Zmaganie się z wadliwymi bądź niekorzystnymi dla środowiska akademickiego regulacjami prawnymi jest częstym utrapieniem rektorów i innych osób sprawujących funkcje administracyjne w uczelniach. Dlatego tak ważne jest, aby stanowione prawo sprzyjało efektywności funkcjonowania uczelni i całego systemu szkolnictwa wyższego i nauki. Oznacza to z jednej strony potrzebę podejmowania przez KRASP inicjatyw zmierzających do poprawy dotychczas funkcjonujących regulacji, a jednocześnie dbałość o to, aby nowe inicjatywy legislacyjne poprawiały istniejący stan prawny, a zwłaszcza nie wprowadzały zmian niekorzystnych dla uczelni.

W ostatnim okresie mieliśmy na tym polu dużo do zrobienia, przedkładane projekty ustawodawcze dotyczyły bowiem niezwykle ważnych z punktu widzenia uczelni aktów prawnych: ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o finansach publicznych czy ustawy Prawo zamówień publicznych. Ostatnie dwa miesiące przyniosły w tym zakresie nowe rozstrzygnięcia.

Generalnie we właściwym kierunku ewoluuje projekt nowelizacji Prawa o szkolnictwie wyższym – ku pożądanemu kompromisowemu rozwiązaniu zmierzają m.in. przepisy zmieniające dotychczasowe zasady funkcjonowania RGNiSW, te dotyczące nadawania przez ministra statutów uczelniom oraz określające zbyt restrykcyjne wymaganie, by kandydat do tytułu profesora brał udział w pracach zespołów badawczych finansowanych ze źródeł krajowych i zagranicznych, gdzie „i” zostało zastąpione przez „lub”. Pani minister Kudrycka, w czasie naszego spotkania pod koniec listopada, przekazała mi również informacje, że będzie pozostawiony wybór w kwestii tzw. uwłaszczenia naukowców. Zatem uczony będzie mógł korzystać bądź z wariantu uwłaszczenia proponowanego przez resort, bądź tego proponowanego przez KRASP (czyli pozostawienie tych kwestii rozwiązaniom zawartym w uczelnianych regulaminach własności intelektualnej).

Można także zaobserwować korzystne zmiany w projekcie nowelizacji ustawy o finansach publicznych. W następstwie wystosowania do Prezesa Rady Ministrów pisma, w którym wyraziliśmy naszą jednoznacznie negatywną ocenę proponowanych regulacji, a zwłaszcza przepisów nakładających na uczelnie publiczne obowiązek prowadzenia rachunków bankowych w Banku Gospodarstwa Krajowego oraz lokowania wolnych środków w formie depozytu u ministra finansów, 17 października doszło do spotkania delegacji KRASP z kierownictwem Ministerstwa Finansów. Na spotkaniu tym przedstawiliśmy nasze argumenty, podając w wątpliwość zgodność proponowanych przez ministerstwo rozwiązań z Konstytucją RP i ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym. W efekcie tych działań, i przy wsparciu min. Kudryckiej, Ministerstwo Finansów odstąpiło od przedłożonych propozycji, a na stronie MNiSW pojawiło się oświadczenie, iż w trybie uzgodnień międzyresortowych ustalono, że uczelnie będą mogły korzystać z rachunków BGK na zasadzie pełnej dobrowolności.

Pozytywnych zmian należy także oczekiwać w wyniku nowelizacji Prawa zamówień publicznych. Podczas swojego wystąpienia na niedawnym posiedzeniu Zgromadzenia Plenarnego KRASP min. Barbara Kudrycka poinformowała zebranych, że odbyło się już pierwsze czytanie projektu nowelizacji tej ustawy i komisja sejmowa zaakceptowała zawarte w projekcie propozycje podniesienia progów bagatelności – w przypadku uczelni do 200 tys. euro.

W listopadzie odbyło się kolejne posiedzenie Zgromadzenia Plenarnego KRASP. Miejscem obrad był tym razem Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.

