×

Serwis forumakademickie.pl wykorzystuje pliki cookies. Korzystając z naszej strony wyrażasz zgodę na wykorzystanie plików cookies w celach statystycznych. Jeżeli nie wyrażasz zgody - zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.

Otwarta nauka

Raport PON

Niemal połowa polskich czasopism naukowych udostępnia swoje bieżące numery bezpłatnie w Internecie. Rośnie liczba repozytoriów, w których naukowcy deponują swoje prace. Badacze coraz chętniej dzielą się wynikami swoich badań. Dzięki tym zmianom, liczba polskich publikacji naukowych dostępnych bezpłatnie przez Internet rośnie. Idea otwartości realizowana jest jednak przede wszystkim z inicjatywy wydawców, nielicznych uczelni i indywidualnych naukowców. Brakuje rozwiązań systemowych, które, jak w wielu krajach, nadałyby zmianom większą dynamikę i zwiększyły ich efektywność.

Otwarte udostępnienie wyników badań ma na celu lepsze ich wykorzystanie zarówno przez badaczy dla rozwoju wiedzy, jak przez innych specjalistów i przedsiębiorców. Raport Otwarta nauka w Polsce 2014. Diagnoza opisuje stan otwartości w polskiej nauce. Autorzy raportu prezentują kontekst instytucjonalny otwartej nauki, analizują jej aspekty prawne i społeczne, przedstawiają istniejącą infrastrukturę oraz omawiają wyniki badań polskich czasopism i naukowców przeprowadzonych na potrzeby raportu.

Według danych przedstawionych w raporcie otwarty dostęp (open access) realizowany jest w Polsce przede wszystkim przez czasopisma naukowe. Prawie połowa (49%) spośród niemal 2 tys. czasopism punktowanych z wykazu MNiSW udostępnia swoje bieżące numery bezpłatnie w Internecie bezpośrednio po publikacji.

Wzrasta popularność praktyk otwartościowych wśród badaczy: 59% przebadanych naukowców przynajmniej raz udostępniło w sposób otwarty swoją pracę, choć tylko niespełna 12% z nich robi to regularnie. 74% respondentów popiera udostępnianie w sposób otwarty wyników wszystkich badań naukowych finansowanych ze środków publicznych. Powstają pierwsze repozytoria, w których naukowcy mogą umieszczać swoje prace (artykuły, książki, rozprawy doktorskie czy raporty) – jest ich obecnie 22. Wciąż jednak brakuje strategii i polityk instytucji naukowych, finansujących badania i rządowych, które wzmocniłyby lokalne i oddolne inicjatywy, włączając je w systematyczne działania na skalę krajową.

Otwarta nauka to nie tylko dostęp do publikacji naukowych, ale również szereg innych form komunikacji naukowej, takich jak otwarte recenzje, otwarty notatnik, blogi naukowe, projekty nauki obywatelskiej czy otwarte dane badawcze. Żadne z nich nie są jeszcze w Polsce realizowane na dużą skalę. Można jednak oczekiwać, że przynajmniej w wypadku danych znaczenie otwartości będzie szybko rosło, choćby z powodu wymagań stawianych naukowcom przez Komisję Europejską czy inne instytucje finansujące badania.