W dobrym kierunku

Przed świętami Rada Ministrów przyjęła dwa ważne dla uczelni projekty ustawodawcze: nowelizacje ustaw – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz o zasadach finansowania nauki.

Proces tworzenia projektu nowelizacji Prawa o szkolnictwie wyższym ma już długą historię – począwszy od przedstawienia założeń z końcem listopada 2012 r., po wersję finalną przedstawioną do konsultacji społecznych w drugiej połowie lipca 2013 r. Na każdym etapie KRASP przedstawiała stanowisko w tej sprawie. W szczególności dokonaliśmy bardzo skrupulatnej analizy projektu przedłożonego w lipcu, przekazując ministerstwu nasze stanowisko w formie obszernego dokumentu.

Ostatnia wersja projektu, przyjęta przez rząd, zawiera wiele godnych poparcia rozwiązań, zgodnych z postulatami zawartymi we wcześniejszych dokumentach i opiniach KRASP. Dotyczy to np. potwierdzania efektów uczenia się zdobytych poza systemem kształcenia formalnego, wprowadzenia obowiązku sprawdzania prac dyplomowych w programie antyplagiatowym czy wyeliminowania w regulacjach ustawy o stopniach i tytułach zbyt restrykcyjnych wymagań wobec kandydatów do nich. Dobrym rozwiązaniem jest też monitorowanie losów zawodowych absolwentów na podstawie danych uzyskiwanych z ZUS, co pozwoli określić, po jakich kierunkach studiów absolwenci znajdują pracę.

Mamy jednak nadal uwagi m.in. dotyczące tzw. uwłaszczenia naukowców. Zgadzamy się z ministerstwem, że musimy sprowokować szersze wdrażanie wyników prac naukowych. Różnimy się jednak tym, jak do tego dojść. Proponowane zmiany zakładają, że pracownikom, doktorantom i studentom uczelni przysługiwać będą prawa własności intelektualnej do wyników badań naukowych lub prac rozwojowych. W przypadku ich komercjalizacji uczelnia miałaby otrzymywać 25 lub 30 proc. dochodów uzyskanych przez pracownika czy studenta – w zależności od stopnia wsparcia przez uczelnie. Mamy nadzieję, że do ustawy uda się jeszcze wprowadzić regulacje, o których mówiła min. B. Kudrycka w rozmowie ze mną z końcem listopada ub.r., a które dałyby wynalazcom możliwość wyboru między rozwiązaniem zaproponowanym w projekcie nowelizacji, a tym proponowanym przez uczelnie. Dziś, dzięki obowiązującym na uczelniach regulaminom własności intelektualnej, właściciel wynalazku może otrzymać na ogół 50-60 proc. zysków z komercjalizacji, otwarta jest też droga do dalszych negocjacji, ale za to liczyć może na większą pomoc ze strony uczelni – np. jeśli chodzi o ochronę patentową czy koszty postępowań administracyjnych.

W ostatecznym projekcie nowelizacji zabrakło też pewnych regulacji postulowanych przez KRASP. Dotyczy to kwestii 5. poziomu Polskiej Ramy Kwalifikacji. Wprawdzie jest to sprawa skomplikowana i wymagająca odpowiedniego przygotowania, mamy jednak nadzieje, że nie została ona pogrzebana i stanie się przedmiotem kolejnych przedsięwzięć legislacyjnych.

Równie długą historię mają prace nad projektem nowelizacji ustawy o finansowaniu nauki. Wypowiadaliśmy się i w tej kwestii, przekazując ministerstwu w lipcu 2013 r. stanowisko przyjęte wspólnie przez prezydia KRASP i PAN.

W przyjętym przez Radę Ministrów projekcie położono nacisk na koncentrację środków na badania naukowe, dzięki czemu pieniądze te mogą być lepiej wykorzystane. Ważne są również regulacje dotyczące Polskiej Mapy Drogowej Infrastruktury Badawczej czy działalności upowszechniającej naukę. Jedna rzecz nas jednak zaniepokoiła: nie została wyraźnie określona proporcja środków przeznaczanych na badania naukowe w ramach różnego rodzaju konkursów i na utrzymanie potencjału badawczego jednostki. Uważamy, że projektowi nowelizacji ustawy o finansowaniu nauki powinny generalnie towarzyszyć projekty rozporządzeń, w tym dotyczącego zagadnienia, w którym kwestie te byłyby przedstawione.

Z okazji nowego, 2014 roku życzę społeczności akademickiej, wszystkim Państwu, powodzenia w podejmowaniu wspólnych wysiłków badawczych i edukacyjnych, osobistego szczęścia i wszelkiej pomyślności. Dziękując za owocną współpracę w minionym roku, za wysiłek, poświęcenie i zaangażowanie w całoroczną pracę na rzecz nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce i na świecie, życzę dalszych wspólnych sukcesów.