W kwietniu 1945 r. powstało Państwowe Konserwatorium Muzyczne w Łodzi, kontynuujące tradycję przedwojennego konserwatorium Heleny Kijeńskiej-Dobkiewiczowej, która została prorektorem nowej szkoły. Uczelnią kierował prof. Kazimierz Wiłkomirski, wiolonczelista, kompozytor i dyrygent, brat skrzypaczki Wandy Wiłkomirskiej. Na początku grupa 37 wykładowców kształciła 255 studentów na czterech wydziałach: teorii, kompozycji i dyrygentury, instrumentalnym, wokalnym oraz nauczycielskim. W 1946 r. konserwatoria muzyczne na mocy ustawy przekształcono w państwowe wyższe szkoły muzyczne. Kolejna zmiana zaszła w 1982 r. – PWSM w Łodzi została Akademią Muzyczną.

W latach 1957-69 funkcję rektora pełnił Kiejstut Bacewicz, pianista-kameralista, pedagog i kompozytor. Powołał on do życia pierwszą w Polsce Katedrę Muzyki Kameralnej, którą kierował do roku 1974. W r. 1999 nadano Akademii imię Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów.

Od zarania główną siedzibą uczelni jest powstały na początku XX w. piękny pałac Karola Poznańskiego przy ul. Gdańskiej, budowla eklektyczna z elementami renesansu, baroku i secesji. Wewnątrz pozostało do dziś wiele oryginalnych ozdób: stiuki, sztukaterie, kominki, witraże, żyrandole, a nawet meble. W pałacu znajdują się sale koncertowe i wykładowe, Studio Komputerowe Muzyki Elektronicznej, tutaj urzędują władze uczelni i administracja, a także mieści się bar „Bacewiczówka”. W latach 2013-14 oddano do użytku nowe budynki Akademii: Salę Koncertową przy ul. Żubardzkiej (widownia na 300 miejsc i scena dla 160 muzyków, w tym 80-osobowej orkiestry symfonicznej i 80-osobowego chóru) oraz Regionalny Ośrodek Kultury, Edukacji i Dokumentacji Muzycznej przy al. 1 Maja – nowoczesny budynek przeznaczony do działalności edukacyjnej i kulturalnej (biblioteka i fonoteka, archiwum, sala kameralna dla 180 osób, studio nagrań i laboratorium dźwiękowe).

Struktura dzisiejszej AM obejmuje: Wydział Kompozycji, Teorii Muzyki, Dyrygentury, Rytmiki i Edukacji Muzycznej, Wydział Fortepianu, Organów, Klawesynu i Instrumentów Dawnych, Wydział Instrumentalny oraz Wydział Wokalno-Aktorski.

Lista pracowników naukowo-dydaktycznych wymienia 224 osoby, w tym 49 profesorów tytularnych, 19 nadzwyczajnych i 19 doktorów habilitowanych. Kształcą oni 611 studentów (w tym 26 obcokrajowców, 20 doktorantów i 4 studentów podyplomowych) na 8 kierunkach studiów, w 59 specjalnościach. Od początku istnienia uczelnia wypuściła 5406 absolwentów. Wszystkie wydziały mają uprawnienia do nadawania stopnia doktora i doktora habilitowanego.

Uczelnia muzyczna to zespoły muzyczne: studenci grają w pięciu orkiestrach – symfonicznej, kameralnej, smyczkowej, dętej oraz w big bandzie, śpiewają w dwóch chórach. Współpraca międzynarodowa obejmuje umowy z 35 uczelniami z krajów członkowskich Unii Europejskiej, umożliwiając studentom i pedagogom wyjazdy na stypendia zagraniczne. Akademia publikuje czasopisma: „Konteksty kształcenia muzycznego” i „Notes Muzyczny”. Organizuje kursy wakacyjne pod nazwą Letnia Akademia Muzyki. Katedra Kompozycji wydaje cykl płytowy z utworami kompozytorów związanych z uczelnią. Dom studencki oferuje 156 miejsc noclegowych, w tym 129 miejsc w pokojach 2 – i 3 –osobowych dla studentów oraz 22 miejsca w pokojach zbiorowych.

Wśród związanych ze szkołą muzyków są znani kompozytorzy: Grażyna Bacewicz, Zygmunt Krauze, Bronisław Kazimierz Przybylski, Jerzy Bauer, Olga Hans, Artur Zagajewski, Marcin Stańczyk, Andrzej Hundziak, Piotr Hertel, Sławomir Kaczorowski, Kazimierz Serocki; a także znani soliści: Urszula Kryger, Dominik Połoński, Teresa Kubiak, Teresa Żylis-Gara, Wanda Wiłkomirska, Piotr Pławner, Barbara Górzyńska, Arnold Rutkowski, Joanna Woś, Tomasz Daroch, Zenon Płoszaj, Jan Krenz.