Technologiczna wyspa w centrum Łodzi

Marek Pabich

Kampus Politechniki Łódzkiej jest miejscem wyjątkowym, na który składają się m.in. dawne tereny poprzemysłowe z fabrykami włókienniczymi, pełniącymi dzisiaj funkcje dydaktyczne, park im. biskupa Klepacza z bezcennym starodrzewem oraz wartościowe wille fabrykanckie. W ostatnich latach zrewitalizowano kilka zabytkowych obiektów, a także wzniesiono nowe, uzupełniając urbanistyczny układ kampusu, którego historia rozpoczęła się w 1945 roku. Politechnika Łódzka otrzymała wówczas od miasta obszar przylegający do ścisłego centrum o powierzchni niemal ośmiu hektarów. Przez kolejne lata przejmowała sąsiadujące pofabryczne tereny i w chwili obecnej cały kampus tworzy wyjątkowy, niemal zwarty obszar o powierzchni 32 hektarów. Był to teren należący wcześniej do Szai Rosenblatta, który od lat 70. XIX wieku wznosił kolejne obiekty swojej fabryki bawełny. Zespół fabryczny po przejęciu przez Politechnikę Łódzką został zaadaptowany do potrzeb działalności dydaktycznej i naukowej pierwszych wydziałów: Mechanicznego, Chemicznego i Elektrycznego. W kolejnych latach tereny uczelni powiększyły się o kolejne sąsiadujące ze sobą kwartały miasta. Niełatwe w użytkowaniu warunki lokalowe, bazujące na historycznej tkance miasta, zostały uzupełnione nową zabudową. Powstające wydziały otrzymały nowe własne siedziby.

Decyzją o wyjątkowym znaczeniu był zakup w latach 90. ubiegłego wieku terenów wraz z budynkami fabrycznymi i willami, należącymi przed II wojną światową do rodziny Schweikertów. Pierwszy został poddany rewitalizacji zrujnowany budynek pofabryczny dawnych magazynów i biur imperium Schweikertów. W 1997 r. został on oddany do użytkowania Wydziału Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska. Największą inwestycją na terenach dawnej fabryki Schweikertów była kompleksowa rewitalizacja czterokondygnacyjnego budynku, w którym produkowano wyroby wełniane. Z kolei pięciokondygnacyjny budynek dawnego magazynu Towarzystwa Akcyjnego Wyrobów Wełnianych Fryderyka Wilhelma Schweikerta został przekształcony na potrzeby Biblioteki Głównej PŁ. Kolejny etap w rozwoju przestrzennym uczelni wyznaczyła budowa nowego gmachu Wydziału Mechanicznego, w ramach której dokonano adaptacji dawnych budynków szedowych będących częścią wspomnianego imperium bawełnianego Szai Rosenblatta. Fabryka Inżynierów XXI stała się realizacją idei budowy nowoczesnego obiektu dydaktycznego z wysokiej klasy zapleczem wspartym najnowszymi rozwiązaniami ICT, z której korzystać mogą studenci kształcący się w zakresie nowoczesnych technologii.

Ostatnią inwestycją Politechniki Łódzkiej związaną z rewitalizacją dawnych fabryk była przebudowa i rozbudowa zespołu fabrycznego dawnej Przędzalni Wełny Czesankowej Paul Desurmont, Motte i S-ka dla potrzeb Wydziału Fizyki Technicznej, Informatyki i Matematyki Stosowanej. Nowe przestrzenie wydziału wraz z przebudowaną fabryką tworzą wyjątkowo wyposażony obiekt dydaktyczny, niezwykle przyjazny dla jego użytkowników. Przenikające się wzajemnie struktury dawnej architektury przemysłowej oraz nowe przestrzenie uwzględniające nowoczesne metody dydaktyczne służą nie tylko studentom, ale również są miejscem wykładów i pokazów laboratoryjnych dla uczniów łódzkich szkół. Wkrótce zostanie oddany do użytku nowy budynek Wydziału Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska, w którym znajdzie się baza laboratoryjna dla kierunków priorytetowych dla polskiej gospodarki, m.in.: inżynierii procesowej, inżynierii biochemicznej, inżynierii środowiska. Będzie to jeden z najnowocześniejszych budynków dydaktycznych w Polsce. Laboratoria, które tu powstają, będą wyposażone w najnowszą aparaturę zgodną z najnowszymi technologiami użytkowanymi w przemyśle. Architekturę poprzemysłowych obiektów Politechniki Łódzkiej dopełnia sześć zabytkowych willi i rezydencji przemysłowców, a ich wystrój zewnętrzny i wewnętrzny odwołuje się do gotyku, renesansu, manieryzmu, eklektyzmu czy secesji.

Dr hab. inż. arch. Marek Pabich, prof. PŁ, Instytut Architektury i Urbanistyki PŁ, autor obiektów dydaktycznych i laboratoryjnych PŁ: Fabryki Inżynierów XXI wieku (Wydział Mechaniczny PŁ), przebudowy i rozbudowy zespołu fabrycznego dawnej Przędzalni Wełny Czesankowej Paul Desurmont, Motte i S-ka, dla potrzeb Wydziału Fizyki Technicznej, Informatyki i Matematyki Stosowanej; nowego budynku Wydziału Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska