W Polsce potrzebna jest pogłębiona dyskusja o celach i wartości umiędzynarodowienia. Konferencja „The Golden Triangle of Internationalisation: Governance, Management and Financing” poświęcona jest głównie wpływowi, jaki wywierają na siebie nawzajem zarządzanie i umiędzynarodowienie. To także debata o jakości szkolnictwa wyższego w kontekście globalizacji. Konferencja rozpoczyna cykl spotkań dla władz wyższych uczelni: „Leadership Forum in Higher Education”. To pierwsza tego typu inicjatywa w Europie Środkowowschodniej i mająca służyć wymianie doświadczeń ekspertów i uczestników. Uczestnictwo w konferencji to okazja, by podzielić się swoimi zdobyczami i znaleźć się wśród liderów opinii kształtujących szkolnictwo wyższe w Europie Środkowej i Wschodniej oraz globalnie wyznaczających trendy w umiędzynarodowieniu. To rzadka okazja, by spotkać wiele kluczowych osób w tej dziedzinie w jednym miejscu.

W kontekście konferencji rozmawialiśmy z dr. Jerzym Thieme – autorem książki Szkolnictwo wyższe. Wyzwania XXI wieku. Polska, Europa, USA i współautorem Strategii rozwoju szkolnictwa wyższego do 2020 r . przygotowanej, przez Ernst & Young Business Advisory i Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową – na temat zachodzącego zbyt wolno, zdaniem rozmówcy, procesu umiędzynarodowienia polskich uczelni.

Dlaczego umiędzynarodowienie jest ważne?

Jest ważne dla jakości dydaktyki, badań naukowych i zarządzania uczelniami oraz dla wpływu szkolnictwa wyższego na rozwój kraju. Pozycje naszych uczelni jak i naszego kraju w międzynarodowych rankingach pokazują dobitnie, że mamy wiele do nauczenia się na świecie. Wyjazdy w ramach Programu Erasmus, stypendia studenckie i dla kadry naukowej to umiędzynarodowienie „zewnętrzne”, które można by porównać z „eksportem” lub praktycznym rozeznaniem na rynkach zagranicznych. Powracający Polacy, jak pokazuje doświadczenie, mają niestety zbyt mały wpływ na przenoszenie doświadczeń zagranicznych na nasz grunt. W wielu krajach jest zupełnie inaczej, jak choćby w Indiach czy w Chinach, gdzie powracający z zagranicy gruntownie unowocześniają zastane instytucje krajowe. W tej sytuacji niezbędnym zaczynem do modernizacji uczelni jest umiędzynarodowienie „wewnętrzne”, czyli „import” dobrych studentów, kadry naukowej i badawczej, umiędzynarodowienie curriculum oraz rozwiązań instytucjonalnych w zakresie zarządzanie i kierowania (governance).

Dlaczego potrzebna jest obecność zagranicznych studentów, doktorantów i kadry naukowej na naszych uczelniach?

Osoby przeniesione z innych kultur instytucjonalnych mają zazwyczaj świeże spojrzenie na nowe dla nich otoczenie. Widzą ostrzej i nie chcą się godzić na niedogodności, jakie stwarza nieefektywne zarządzanie, których często nie widzą miejscowi, przyzwyczajeni do istniejących rozwiązań. Pracownicy uczelni często nie zdają sobie sprawy z tego, że na świecie inni już dawno borykali się z podobnymi bolączkami i znaleźli cały szereg, czasami bardzo różnych, efektywnych i często innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie zarządzania i kierowania uczelniami. Ważne jest, żeby przyciągać do Polski nie tylko „świeżych” studentów i pracowników naukowych, ale takich, którzy przez już parę lat studiowali lub pracowali na zagranicznych uczelniach. To kryterium często spełniają doktoranci.

W jaki sposób umiędzynarodowienie może wpływać na modernizacje zarządzania i kierowania uczelniami?

O ile badania naukowe i programy nauczania, szczególnie w dobie Internetu, są coraz bardziej międzynarodowe, to rozwiązania w dziedzinie zarządzania i kierowania są w dużo większym stopniu krajowe. Wynika to z przeszłości, lokalnych i regionalnych tradycji i systemów prawnych, ograniczonej wiedzy na temat innych rozwiązań „wynalezionych” na świecie, jak i z „polityki”, zarówno tej przez małe „p”, czyli uczelnianej, jak i przez duże „P”, czyli rządowej, zarówno ustawodawczej, jak i wykonawczej.

Jest to bardzo szeroki temat, którym w Polsce zajmują się nieliczni naukowcy, najczęściej jedynie „na boku” swoich głównych specjalności. Nie ma wysoko wyspecjalizowanego instytutu badawczego zajmującego się tą tematyka na potrzeby rządu i nie ma specjalistycznych studiów dla kadry administrującej i zarządzającej uczelniami. Jest jedynie studium podyplomowe na UAM, ale to chyba za mało.

Jaki wpływ ma umiędzynarodowienie na rozwój gospodarki i miejsce Polski w świecie?

Ten temat jest bardzo obszerny i jest przedmiotem szeregu badań naukowych. Niestety zbyt dużo sloganów użyto w ubiegłych latach na temat wiedzy i innowacji oraz globalizacji i zbyt wiele złożono obietnic politycznych w tym zakresie. Dla ekonomistów i biznesmenów jest, było i zawsze będzie oczywiste, że umiędzynarodowienie wykształcenia i badań naukowych, tak jak umiędzynarodowienie produkcji i handlu, przyspiesza rozwój i powiększa dochód narodowy aktywnych uczestników tego procesu.