Zmiany częste i szybkie

Z okazji 15-lecia Centrum Dokumentacji i Studiów Podatkowych Uniwersytetu Łódzkiego w dniach 10–12 października odbyła się w Łodzi międzynarodowa konferencja „Tax Legislation: Legal Standards, Trends, Challenges”.

Podczas pierwszej części konferencji stwierdzono, że prawne standardy, trendy i wyzwania legislacji podatkowej w Polsce nie odbiegają od tych, jakie występują w innych krajach, w szczególności w państwach Europy Środkowowschodniej, które przeszły proces transformacji ustrojowej. W ostatnim okresie najważniejszym wyzwaniem naszej legislacji podatkowej było dostosowanie prawa polskiego do prawa Unii Europejskiej. Polska boryka się z problemem nadmiernej objętości oraz niskiej komunikatywności aktów prawa podatkowego. Zmiany w prawie podatkowym dokonywane są zbyt szybko, bez zachowania odpowiednio długiego okresu vacatio legis, który pozwoliłby podatnikom na odpowiednie przygotowanie do nowego stanu prawnego.

Na kolejnej części konferencji na podstawie trzynastu raportów krajowych przedstawiono obraz ustawodawstwa podatkowego obowiązującego w różnych państwach. Okazało się, że we wszystkich państwach nakładanie podatków, określanie ich podstawowych elementów konstrukcyjnych oraz stanowienie zasad procedury podatkowej należy do wyłącznej kompetencji parlamentów. Rządy są z kolei uprawnione w szczególności do przyjmowania przepisów, mających na celu uszczegółowienie lub wyjaśnienie regulacji uchwalonych przez parlament. Nie ma wyraźnego trendu do kodyfikacji prawa podatkowego. Tylko w niektórych krajach istnieją kodeksy podatkowe.

W większości państw inicjatywa ustawodawcza należy do rządu i parlamentu. Projekt ustawy podatkowej sporządzany jest przez występującego z inicjatywą ustawodawczą. Podlega on konsultacjom eksperckim i społecznym w zależności od etapu procesu legislacyjnego. Procesy legislacyjne w poszczególnych krajach różnią sie od siebie. W niektórych państwach projekty podatkowe mogą być wprowadzane na ścieżkę legislacyjną w trybie pilnym. Vacatio legis wynosi od 8 dni do 6 miesięcy.

Sprawozdawcy krajowi podkreślili, że w ich państwach nie obowiązują odrębne dla prawa podatkowego zasady techniki legislacyjnej. Kryteria dotyczące standardu ustawodawstwa krajowego są wypracowywane przez orzecznictwo. Zauważono, że prawie we wszystkich krajach objętość oraz złożoność prawa podatkowego każdego roku rośnie, zmiany w prawie podatkowym są uchwalane często i szybko.

W programie konferencji znalazła się również dyskusja na temat potrzeby i możliwości harmonizacji polityki podatkowej w Unii Europejskiej.