Astronomiczny przewrót na Pomorzu

Uniwersytet Mikołaja Kopernika ma 70 lat. Jednak starania o utworzenie na Pomorzu szkoły wyższej mają kilkusetletnią historię. Pomysł udało się zrealizować dopiero po drugiej wojnie światowej, gdy do Torunia zjechały kadry uniwersytetów Jana Kazimierza we Lwowie i Stefana Batorego w Wilnie. Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu został powołany dekretem Rady Ministrów z 24 sierpnia 1945 r., zatwierdzonym przez Prezydium Krajowej Rady Narodowej 11 września 1945 r. Pierwszym rektorem został prof. Ludwik Kolankowski, lwowski biolog, który w 1919 r. tworzył Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie, a wiosną 1945 r. pomagał w zakładaniu Uniwersytetu Łódzkiego. Zapisy na uniwersytet rozpoczęto w październiku, natomiast pierwsze zajęcia akademickie – wykłady profesorów Tadeusza Czeżowskiego i Stefana Srebrnego – odbyły się w Toruniu 24 listopada 1945 r. W styczniu 1946 r. miała miejsce pierwsza oficjalna inauguracja roku akademickiego. Rozpoczęło go ok. 1,6 tys. studentów. Na uczelni działało wówczas 76 katedr. Kadrę tworzyło 60 samodzielnych i 69 pomocniczych pracowników nauki. Nowa uczelnia miała w momencie rozpoczęcia roku trzy wydziały: Humanistyczny, Matematyczno-Przyrodniczy oraz Prawno-Ekonomiczny, a tuż po rozpoczęciu działalności powstał Wydział Sztuk Pięknych.

Wśród ważnych okresów w historii UMK warto zwrócić uwagę na przełom lat 60. i 70. XX wieku, gdy rozpoczęto budowę kampusu uniwersyteckiego na Bielanach oraz ośrodka radioastronomii w Piwnicach. Dalej mamy rok 1982, gdy władze komunistyczne brutalnie zaingerowały w działalność uczelni, odwołując całą ekipę rektorską, z prof. Stanisławem Dembińskim na czele. W roku 1989 liczba studentów UMK przekroczyła 8 tys., a jego kadrę naukowo-dydaktyczną tworzyło wówczas ponad 900 osób, w tym 72 profesorów, 124 docentów oraz 450 doktorów – to były dobre proporcje, spotykane na najlepszych uniwersytetach amerykańskich. Kolejny ważny rok to 2004, gdy do UMK została przyłączona Akademia Medyczna w Bydgoszczy (utworzona w 1984 r.), która stała się uniwersyteckim Collegium Medicum.

Obecnie strukturę UMK tworzy 17 wydziałów. W Toruniu mieszczą się tradycyjne wydziały uniwersyteckie: Biologii i Ochrony Środowiska; Chemii; Filologiczny; Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej; Humanistyczny; Matematyki i Informatyki; Nauk Ekonomicznych i Zarządzania; Nauk Historycznych; Nauk o Ziemi; Nauk Pedagogicznych; Politologii i Studiów Międzynarodowych; Prawa i Administracji; Sztuk Pięknych oraz Teologiczny. Strukturę Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy tworzą wydziały: Farmaceutyczny, Lekarski i Nauk o Zdrowiu. 11 wydziałów UMK otrzymało kategorię A, 1 – kat. A+, zaś 5 – kat. B.

Dziś na UMK na 92 kierunkach kształci się prawie 27 tys. studentów (w tym ponad 22 tys. na studiach stacjonarnych). Na UMK studiuje też 900 doktorantów (w Toruniu i w CM UMK w Bydgoszczy), 269 obcokrajowców (w tym 177 w CM) oraz 983 słuchaczy studiów podyplomowych. W ciągu 70 lat uniwersytet wydał dyplomy 230 tys. absolwentom.

UMK zatrudnia 4,2 tys. osób (z tego w CM 1,3 tys.). Kadrę naukowo-dydaktyczną tworzy 2166 nauczycieli akademickich (z tego w CM 752). Jest wśród nich 707 profesorów i doktorów habilitowanych (z tego w CM 132), ponad tysiąc doktorów (z tego w CM 402) oraz 583 magistrów i lekarzy (z tego w CM 216).

W 2014 r. naukowcy z UMK otrzymali 49 grantów NCN o wartości 13,8 mln zł. Uniwersytet plasuje się na 5. pozycji w kraju pod względem liczby uzyskanych grantów i zajmuje 12. miejsce pod względem wysokości uzyskanych z NCN środków.

Jednostki UMK posiadają 30 uprawnień do nadawania stopnia doktora oraz 23 do nadawania stopnia doktora habilitowanego. 4 wydziały UMK (Biologii i Ochrony Środowiska, Filologiczny, Nauk Historycznych oraz Sztuk Pięknych) uzyskały akredytację instytucjonalną Polskiej Komisji Akredytacyjnej. Aktualną akredytację posiada też 49 kierunków studiów.

UMK posiada 179 budynków, w tym 91 w Toruniu i 88 poza Toruniem. Część obiektów zlokalizowana jest w kampusie na Bielanach, którego powierzchnia wynosi ponad 91 ha. Działka na której stoi Obserwatorium UMK w Piwnicach ma powierzchnię 11,7 ha. Uniwersytet ma też ponad 700 ha gruntów rolnych. Collegium Medicum ma 27 obiektów w Bydgoszczy. Bazę kliniczną badań naukowych i dydaktyki tworzą dwa szpitale kliniczne.