Finanse, akredytacja, awanse…

Rektorzy uniwersytetów spotkali się w Lublinie, gdzie gościł ich Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej (21-23 października 2014). Pośród bogatej kolekcji współczesnego malarstwa polskiego, zgromadzonej na Zamku Lubelskim, dyskutowano o finansowaniu badań, o akredytacji i awansach naukowych.

Najważniejsze prace Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego przedstawił jej przewodniczący, prof. Jerzy Woźnicki, przypominając, że od kiedy Radę tworzą przedstawiciele instytucji, zmieniła ona profil z roszczeniowo-obronnego na kreacyjny i stała się integratorem idei wnoszonych przez poszczególne instytucje. RG bierze udział w ministerialnych pracach nad projektem strategii rozwoju szkolnictwa wyższego do roku 2020, w pracach Fundacji Rektorów Polskich nad projektem współpracy uczelni polskich i ukraińskich (czytaj na str. 45). Własne prace programowe RG koncentrują się m.in. na odbiurokratyzowaniu kształcenia (w tym KRK), na studiach doktoranckich i kategoryzacji jednostek naukowych.

Prof. Michał Karoński, przewodniczący Rady NCN, omówił prace nad warunkami przeprowadzenia kolejnych konkursów FUGA4, ETIUDA3 i SYMFONIA3. NCN analizuje sposób oceny wniosków i mechanizmy procedowania, przewiduje zmiany w zatrudnieniu i nowe regulacje wynagrodzeń w grantach. Mówiono o złej sytuacji finansowej Centrum, które – by zwiększyć wysokość grantu – zmniejsza liczbę finansowanych projektów, co prowadzi do spadku współczynnika sukcesu do 15%. W tej sytuacji, mówiono, wnioskowanie o grant to loteria.

Prof. Ryszard Dębicki, prorektor UMCS i przewodniczący Uniwersyteckiej Komisji Nauki, przedstawił dane o spadku dotacji na utrzymanie potencjału badawczego jednostek w latach 2011-2013 (pisaliśmy o tym w artykule Dlaczego ważne jest utrzymanie dotacji statutowej , FA 10/2014). Prof. Dębicki przypomniał, że środki pochodzące z grantów nie zapewniają ciągłości utrzymania aparatury i że w ramach grantów NCN do wyliczenia kosztów pośrednich nie jest wliczana aparatura.

Konferencja podjęła uchwałę w sprawie utrzymania dotacji statutowej oraz zwiększenia finansowania NCN.

Przewodniczący Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej, prof. Marek Wąsowicz, zadał pytanie, czy w Polsce jest miejsce dla innych instytucji akredytacyjnych niż PKA. W krajach europejskich funkcjonuje pluralizm agencji akredytacyjnych, a uczelnie wybierają, gdzie chcą się akredytować. W Polsce mamy rosnącą centralizację i monopolizację kontroli jakości. UKA jest alternatywą, która może zdywersyfikować system akredytacji. Problemem jest umocowanie prawne UKA. Po odpowiednim przekształceniu i zmianach organizacyjnych (wprowadzenie osób niezależnych zamiast prorektorów) UKA mogłaby prowadzić akredytację w czterech obszarach obejmowanych przez uniwersytety. Nie wymaga to dodatkowych nakładów.

Rezonans sali wywołała informacja ks. prof. Andrzeja Szostka (KUL) o pracach zespołu zajmującego się dylematami i wyzwaniami współczesnego uniwersytetu. Prof. Jerzy Brzeziński mówił o niedostatkach pracy formacyjnej wykładowców, a prof. Stanisław Nicieja o upadku dostojeństwa uniwersytetu.

Z ważniejszych tematów odnotujmy jeszcze kwestię awansu naukowego, poruszoną przez prof. J. Brzezińskiego, który skupił się na konieczności zmian w klasyfikacji dziedzin i dyscyplin naukowych. Mowa była o skróceniu listy dziedzin i dyscyplin, dopuszczeniu interdyscyplinarności, o podniesieniu progu uprawnień jednostek do doktoryzowania i habilitowania, a także o certyfikowanej bazie kandydatów na recenzentów oraz zmianach w sposobie wyłaniania Centralnej Komisji.

Obecna na obradach konferencji minister nauki, prof. Lena Kolarska-Bobińska, przedstawiła ostatnie inicjatywy MNiSW, m.in. projekt strony internetowej z konkursami na wolne stanowiska w uczelniach.