Rewindykacje

15 maja odbyła się w Muzeum Narodowym w Warszawie konferencja prasowa, zorganizowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia oraz redakcję magazynu historycznego „Mówią Wieki”, którego ostatni, majowy numer nosi tytuł Grabież czy przemieszczenie. Rewindykacja polskich dóbr kultury z ZSRR i Rosji .

Min. Bogdan Zdrojewski poprzedził dyskusję o aktualnych staraniach restytucyjnych przypomnieniem jak wielkie zasoby dóbr kultury – dzieł sztuki, artystycznych przedmiotów użytkowych, numizmatów, księgozbiorów, archiwaliów – Polska utraciła w czasie drugiej wojny światowej i po jej zakończeniu w związku ze zmianą granic. Przedstawił również proces ich odzyskiwania – trudny i powolny, a przecież przynoszący efekty.

Uruchomienie przez Ministerstwo Kultury Federacji Rosyjskiej, w r. 1992, strony internetowej poświęconej restytucji dóbr kultury zapowiadało znaczne postępy w tym zakresie. Instytucje rosyjskie zgłaszały tam znajdujące się u nich obiekty. Strona jednak po dwóch latach została zmieniona i już owych zgłoszeń nie zawiera.

Szczegółowo z trybem postępowań restytucyjnych, a także obiektami będącymi ich przedmiotem, zapoznała zebranych Elżbieta Rogowska, naczelnik Wydziału Strat Wojennych w Departamencie Dziedzictwa Kulturowego MKiDN.

Na początku br. przekazano stronie rosyjskiej 7 kolejnych wniosków restytucyjnych, dotyczących m.in. obrazów: Lucasa Cranacha Starszego Madonna z Dzieciątkiem (1518) zwanej Głogowską (na fot.), jako że przez pięć wieków stanowiła własność kolegiaty w Głogowie, Daniela Schultza Ptasie podwórko (druga połowa XVII w.) z Muzeum Miejskiego w Gdańsku, Portret kupca gdańskiego (1543) pędzla Hansa Holbeina Młodszego, dwóch skrzydeł ołtarza z kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu, XVI-wiecznego srebrnego gwizdka żeglarzy morskich. Każdy wniosek zawiera opis obiektu, jego reprodukcję, dające się odtworzyć losy, miejsce pobytu przed utratą, miejsce, gdzie znajduje się obecnie.

W dyskusji wskazywano na inne jeszcze niż wojna i jej następstwa okoliczności, w jakich polskie dobra kultury trafiały do Rosji carskiej, ZSRR i Federacji Rosyjskiej.