Polsko-Amerykańska Nagroda Naukowa

Prof. Mariusz Jaskólski z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i dr Alexander Wlodawer z Narodowego Instytutu Raka w USA zostali pierwszymi laureatami Polsko-Amerykańskiej Nagrody Naukowej, przyznawanej wspólnie przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej i The American Association for the Advancement of Science, największe na świecie stowarzyszenie naukowe. Ustanowiona w 2013 r. nagroda jest przyznawana parze badaczy – jednemu pracującemu w Polsce, a drugiemu w USA – za wybitne osiągnięcie naukowe będące efektem ich współpracy. Tandem Jaskólski – Wlodawer otrzymali ją za badania strukturalne białek o znaczeniu medycznym, które przyczyniły się do opracowania nowych terapii leczenia chorób człowieka, takich jak AIDS czy białaczka u dzieci. Opis struktury proteazy retrowirusowej, opublikowany przez laureatów w „Nature” w 1989 r., był przełomem w walce z wirusem HIV. Dwa kolejne artykuły opublikowali w „Science”. W jednym przewidzieli właściwą strukturę proteazy HIV-1 i sposób jej interakcji z substratem, a w drugim przedstawili rozstrzygnięcie debaty na temat struktury tego enzymu, której źródłem był częściowo niepoprawny model zaproponowany przez konkurencyjną grupę badaczy. Od tamtego czasu obaj naukowcy m.in. określili struktury proteaz pochodzących z innych retrowirusów (w tym wirusa HTLV powodującego białaczkę), integraz retrowirusowych (domena katalityczna w czynnej formie) oraz bakteryjnych asparaginaz, istotnych w leczeniu białaczki limfoblastycznej u dzieci. Wspólnie napisali 37 prac, które były dotąd cytowane ok. 2450 razy. Laureaci przyczynili się też do rozwoju metod krystalografii.

Nagroda przyzwana jest raz na dwa lata w drodze konkursu opartego na nominacjach. Wyboru dokonuje jury złożone z przedstawicieli polskiego i amerykańskiego środowiska naukowego. Jury posiłkuje się opiniami ekspertów oceniających wnioski. Do pierwszego konkursu zgłoszono 55 nominacji. Wysokość Nagrody wynosi równowartość 5 tys. dolarów dla każdego z laureatów.