Kwestie właściwego ukształtowania treści aktów prawnych były tym razem dyskutowane przede wszystkim na poprzedzającym obrady zgromadzenia posiedzeniu prezydium.

Opiniując projekt kolejnej nowelizacji rozporządzenia w sprawie sposobu i trybu ustalania wskaźników kosztochłonności poszczególnych kierunków studiów, sformułowaliśmy pod adresem ministerstwa oczekiwanie podjęcia prac, których celem byłoby opracowanie spójnej, opartej na rzetelnych podstawach teoretycznych, metody określania kosztów prowadzenia poszczególnych kierunków studiów, a w dalszej perspektywie określenie – dzięki tej metodzie - nowych, znacznie bardziej zróżnicowanych niż dotychczas, wskaźników kosztochłonności poszczególnych kierunków.

Postanowiliśmy także, że skierujemy do minister rozwoju regionalnego wniosek o wprowadzenie zmian w wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach PO KL, które zawierają regulacje znacznie zaostrzone w stosunku do ogólnych wytycznych dotyczących kwalifikowania wydatków w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności.

Oprócz działań zmierzających do właściwego ukształtowania treści aktów prawnych, istotnego znaczenia nabiera kwestia odpowiedniej, jednoznacznej interpretacji przepisów. Mamy jeszcze w pamięci zmagania związane z niespójnymi i niejednoznacznymi regulacjami dotyczącymi KRK, a ciągle pojawiają się nowe problemy.

Z uczelni docierają do nas niepokojące sygnały, że niektóre oddziały okręgowe ZUS prowadzą w uczelniach publicznych kontrolę i weryfikację, według swojej wykładni, umów o dzieło, których przedmiotem było prowadzenie wykładów. Wobec istotnych wątpliwości odnośnie do formalnoprawnych podstaw oraz merytorycznej zasadności takiej kontroli prezydium wezwało ZUS do zaprzestania stosowania tego typu praktyk.

W kontekście zmagań z organami kontroli istotne jest, aby uczelnie ustaliły jednolite procedury postępowania w kwestiach, które mogą wzbudzać wątpliwości interpretacyjne.

Tak właśnie postąpiono wobec wątpliwości dotyczących sposobu interpretacji treści opublikowanego w czerwcu br. przez MNiSW komunikatu w sprawie dokonywania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Prezydium KRASP, wzorując się na doświadczeniach KRPUT, sformułowało zasady postępowania w tej kwestii i zaleciło uczelniom członkowskim Konferencji przyjęcie, począwszy od 1 stycznia 2014 r., tych jednolitych zasad.

Prezydium przyjęło też stanowisko w sprawie interpretacji art. 129 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym dotyczącego udzielania przez rektora zgody na dodatkowe zatrudnienia nauczyciela akademickiego u pracodawcy prowadzącego działalność dydaktyczną lub naukowo-badawczą. Ze względu na to, że takie dodatkowe zatrudnienie prowadzi często do konfliktu interesów, konfliktu zobowiązań pracownika lub obu tych konfliktów jednocześnie, uznano, że wyrażenie zgody przez rektora na dodatkowe zatrudnienie powinno następować wyłącznie w przypadku, gdy uczelnia macierzysta odnosi istotne instytucjonalne korzyści z takiego zatrudnienia, co powinien wykazać pracownik wnioskujący o zgodę.

Zajmując się poszczególnymi aktami prawnymi i próbując nadać im właściwą postać, nie tracimy z oczu perspektywy systemowej. Jednym z zadań realizowanych przez KRASP w ramach prowadzonego wspólnie z Fundacją Rektorów Polskich przedsięwzięcia pod nazwą „Program rozwoju szkolnictwa wyższego do 2020 r.” jest przygotowanie m.in. raportu poświęconego deregulacji w systemie szkolnictwa wyższego. Dokonano już wyboru przykładowych obszarów propozycji deregulacyjnych, powstały pierwsze opracowania, ustalono plan i harmonogram dalszych prac. Opublikowanie raportu zawierającego wyniki prowadzonych prac planowane jest w pierwszej połowie 2014 roku. 