Poprawić to, co niedoskonałe

Fot. Piotr Kieraciński

Prof. Maciej Zabel, przewodniczący Komitetu Ewaluacji Jednostek Naukowych, przedstawia propozycje zmian w zasadach ewaluacji jednostek naukowych w 2017 r.

Starannie przygotowaliśmy się do projektowania zmian w systemie oceny jednostek naukowych w 2017 r. Zrobiliśmy ankietę, na którą odpowiedziało ponad 600 jednostek naukowych. Zebraliśmy zatem dość dużą wiedzę o tym, co boli środowisko i co sądzi na temat poprzedniej parametryzacji. Rozmawialiśmy z ministrami. Wyjątkowo szeroko prowadziliśmy kampanię przedstawiania naszych propozycji. Wszędzie pojawiała się kwestia, że parametryzacja, która zostanie przeprowadzona w 2017 r., ma być kontynuacją tej ostatniej z 2013 r. Zatem nie trzeba zmieniać całkowicie jej zasad, ale poprawić to, co było niedoskonałe i nie było akceptowane przez wszystkich, czasami nawet przez KEJN – bo były i takie sytuacje, że niektóre sposoby oceny wprowadziliśmy tylko dlatego, że nie znaleźliśmy wówczas lepszych.

A zatem co nowego w parametryzacji 2017? Wprowadziliśmy pojęcie monografii wybitnej. Niektóre monografie dostaną więcej punktów za to, że są lepsze od innych – znaleźliśmy sposób, żeby to ocenić. Opracowaliśmy sposób wyłaniania tzw. jednostek niejednorodnych, czyli takich, których badania nie dotyczą jednej, ale kilku specjalności naukowych, różniących się kulturą i sposobami publikacji. Matematyka, fizyka i chemia często znajdują się w jednym wydziale, ale znacząco różnią się kulturą publikacji. W takich sytuacjach wprowadzamy pojęcie niejednorodnych jednostek naukowych i proponujemy sposób odpowiedniego ich porównania z jednostkami referencyjnymi. Kryterium trzecie, czyli efekty materialne działalności naukowej, zawsze budziło wiele zastrzeżeń i wątpliwości: jeśli zadowolony z rozwiązania był KEJKN, to niezadowolone były instytuty badawcze, które w ostatniej chwili potrafiły doprowadzić do zmiany rozporządzenia ministra nauki. Zbliżamy się do rozwiązania, które powinno zadowolić wszystkich. Zmodyfikowaliśmy kryterium drugie – bardzo mocno postawiliśmy na umiędzynarodowienie i innowacyjność badań naukowych poprzez specjalną punktację grantów i projektów badawczych realizowanych ze środków zagranicznych, we współpracy z przemysłem czy w kooperacji międzynarodowej, biorąc pod uwagę pozycję jednostki naukowej w realizowanym projekcie. Kryterium czwarte może nie ma dużego znaczenia, ale też staraliśmy się je zracjonalizować. To jest kryterium oceniane przez ekspertów. Według jednostek, w poprzedniej ocenie było zbyt mało wskazówek dla ekspertów, panowała zbyt duża dowolność ocen, które okazywały się nieporównywalne. W tej chwili opracowaliśmy wskazówki dla ekspertów, które sprawią, że ich oceny będą lepiej porównywalne między sobą.

Dużo czasu poświęciliśmy na sposób wyłaniania jednostek kategorii A+. Będą one wybrane z tych, które zostały najwyżej ocenione oraz dodatkowo zostaną wskazane przez ekspertów jako wyraźnie różniące się od pozostałych.

Wprowadziliśmy też szereg drobniejszych korekt, które może same w sobie nie wpływają znacząco na końcową ocenę, ale jakoś korygują jej jakość. Wprowadziliśmy w kryterium drugim punktację baz i laboratoriów certyfikowanych. W kategoryzacji jednostek artystycznych wprowadziliśmy zmiany w sposobie oceny i punktowania ich działalności, zgodnie z propozycjami tych jednostek.

Zakładamy, że około połowy czerwca powinien ukazać się projekt rozporządzenia dotyczący oceny jednostek naukowych, który zostanie rozesłany do konsultacji społecznych. Ostateczna wersja rozporządzenia po poprawkach, które wynikną z konsultacji, powinna zostać opublikowana do końca września.