Coraz mniej negatywnych

Fot. K. Wojciewski

Dr hab. Józef Rogowski, prof. Uniwersytetu w Białymstoku, sekretarz Polskiej Komisji Akredytacyjnej, mówi, jak wyglądała ocena kierunków kształcenia i jednostek dydaktycznych w ostatnich latach

Z roku na rok zmniejsza się odsetek ocen negatywnych, zarówno w przypadku kierunków prowadzonych przez uczelnie publiczne, jak i niepubliczne. W pierwszym przypadku w latach 2012, 2013 i 2014 było to odpowiednio 0,5%, 0% oraz 0%, a w przypadku uczelni niepublicznych – 8,8%, 7,8% i 4,2% (z wyłączeniem odstąpienia od ocen). Udział ocen pozytywnych i wyróżniających w przypadku uczelni publicznych w kolejnych latach wynosił 92,6%, 95,1% oraz 91,8%. Utrzymuje się wysoki udział tych ocen. W przypadku uczelni niepublicznych nastąpił stały wzrost udziału dwóch najwyższych ocen od 75,1% w 2012 r., do 77,4% w 2013 i 79% w 2014 r. (wzrost o prawie 4 punkty procentowe). Różnice między uczelniami publicznymi i niepublicznymi pod względem udziału ocen pozytywnych i wyróżniających zmniejszyły się z prawie 17,5% do 12,8%. Jeszcze wyraźniej zmniejszyła się różnica udziału ocen pozytywnych: z 11,28% w 2012 r. do 4,23% w 2014.

Udziały ocen warunkowych kierunków prowadzonych przez uczelnie publiczne wynosiły 6,9% w 2012 r., 4,9% w 2013 r. oraz 8,2% w 2014 r., a w przypadku uczelni niepublicznych – 16,1%, 14,8% oraz 16,8%.

Na podstawie powyższych danych można stwierdzić, że poziom jakości kształcenia rośnie, co jest zasługą samych uczelni, jak i wynikiem działań PKA. Świadczy to o realizacji misji przez PKA.

Oceny instytucjonalne dotyczą jednostek, w których ponad 50% kierunków otrzymało pozytywną ocenę jakości kształcenia i żaden z kierunków nie otrzymał oceny negatywnej lub warunkowej, spowodowanej źle działającym wewnętrznym systemem zapewnienia jakości kształcenia. Pozytywna ocena instytucjonalna wskazuje, że jednostka potrafi sama kontrolować jakość prowadzonego przez siebie kształcenia oraz identyfikować słabe punkty i je eliminować za pomocą działań naprawczych. Innymi słowy - ma wdrożony dobrze działający wewnętrzny system zapewnienia jakości kształcenia, co jest jednym z głównych kryteriów tej oceny. Poza tym ta ocena zawiera elementy oceny programowej dotyczącej studiów doktoranckich i podyplomowych. W ocenianych w ten sposób jednostkach ponad połowa prowadzonych kierunków musiała wcześniej uzyskać oceny pozytywne. Zatem nie powinno dziwić, że nie było ocen negatywnych ani wśród jednostek należących do uczelni publicznych, ani niepublicznych. W latach 2012, 2013 i 2014 oceniono w ten sposób 49, 85 i 44 jednostek należących do uczelni publicznych oraz 0, 9 i 1 – uczelni niepublicznych. W grupie uczelni niepublicznych są tylko oceny pozytywne, natomiast w przypadku uczelni publicznych ocen warunkowych było 2,1% (2012), 8,4% (2013) oraz 9,1% (2014). Ocen pozytywnych – 89,6%, 83,1% oraz 88,6%, a wyróżniających – 8,33%, 8,43% i 2,27%. Zmiany w strukturze ocen pozytywnych wynikają z tego, że pierwsze oceny tego typu pojawiły się tuż po zmianie ustawy w 2011 r., która nie dała vacatio legis dla ocen instytucjonalnych, a dokładniej dla stworzenia i wdrożenia wewnętrznych systemów zapewnienia jakości kształcenia. Ocenialiśmy zatem bardziej działania uczelni zmierzające w kierunku stworzenia takiego systemu i jego wdrożenia. Z upływem czasu oceny koncentrowały się na wdrożonych systemach zapewnienia jakości kształcenia oraz skuteczności ich działania.

Nowym zjawiskiem są odstąpienia od oceny programowej, które miały miejsce m.in. w przypadku zamknięcia kierunku studiów lub likwidacji uczelni. W tej kadencji zespoły PKA 131 razy odstępowały od oceny programowej z tych powodów. Ponad połowa odstąpień miała miejsce w zespołach nauk społecznych i prawnych (33) oraz ekonomicznych (40). Na trzecim miejscu jest humanistyka (17). Odstąpienia dotyczą obszarów, w których nastąpił największy wzrost podaży kierunków studiów w latach poprzednich, w większości w uczelniach niepublicznych.

Wnioski o otwarcie nowych kierunków dotyczą uczelni, których jednostki nie mają uprawnień do nadawania stopnia doktora habilitowanego. Niezmiennie od kilku lat uczelnie wnioskują o zgodę na prowadzenie kierunków: pedagogika, administracja, zarządzanie, informatyka, kosmetologia oraz fizjoterapia. Wśród „nowości 2014” pojawił się kierunek lekarski.

W najbliższym czasie czekają nas duże zmiany. Profile kształcenia – praktyczny i ogólnoakademicki – będą oceniane osobno. Szkolimy grupę ekspertów zaproponowanych przez pracodawców. Po przeszkoleniu będą oni brać udział w pracach zespołów oceniających kierunki studiów przede wszystkim o profilu praktycznym.