Demokracja ma wartość

Fot. Stefan Ciechan

Prof. Michał Kleiber, prezes PAN, o działalności komitetów Akademii

Komitety naukowe to kwintesencja demokracji środowiskowej. Wiele z nich ma wysoką rangę w środowisku naukowym i akademickim, także poza granicami Polski i odgrywa bardzo ważną rolę w życiu społecznym i gospodarczym kraju. W komitetach Akademii działa blisko cztery tysiące uczonych ze wszystkich typów placówek badawczych. W polskich warunkach stanowią one potencjalnie wielką wartość, aczkolwiek mam świadomość, że niektóre z nich mogłyby działać lepiej. Fot. Stefan Ciechan

Decyzja o istnieniu komitetów naukowych należy do Zgromadzenia Ogólnego PAN. Są sytuacje, w których władza nadrzędna powinna być silna i ingerować, ale są takie, w których autonomia jest rzeczą istotną samą w sobie i właśnie komitety są tego przykładem. Bywa tak, że przez pewien czas któryś z nich działa niezadawalająco, ale w kolejnej kadencji pod wpływem nowego przewodniczącego sytuacja ulega zmianie. Zgromadzenie Ogólne PAN na grudniowej sesji zatwierdziło sieć komitetów naukowych na kadencję 2014-2018. Ewentualne zmiany w strukturze komitetów naukowych mogą więc nastąpić za cztery lata. Nie myślę, że powinno się likwidować konkretne komitety, ale raczej łączyć ze sobą dwa lub trzy mniej skutecznie działające lub takie, które mają podobne pole działalności. Takie zdarzenia miały już miejsce i było to udane doświadczenie.

Działalność komitetów rzadko bywa zauważana przez media. Tymczasem współpracują one z ministerstwami i tworzą liczne ekspertyzy ważne z punktu widzenia kraju. Dla przykładu, niedawno opracowaliśmy stanowisko w sprawie gazu łupkowego, wcześniej Komitet Energetyki PAN przedstawił uwagi na temat węgla brunatnego.

W strukturze PAN działają także komitety problemowe, takie jak Rada Języka Polskiego PAN czy działający pod moim przewodnictwem Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” PAN, który realizuje pod patronatem Prezydenta RP i we współpracy z Biurem Bezpieczeństwa Narodowego wielki projekt dotyczący globalnych zagrożeń.