie wynagrodzeń nie jest automatyczne. Musi się odbywać na podstawie wewnętrznych regulacji odnoszących się do całokształtu działań, nie tylko do projektów Horyzontu 2020. Takim przykładem mogłaby być regulacja, stanowiąca, że wszyscy pracownicy, którzy realizują granty zdobyte w drodze konkursowej, będą otrzymywali dodatkowe wynagrodzenie. Wprowadzenie i stosowanie tego typu zasad jest jednak często trudne dla instytucji, ponieważ zmuszałoby je do wypłacania tych wynagrodzeń także w innego typu projektach zdobytych w drodze konkursowej, co wiązałoby się w wielu wypadkach z koniecznością wyłożenia dodatkowych środków własnych. Tak więc większość instytucji nie ma tego typu regulacji, a co za tym idzie nie mogą one wypłacać dodatkowego wynagrodzenia nawet w ograniczonej wysokości.

Unia refunduje koszty wynagrodzeń podstawowych, wynikających z umowy o pracę. Realizacja projektu jest zatem korzystna dla instytucji, ponieważ otrzymuje ona zwrot kosztów pracy osób zaangażowanych w jego realizację. Natomiast z punktu widzenia pracowników, którzy otrzymywali dodatkowe wynagrodzenia za udział w projektach 7PR na zadawalająco wysokim poziomie, sytuacja wygląda mniej optymistycznie i ich motywacja do udziału w projektach zauważalnie spada.

W tej sytuacji Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego pracuje nad systemem dofinansowania dla instytucji realizujących projekty Horyzontu 2020. Środki te miałyby być przeznaczone na wypłacanie dodatkowych wynagrodzeń dla pracowników realizujących projekty (Premia na Horyzoncie). W maju do konsultacji publicznych został skierowany projekt rozporządzenia dotyczącego finansowania współpracy z zagranicą, na podstawie którego zostanie ogłoszony konkurs. Środowisko naukowe czeka na to z nadzieją. Jeśli kwoty przeznaczone na dofinansowanie w ramach Premii na Horyzoncie będą na odpowiednio wysokim poziomie, można się spodziewać wzrostu zainteresowania udziałem w projektach Horyzontu 2020.

Minister Lena Kolarska-Bobińska bardzo aktywnie podjęła w ostatnim czasie temat wynagrodzeń w Horyzoncie 2020, tworząc koalicję państw, które z obecnych zasad nie są zadowolone i inicjując rozmowy na ten temat z przedstawicielami Komisji Europejskiej. Proponowane jest wprowadzenie rozwiązania wzorowanego na akcjach Marii Skłodowskiej-Curie, polegającego na określeniu poziomu wynagrodzenia dla pracowników z poszczególnych krajów (unit costs), który mógłby byś stosowany w projektach. W tej chwili podobne zasady są stosowane również w przypadku właścicieli małych i średnich przedsiębiorstw, którzy nie pobierają wynagrodzenia. Wysokość stawki określonej dla Polski w ich przypadku to ok. 3500 euro miesięcznie. Gdyby podobne wysokości obowiązywały dla innych grup pracowników realizujących projekty Horyzontu 2020, byłaby to zmiana zdecydowanie korzystna dla polskich beneficjentów. System taki byłby opcjonalny, czyli instytucje, które chciałby się nadal posługiwać metodą sprawozdawania kosztów rzeczywistych, mogłyby to robić.

O ile wprowadzenie systemu dodatkowych wynagrodzeń ze środków MNiSW (Premia na Horyzoncie) jest realne w ciągu najbliższego czasu, to ta druga opcja (wprowadzenie unit costs) jest kwestią trudnych negocjacji i najprawdopodobniej odleglejszej perspektywy czasowej.