Znaczenie wynalazczości i patentowania

Zadaniem każdego pracownika naukowego, który jest inżynierem, jest realizacja prac badawczych i badawczo-rozwojowych. Powinny one być powiązane z potrzebami przemysłu i najlepiej by było, gdyby skutkowały wynalazkami. Gdy tylko skończyłem studia na Politechnice Warszawskiej i przeprowadziłem się do Kielc, rozpocząłem współpracę z Fabryką Łożysk Tocznych „Iskra”. Zainteresowałem się technologiami wykorzystywanymi przez nią w produkcji. Okazało się, że wymagają one zastosowania wyrafinowanych, precyzyjnych technik pomiarowych. Metody pomiarowe, które wówczas opracowywałem, były na tyle oryginalne, że zostały opatentowane. Na dodatek okazało się, że odpowiadają producentowi łożysk. Jestem autorem 15 patentów. Niektóre z nich zostały wdrożone i spełniają oczekiwania ludzi, którzy zajmują się produkcją. Mam satysfakcję z tego, że moje rozwiązania poprawiają jakość produktów oferowanych na rynku.

Mamy więc w wynalazczości taką kolejność zdarzeń: nie wszystkie prace badawcze mogą kończyć się wynalazkami. Nie wszystkie wynalazki są patentowane. Nie wszystkie patenty mają zdolność komercjalizacji. Nie każdy skomercjalizowany pomysł przynosi zyski. Dla komercjalizacji jednak w pierwszej kolejności ważne jest to, by rozwiązanie chronione było patentem.

Tylko około 5 procent patentów staje się przedmiotem wdrożeń. Im więcej zatem mamy patentów, tym więcej szans na wdrożenia. Patenty niosą postęp cywilizacyjny. Duża liczba patentów wpływa na rozwój cywilizacji. Nawet jeśli sam ten patent nie przynosi bezpośrednich korzyści, to może stanowić podstawę, być inspiracją innego pomysłu rozwiązania pewnego problemu. Warto patentować, bo nie wiemy, który pomysł, rozwiązanie może kiedyś zaprocentować wdrożeniem i związanymi z nim gratyfikacjami finansowymi.

Inżynier nie zawsze dochodzi do wynalazku. Jeśli jednak pracuje na poziomie aktualnego stanu wiedzy i przekracza go – a na tym polega praca naukowa – ma szansę odkryć coś nowego. Jeśli do tego analizuje aktualne rozwiązania techniczne, ma szansę znaleźć pomysł, który usprawni dotychczasowe rozwiązania: technologie, maszyny, metody pomiarowe. Tylko poruszając się w najbardziej aktualnym obszarze wiedzy i technologii możemy myśleć o wynalazkach i patentowaniu.

Gdy popatrzymy na zestawienie patentów, jakie ostatnio opublikował Urząd Patentowy RP, to okazuje się, że w skali całego kraju najwięcej patentują szkoły wyższe i instytuty badawcze. Gospodarka jest o wiele mniej innowacyjna.

Wynalazki studenckie powstają najczęściej w wyniku współpracy studentów ze swoimi promotorami, uczestnictwa młodych w badaniach naukowych promotora. W ten sposób studenci wchodzą w najnowszą, aktualną tematykę i uczestniczą w rozwiązywaniu realnych problemów technicznych. Są też wynalazki, będące wynikiem własnych pomysłów i badań studentów. Powstają np. w trakcie zajęć dydaktycznych i prac dyplomowych. Konkurs Student-Wynalazca pokazał, że istnieje olbrzymi potencjał wynalazczości studenckiej. Zwykle ujawnia się on właśnie we współpracy z istniejącymi zespołami naukowymi. Dlatego tak ważne jest włączanie studentów w aktualne badania kadry akademickiej.