Pięć lat LIDERA

Fot. NCBR

W roku 2014 po raz piąty rozstrzygnięto program grantowy LIDER Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Jest on skierowany do młodych badaczy (do 35. roku życia), którzy uzyskali doktorat najdalej 5 lat przed ogłoszeniem konkursu bądź ukończyli studia II stopnia, są autorami publikacji w renomowanych czasopismach lub patentów i wdrożeń i posiadają polskie obywatelstwo bądź kartę stałego pobytu w Polsce. Muszą też pozyskać do współpracy jednostkę naukową, mającą siedzibę w Polsce, która zatrudni kierownika projektu i członków jego zespołu. W ramach programu LIDER finansowane są projekty, których wyniki mają szansę na wdrożenie w gospodarce. Laureaci zaś mają posiąść umiejętność tworzenia i kierowania zespołem badawczym. Fot. NCBR

Pierwszy konkurs odbył się w 2009 roku. Do dziś po pięciu konkursach subwencje w tym programie otrzymało 178 badaczy; najwięcej – 45 – w czwartym konkursie. Uzyskali oni na realizację swoich badań w sumie 184 mln zł, czyli jeden projekt otrzymał średnio ponad milion zł. 70% laureatów to mężczyźni. Średni wiek laureata to 32 lata. 70% z nich pracuje w szkołach wyższych, 15% w instytutach PAN, 12% w instytutach badawczych, 2% w przedsiębiorstwach.

Najwięcej projektów – 59 – realizowane jest w woj. mazowieckim. Na drugim miejscu znajduje się małopolskie – 28 laureatów. W większości laureaci afiliowani są przy dużych ośrodkach uniwersyteckich, zwłaszcza w uczelniach technicznych. Laureaci z Warszawy realizują 56 projektów, z Krakowa – 28, z Gdańska – 21, z Poznania – 18, z Łodzi – 11. W pierwszej dziesiątce znajdują się też: Wrocław (9), Gliwice (9), Szczecin (8), Lublin (5) i Rzeszów (3). Najwięcej projektów finansowanych ze środków LIDERA realizowanych jest na Politechnice Warszawskiej (16). Na kolejnych miejscach są politechniki: Gdańska (12), Poznańska (10) i Łódzka (10). Politechniki przeważają wśród placówek, w których realizowane są programy LIDERÓW. Białymi plamami na mapie Polski pozostają pod względem udziału w programie województwa: świętokrzyskie, podlaskie, lubuskie i warmińsko-mazurskie.

Pod względem dziedzin nauki wygrywają projekty interdyscyplinarne (35%). Ich udział z roku na rok wzrasta. W piątym konkursie stanowiły już 61%, podczas, gdy w pierwszym – tylko 5% Na drugim miejscu są badania z zakresu nauk inżynieryjnych i technicznych (33%). Dalej są nauki przyrodnicze (20%), medyczne i o zdrowiu (7%), rolnicze (4%) i społeczne (1%).

16 grudnia wręczono dyplomy laureatom 5. konkursu LIDER. 36 laureatów (jest wśród nich 12 kobiet), wyłonionych spośród 240 wnioskodawców, otrzyma na realizację swoich badań prawie 41 mln zł. Jeden z laureatów, mgr inż. Wojciech Obrocki, związany jest z przemysłem lotniczym. Swoje badania będzie jednak realizował na Politechnice Rzeszowskiej. Większość zwycięzców związana jest za szkołami wyższymi. Największy sukces odniosła Politechnika Poznańska – prowadzi tam badania aż 6 laureatów. Ogromny sukces odnieśli badacze z Poznania. Najwyżej jednak oceniono projekt dr n. med. Anny Wójcickiej z Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego, dotyczący wykorzystania sekwencjonowania nowej generacji do opracowania czułego i specyficznego panelu molekularnego do diagnostyki nowotworów tarczycy. Najwięcej projektów będzie realizowanych w Warszawie (9). Dalej są Poznań (8), Wrocław (5), Kraków (4), Szczecin (3 – wszystkie z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego). Na uwagę zasługują 2 granty dla badaczy z lubelskiego Uniwersytetu Przyrodniczego.

Podczas uroczystości min. Lena Kolarska-Bobińska mówiła, że program LIDER jest przykładem wspierania najlepszych młodych naukowców w realizowaniu ich projektów badawczych i wdrażania ich do praktyki gospodarczej. Projekt przyczynia się do budowania kapitału społecznego dla innowacji. Prof. Krzysztof Jan Kurzydłowski, dyrektor NCBR, zapowiedział kolejny, szósty konkurs programu LIDER. Nabór wniosków trwa do połowy marca 2015 r.

Po oficjalnej części uroczystości była okazja porozmawiać z laureatami. Okazali się nietuzinkowymi ludźmi. Dr hab. Artur Stefankiewicz z Wydziału Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza wrócił do kraju po dziesięcioletnim pobycie w Wielkiej Brytanii i Francji. Na tę decyzję wpłynęły nie tylko względy rodzinne, ale także fakt, że za granicą miał niewielkie szanse na szybkie naukowe usamodzielnienie. A bardzo mu na tym zależało, bo kocha chemię i chciał realizować własne pomysły. Udało mu się to w Polsce. Dr Adam Kuzdraliński (na fot.)z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie był dwukrotnie laureatem konkursu popularyzatorskiego „Skomplikowane i proste”, organizowanego przez „Forum Akademickie”. Po wręczeniu dyplomu LIDERA powiedział mi, że praca nad artykułami do tego konkursu nauczyła go opisywać interesująco swoje badania i pomysły naukowe i w ten sposób pomogła zdobyć grant NCBR.