Efekty kształcenia z wf?

Dwa lata temu na Sejmiku Akademickiej Kultury Fizycznej prof. Ewa Chmielecka przestawiła założenia krajowych ram kwalifikacji. Idea KRK spotkała się wówczas ze zdecydowaną krytyką przedstawicieli studiów wychowania fizycznego i sportu. Wskazywali oni na ograniczanie liczby godzin zajęć z wf oraz żądali „przymusowego” wf-u.

Podczas tegorocznego X Sejmiku AKF tylko jeden referat był krytyczny wobec KRK („ustawa jest bublem”, „treści nowej ustawy doprowadziły do ograniczenia obowiązkowych zajęć z wf”). Pozostałe wystąpienia pokazywały dobre praktyki w zakresie wdrażania KRK. M.in. sformułowano pomysły na kompetencje kształtowane podczas zajęć z wf i efekty kształcenia przypisane do tych zajęć, a także na aktywny udział pracowników SWFiS-ów w opracowywaniu ram kwalifikacji (np. na Politechnice Krakowskiej w każdej Radzie Wydziału jest przedstawiciel Studium WFiS uczestniczący w opracowywaniu ram kwalifikacji).

Najbardziej syntetycznie sformułowany efekt kształcenia podał przedstawiciel Uniwersytetu Zielonogórskiego – to „wybór sportu całego życia”. Z kolei najbardziej rozbudowany opis efektów kształcenia w zakresie wf przedstawili pracownicy Uniwersytetu Łódzkiego. Jako kompetencje miękkie kształtowane podczas wf-u wskazano: umiejętność zarządzania sobą i swoją pracą, komunikację werbalną i niewerbalną, asertywność, empatię i umiejętność podejmowania ról innych ludzi, efektywną współpracę i rozwiązywanie konfliktów, umiejętność korzystnej autoprezentacji, umiejętność radzenia sobie ze stresem i pracą pod presją, rozpoznawanie i uznawanie swoich ograniczeń, korzystanie z pomocy eksperta będącego w grupie, nagradzanie, czyli umiejętność udzielania wzmocnień społecznych. Taki opis kompetencji był możliwy po dogłębnym zapoznaniu się z zasadami konstruowania ram kwalifikacji. Opis poszczególnych kompetencji sugeruje, że wf może być remedium na niedostatek kompetencji miękkich w programach studiów.

Wrażenia tego nie potwierdza badanie ankietowe przeprowadzone przez ZG AZS w 60 uczelniach (w tym 48 publicznych). Jako kompetencje uwzględnione w uczelnianych ramach kwalifikacji ankietowani wskazywali: posiadanie wiedzy z zakresu wf (68 proc. ankietowanych), umiejętności włączania się w prozdrowotny styl życia (73 proc.), umiejętności kształtowania postaw sprzyjających aktywności fizycznej przez całe życie (67 proc.), pielęgnowanie własnych upodobań z zakresu kultury fizycznej (55 proc.), promocję społecznego i kulturowego znaczenia sportu i aktywności fizycznej (45 proc.). Nie wskazuje to na wykorzystanie zajęć z wf do kształtowania tak szerokiego wachlarza kompetencji, jak na UŁ. Warto pamiętać, że Prawo o szkolnictwie wyższym wśród podstawowych zadań uczelni wymienia stwarzanie warunków do rozwoju kultury fizycznej studentów.

Podnoszono kwestię zwolnień z wf i metod „zmuszenia” studentów do uczestnictwa w zajęciach i uzyskiwania oceny. Uczelnie podchodzą do tego w zróżnicowany sposób. Na UZ co do zasady nie uwzględnia się zwolnień z wf, bo organizowane są specjalne zajęcia dla „niepełnosprawnych” finansowane przez PFRON. W Wojskowej Akademii Technicznej zwolnienia lekarskie oznaczają skierowanie do wolontariatu w zakresie organizowania imprez sportowych. W kilku uczelniach dla „zwolnionych” organizowane są zajęcia teoretyczne. Jak się wydaje, warto upowszechnić zasadę przyjętą przez Warszawski Uniwersytet Medyczny: „Ruch jest w stanie zastąpić prawie każdy lek, ale żaden lek nie zastąpi ruchu”.