…w 2014

Głównym obszarem aktywności Rzecznika Praw Absolwenta są, zgodnie z art. 46d ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, działania w zakresie „ograniczenia barier w dostępie do wykonywania zawodu zgodnego z kierunkiem studiów absolwenta”.

Najpoważniejszym zagadnieniem, z jakim przyszło się zmierzyć w tym kontekście w 2014 r., były zmiany zasad dostępu do zawodu architekta oraz inżyniera posiadającego uprawnienia budowlane. Mają one ogromne znaczenie dla dziesiątek tysięcy studentów i absolwentów kierunków technicznych. W wyniku przyjęcia w maju 2014 r. tzw. trzeciej ustawy deregulacyjnej konieczna stała się nowelizacja rozporządzenia ministra infrastruktury w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, które mimo tego, że jest jedynie aktem wykonawczym, określa kluczowe warunki nabywania uprawnień zawodowych.

Na przełomie czerwca i lipca 2014 r. uczestniczyłem w pracach zespołu ekspertów pod przewodnictwem prof. Edwarda Jezierskiego, przewodniczącego Komisji Kształcenia Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, który opracował propozycję znowelizowanego wykazu kierunków odpowiednich i pokrewnych dla specjalności. Została ona uwzględniona w rozporządzeniu i stworzyła absolwentom niektórych kierunków nowe możliwości nabywania uprawnień zawodowych. Jednakże w obliczu rozwiązań zaproponowanych w pierwszym projekcie rozporządzenia (projekt z 7 lipca 2014 r.), zwłaszcza odnośnie do zakresu poszczególnych uprawnień i zasad zaliczania praktyki zawodowej, musiałem podjąć zdecydowaną interwencję, ponieważ ich wprowadzenie oznaczałoby zwiększenie ograniczeń w dostępie do zawodu i stawiałoby obecnych studentów i młodych absolwentów w pozycji mniej konkurencyjnej wobec ich starszych kolegów i koleżanek posiadających już uprawnienia.

Większość uwag zgłoszonych w opinii z 28 lipca 2014 r. do ww. projektu rozporządzenia została uwzględniona. Jednakże nie można mówić o pełnym sukcesie z uwagi na pozostawienie w ostatecznym tekście rozporządzenia niezasadnego ograniczenia dla inżynierów budownictwa oraz absolwentów architektury pierwszego stopnia, którzy mogą uzyskać uprawnienia w specjalności architektonicznej tylko w odniesieniu do tzw. zabudowy zagrodowej i kubatury 1000 m3, czyli w praktyce mogą prowadzić jedynie roboty budowlane w zakresie architektury budynków typu obora, mały dom w gospodarstwie rolnym czy domek w lesie.

W sprawozdaniu, dostępnym na stronie RPA, opisane są działania w zakresie dostępu do innych zawodów (np. geolog, konserwator zabytków, strażak, logopeda, rzecznik patentowy) prowadzone m.in. przy okazji prac nad ustawami deregulacyjnymi czy opiniowania aktów prawnych. W każdym przypadku scharakteryzowany został problem, sposób, w jaki został on podniesiony oraz efekty działań.

Rok 2014 r. był jak dotychczas najintensywniejszym okresem, jeśli chodzi o działania rzecznika na rzecz poprawy funkcjonowania akademickich biur karier, których zadaniem jest wspieranie studentów i absolwentów w rozpoczynaniu kariery zawodowej. W kwietniu został opublikowany raport Akademickie Biura Karier w Polsce. Bieżąca działalność i możliwości rozwoju . Dzięki badaniu ankietowemu, będącego jednym z głównych źródeł raportu, udało się po raz pierwszym uzyskać reprezentatywne w skali kraju dane na temat organizacji biur karier oraz ich aktywności. W grudniu opublikowana została rozszerzona wersja raportu uwzględniająca zmiany legislacyjne, dyskusję na forum RGNiSW dotyczącą problematyki poradnictwa w szkolnictwie wyższym (VII posiedzenie plenarne RGNiSW) oraz przykłady dobrych praktyk. Byłem również organizatorem, wspólnie z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Warszawskim Uniwersytetem Medycznym, III Kongresu Akademickich Biur Karier (3 grudnia 2014 r.). Trzecia edycja wydarzenia poświęcona była kwestii oceny jakości biur karier oraz tematyce praktyk studenckich i staży.

Zapytania, wnioski i skargi o charakterze indywidualnym kierowane do rzecznika (w 2014 r. wpłynęło ich 198) dotyczyły m.in. dostępu do zawodów regulowanych (53 sprawy) oraz nierozwiązanych spraw na linii student-uczelnia, przede wszystkim niewydawania dyplomu ukończenia studiów w terminie przewidzianym w przepisach prawa (44 sprawy).