25 czerwca br. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych (tzw. II transzę deregulacyjną). To dobra wiadomość dla przyszłych absolwentów uczelni, m.in. kierunków technicznych. Propozycja zmian oznacza dla nich szybsze i łatwiejsze zdobycie upragnionych uprawnień. To także ważna informacja dla uczelni. W projekcie zawarte zostały bowiem zachęty do współpracy uczelni m.in. z samorządami zawodowymi i przedsiębiorcami przy opracowywaniu programów kształcenia, dzięki którym absolwent studiów będzie miał szansę szybciej zdobyć uprawnienia do wykonywania zawodu.

Projekt Ukończenie tych studiów ma stanowić podstawę do zwolnienia z części lub całości postępowania kwalifikacyjnego do wykonywania zawodu.

Architekci, inżynierowie budownictwa, urbaniści

Dużo zmian czeka kandydatów do zawodów architekta i inżyniera posiadającego uprawnienia budowlane (grupa 35 zawodów). Projekt przewiduje skrócenie okresu obowiązkowej praktyki zawodowej. Kandydaci na architektów będą musieli odbyć 2 lata praktyki (rok przy sporządzaniu projektów, rok na budowie), w miejsce dotychczasowych 3 lat. Analogicznie o rok zostanie skrócony okres obowiązkowej praktyki konieczny do zdobycia uprawnień do projektowania w ograniczonym zakresie. Magistrzy inżynierowie budownictwa chcący zdobyć uprawnienia bez ograniczeń do kierowania robotami budowlanymi będą musieli odbyć półtoraroczne praktyki na budowie. O półtora roku skrócona zostanie praktyka zawodowa konieczna do zdobycia uprawnień do kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie.

Do kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń dopuszczeni zostaną także absolwenci studiów I stopnia. Aby zdobyć uprawnienia, będą oni musieli odbyć 3-letnią praktykę zawodową. Będzie można także zdawać egzamin na połączone uprawnienia do projektowania i kierowania robotami w danej specjalności.

Najpoważniejszą zgłaszaną MNiSW barierą w dostępie do zawodów architekta i inżyniera mającego uprawnienia budowlane jest problem z uzyskaniem możliwości odbycia praktyki, zwłaszcza przy sporządzaniu projektów. Projekt ustawy uwzględnia propozycję wprowadzenia instytucji „patrona”. Dzięki niej praktykę przy sporządzaniu projektów będzie można odbywać nie tylko w biurze projektowym, ale także pod opieką patrona. Obecnie poważnym ograniczeniem dla absolwentów I stopnia w dostępie do praktyki (chodzi o tych, którzy ubiegają się o uprawnienia w ograniczonym zakresie) jest zasada, mówiąca, że praktykę można odbywać tylko pod kierunkiem osoby z uprawnieniami bez ograniczeń. W efekcie wprowadzenia proponowanych zmian absolwenci chcący zdobyć uprawnienia w ograniczonym zakresie będą mogli odbyć praktykę pod kierunkiem osoby posiadającej uprawnienia w ograniczonym zakresie.

Zmiany w dostępie do obydwu zawodów wiążą się także z propozycją wprowadzenia nowego art. 168b ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym . Osoby, które w przyszłości ukończą studia o profilu praktycznym, prowadzone na podstawie umowy zawartej między uczelnią a samorządem zawodowym architektów lub inżynierów budownictwa, powinny mieć możliwość zaliczenia części lub całości obowiązkowej praktyki zawodowej, a nawet egzaminu. Ta zasada powinna być istotną zachętą do bliższej współpracy uczelni z samorządami zawodowymi.

Projekt przewiduje także ułatwienie w dostępie do zawodu urbanisty. Zamawiający projekt planu zagospodarowania przestrzennego województwa, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego będzie mógł skorzystać z usług absolwentów studiów z zakresu architektury, urbanistyki lub gospodarki przestrzennej zaraz po uzyskaniu przez nich dyplomu. W kontekście deregulacji zawodu urbanisty znaczącym krokiem jest propozycja likwidacji Krajowej Izby Urbanistów.

