Programy strategiczne

Prof. Anna Rogut, przewodnicząca Rady Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, mówi o najbliższych zadaniach Rady

Jednym z zadań Rady NCBR jest przygotowanie i przedstawienie ministerstwu nauki do zatwierdzenia projektów strategicznych programów badań naukowych i prac rozwojowych, określonych do połowy 2011 roku w Krajowym Programie Badań Naukowych i Prac Rozwojowych, a od drugiej połowy 2011 roku w Krajowym Programie Badań.

Do tej pory Rada NCBR przygotowała trzy projekty takich programów: STRATEGMED, BIOSTRATEG i TECHMATSTRATEG. STRATEGMED: Profilaktyka i leczenie chorób cywilizacyjnych, został zatwierdzony przez ministra właściwego ds. nauki 21 czerwca 2012 r. Zakończenie realizacji programu przewidziane jest na rok 2017. Dotychczas NCBR ogłosiło wyniki w dwóch konkursach, w których realizowane są projekty o wartości odpowiednio 360 mln zł oraz 220 mln zł. BIOSTRATEG: Środowisko naturalne, rolnictwo i leśnictwo, został zatwierdzony przez ministra właściwego ds. nauki 26 listopada 2013 r. Zakończenie realizacji programu przewidziano na rok 2019. Dotychczas rozstrzygnięto jeden konkurs, w ramach którego alokacja środków wynosiła 150 mln zł. Nowy program TECHMATSTRATEG: Nowoczesne technologie materiałowe, zostanie niebawem przedstawiony MNiSW do zatwierdzenia.

Każdy z dotychczasowych konkursów w ramach programów strategicznych spotykał się z bardzo dużym zainteresowaniem tak ze strony środowisk naukowych, jak i gospodarczych. Świadczy to o tym, że tematyka obu programów jest dobrze zdefiniowana. Należy zwrócić uwagę, że wnioskodawcy deklarują duży wkład własny, czyli są skłonni zaryzykować własne środki. W najbliższym czasie planowane jest uruchomienie kolejnych konkursów w ramach programów STRATEGMED i BIOSTRATEG.

W kolejnych miesiącach Rada NCBR podejmie decyzję co do uruchomienia prac nad kolejnym programem strategicznym obejmującym albo zaawansowane technologie informacyjne, telekomunikacyjne i mechatroniczne, albo społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków, albo nowe technologie w zakresie energetyki. W tym ostatnim przypadku Rada weźmie też pod uwagę rezultaty aktualnie realizowanego programu obejmującego zaawansowane technologie pozyskiwania energii. Zakończenie realizacji tego programu przewidziano na połowę 2015 roku.

Rada planuje włączyć w prace nad projektami programów strategicznych szersze środowiska naukowe i gospodarcze. Zamierzamy też bardziej uwzględnić potencjał wdrożeniowy podmiotów, które będą starały się o środki na realizację projektów w ramach programów strategicznych. Chcemy w ten sposób zwiększyć prawdopodobieństwo, że to, co zostanie sfinansowane ze środków publicznych i jest związane z działalnością badawczo-rozwojową, zostanie wdrożone w przedsiębiorstwach i zwiększy poziomu konkurencyjności gospodarki.

Wkrótce uruchomione będą fundusze europejskie. Musimy je tak zagospodarować, by po 2020 roku widzieć efekty tych inwestycji. NCBR jest instytucją pośredniczącą dla dwóch osi w Programie Operacyjnym Inteligentny Rozwój. Oś pierwsza jest dedykowana działalności badawczo-rozwojowej przedsiębiorstw, inspirowanej potrzebami firm. Oś czwarta jest dedykowana rozwojowi potencjału badawczo-rozwojowego nauki. W najbliższym czasie będziemy dyskutować, w jaki sposób Rada NCBR mogłaby włączyć się w określanie różnych zadań, choć w tym przypadku „pierwsze skrzypce” gra komitet monitorujący oraz rozwiązania obowiązujące dla funduszy europejskich, które wpisane są w program operacyjny i umowę partnerstwa. W pierwszej osi POIR pieniądze trafią do nauki za pośrednictwem przedsiębiorstw i w rezultacie udziału instytucji badawczych w konsorcjach gospodarczo-naukowych, kierowanych przez firmy. Nauka jest jednak pożądanym partnerem takich projektów. Oś czwarta dedykowana jest bezpośrednio nauce. W POIR mówimy o rozwoju potencjału innowacyjnego polskiej gospodarki, bo rozwój działalności badawczo-rozwojowej w perspektywie powinien przekładać się na podniesienie poziomu konkurencyjności polskiej gospodarki i generowanie przychodów, które gospodarce, a przez nią nauce, umożliwią finansowanie dalszej działalności badawczo-rozwojowej nawet wtedy, gdy zasilanie w fundusze europejskie będzie mniejsze niż obecnie. Pierwsze konkursy w POIR mają być uruchomione już na początku drugiego kwartału.

Jeśli chodzi o POWER, NCBR jest instytucją pośredniczącą dla trzeciej osi, dedykowanej szkolnictwu wyższemu dla gospodarki i rozwoju. Ma on na celu rozwój kapitału ludzkiego, a dokładniej – podnoszenie jakości szkolnictwa wyższego i rozwój kompetencji kadr w systemie szkolnictwa wyższego, co w przyszłości będzie sprzyjać podnoszeniu poziomu, jakości i konkurencyjności polskiej gospodarki i polskiej nauki.