Rzeczoznawcy samochodowi i diagności

Dużo ułatwień dotyczy także przyszłych absolwentów specjalności samochodowych, prowadzonych głównie w ramach kierunków studiów z zakresu mechaniki i budowy maszyn oraz transportu. Aby uzyskać uprawnienia rzeczoznawcy samochodowego, nie będą oni już musieli legitymować się 5-letnią praktyką zawodową w dziedzinie związanej z motoryzacją i będą mogli rozpocząć ubieganie się o certyfikat od razu po studiach. Obecnie obejmuje on przede wszystkim wymóg rocznej lub 2-letniej – w zależności od wykształcenia – praktyki pod okiem rzeczoznawcy oraz egzamin.

Absolwenci studiów kierunkowych chcący zostać diagnostami uprawnionymi do wykonywania badań technicznych pojazdów zamiast 2-letniej praktyki będą musieli odbyć jedynie 6-miesięczną praktykę. Co więcej, do tego okresu będzie się im wliczało praktykę objętą programem studiów, jeśli była odbywana na podstawie umowy zawartej między uczelnią a stacją kontroli pojazdów lub innym podmiotem zajmującym się diagnostyką samochodową. Dodatkowo absolwenci studiów o specjalności z zakresu diagnostyki samochodowej nie będą musieli odbywać kosztownego szkolenia specjalistycznego.

Zawody rynku finansowego

Zdecydowanie uproszczone mają być warunki świadczenia usług z zakresu doradztwa podatkowego. Licencja doradcy podatkowego nie będzie już w ogóle potrzebna, aby udzielać porad z zakresu obowiązków podatkowych, sporządzać na rzecz podatników deklaracje podatkowe lub prowadzić w ich imieniu księgi podatkowe. Uprawnienia będą natomiast dalej potrzebne, aby można było reprezentować podatników m.in. w postępowaniu przed organami administracji publicznej. Kandydat na doradcę zamiast 2-letniej praktyki zawodowej ma odbyć jedynie 6-miesięczną praktykę. Projekt przewiduje także, że absolwenci specjalistycznych studiów z zakresu doradztwa podatkowego w przyszłości będą mogli być zwolnieni z części pisemnej egzaminu.

Absolwenci uczelni ekonomicznych, w tym m.in. studiów z zakresu finansów i rachunkowości, nie będą się musieli legitymować 3-letnią praktyką w księgowości, aby zdobyć uprawnienia do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Zawód ten ma być bowiem poddany całkowitej dereglamentacji. Natomiast kandydaci na agentów celnych będący absolwentami studiów kierunkowych nie będą już musieli zdawać egzaminu.

Ponadto projekt ustawy przewiduje ułatwienia w dostępie do zawodów: aktuariusza, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego lub reasekuracyjnego, agenta ubezpieczeniowego, zawodów kolejowych i związanych z metrem, zawodów morskich, zawodów związanych z ruchem lotniczym a także nurka i kierownika prac podwodnych. Szczegóły na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości: http://ms.gov.pl/pl/informacje/news,5106,ii-transza-deregulacji-przyjeta-przez-rzad.html.

Co dalej?

Przyjęty projekt został przygotowany w Ministerstwie Sprawiedliwości. Deregulacji poddane zostały zawody będące w gestii Ministra Finansów oraz Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej. W prace nad ustawą zaangażowane było także Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, aktywnie wspierane przez Rzecznika Praw Absolwenta. Teraz projektem zajmie się Sejm.

Trzecia transza

Tymczasem 19 czerwca br. do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych skierowany został projekt trzeciej ustawy o zmianie ustaw regulujących warunki dostępu do wykonywania niektórych zawodów (tzw. trzecia transza deregulacyjna, projekt dostępny na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości: http://ms.gov.pl/pl/deregulacja-dostepu-do-zawodow/iii-transza/). Zgodnie z planami Ministerstwa Sprawiedliwości, jest to ostatnia ustawa deregulacyjna. Zachęcam do zgłaszania na adres rzecznik.absolwentow@nauka.gov.pl uwag o tym, czy planowane rozwiązania w wystarczającym stopniu niwelują bariery w dostępie absolwentów do zawodów objętych ustawą, a także do tych profesji, które dotychczas nie były objęte działaniami związanymi z otwieraniem dostępu do zawodów regulowanych. 