Wzrośnie efektywność finansowania nauki

16 kwietnia Rada Ministrów przyjęła założenia do projektu nowelizacji ustawy o zasadach finansowania nauki oraz niektórych innych ustaw. Nowe przepisy to kontynuacja zmian wprowadzanych od 2010 roku. Rozpoczęły one m.in. proces zwiększania aktywności jednostek naukowych w ramach międzynarodowych przedsięwzięć badawczych. Na osiągnięcie tego celu przeznaczono w ostatnich latach ok. 26 mld zł, zainwestowanych głównie w infrastrukturę laboratoryjną i dydaktyczną.

 

Obecnie proponowane zapisy mają usprawnić finansowanie polskiej nauki, tak by m.in. poprawić dostęp do infrastruktury badawczej, dostosować finansowanie dużej infrastruktury badawczej do Europejskiej Przestrzeni Badawczej, zwiększyć udział polskich naukowców w międzynarodowych projektach naukowych, wzmocnić finansowanie najlepszych jednostek naukowych, a także zapewnić bardziej efektywną promocję wyników badań naukowych.

 

– Wzmacnianie potencjału najlepszych naukowców i jednostek naukowych oraz przyspieszenie restrukturyzacji i konsolidacji słabszych jednostek w silniejsze podmioty to nasz priorytet i zobowiązanie, którego realizacja przyniesie wymierne korzyści polskiej nauce i gospodarce – podkreśla prof. Barbara Kudrycka, minister nauki i szkolnictwa wyższego.

 

– Kolejne systemowe rozwiązania, wspierające najlepsze uczelnie i instytuty badawcze, pozwolą lepiej wykorzystać ich potencjał, tak żeby jeszcze skuteczniej konkurowały jakością prowadzonych badań w Europie i na świecie – podkreśla prof. Barbara Kudrycka.

Wyraźne określenie podstaw prawnych, dzięki którym minister nauki ustali wykaz przedsięwzięć zaliczonych do Strategicznej Infrastruktury Badawczej, ujętych na Polskiej Mapie Drogowej Infrastruktury Badawczej (PMDIB). Ułatwi to priorytetowe finansowanie inwestycji o kluczowym znaczeniu dla rozwoju polskiej nauki; Dostosowanie przyznawania środków na naukę do specyfiki i charakteru badań oraz ograniczenie kosztów ich obsługi. Zmiana dotyczyć będzie głównie strumienia pieniędzy na utrzymanie potencjału badawczego jednostek naukowych, a także na badania naukowe lub prace służące rozwojowi młodych naukowców oraz doktorantów; Uszczegółowienie przepisów dotyczących dopuszczalnego zakresu restrukturyzacji jednostek naukowych oraz zaplanowanie działań służących zapewnieniu bardziej stabilnego systemu finansowania kosztów utrzymania specjalnych urządzeń badawczych; Umożliwienie dofinansowania działalności statutowej nowych jednostek naukowych, tworzonych przez zespoły o dużym dorobku naukowym oraz doprecyzowanie przepisów dotyczących finansowania jednostek naukowych, którym zostanie przyznana kategoria naukowa „C”. To rozwiązanie ma zwiększyć finansowanie najlepszych jednostek naukowych oraz ograniczyć wydatki na dotację statutową przyznawaną jednostkom o najniższym poziomie naukowym; Zmiany w upowszechnianiu nauki. Wydawcy czasopism (w tym uczelnie i jednostki naukowe) otrzymają dofinansowanie na podniesienie poziomu naukowego i umiędzynarodowienia wydawanych czasopism naukowych, również w wersji elektronicznej. Rozwiązania te mają służyć upowszechnianiu polskich publikacji dla naukowców na świecie oraz popularyzacji nauki wśród społeczeństwa, co z kolei powinno skutkować wzrostem cytowalności krajowych prac, zwłaszcza w czasopismach zagranicznych; Rozszerzenie dostępu do informacji o finansowaniu nauki w Polsce za pośrednictwem zintegrowanego informatycznego systemu zarządzania nauką, czyli Systemu Informacji o Nauce funkcjonującego w ramach systemu POL-on. Będą w nim przetwarzane informacje na temat jednostek naukowych oraz ich osiągnięć. Dostęp do dużej części danych będzie otwarty nie tylko dla pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych, ale także dla wszystkich obywateli. To nowe rozwiązanie informatyczne ułatwi przede wszystkim nawiązywanie współpracy naukowej oraz lepsze zarządzanie nauką, poprawę jakości badań naukowych i procedury recenzowania projektów. 

Proponowane rozwiązania korzystne dla nauki:

 

  • Wyraźne określenie podstaw prawnych, dzięki którym minister nauki ustali wykaz przedsięwzięć zaliczonych do Strategicznej Infrastruktury Badawczej, ujętych na Polskiej Mapie Drogowej Infrastruktury Badawczej (PMDIB). Ułatwi to priorytetowe finansowanie inwestycji o kluczowym znaczeniu dla rozwoju polskiej nauki;
  • Dostosowanie przyznawania środków na naukę do specyfiki i charakteru badań oraz ograniczenie kosztów ich obsługi. Zmiana dotyczyć będzie głównie strumienia pieniędzy na utrzymanie potencjału badawczego jednostek naukowych, a także na badania naukowe lub prace służące rozwojowi młodych naukowców oraz doktorantów;
  • Uszczegółowienie przepisów dotyczących dopuszczalnego zakresu restrukturyzacji jednostek naukowych oraz zaplanowanie działań służących zapewnieniu bardziej stabilnego systemu finansowania kosztów utrzymania specjalnych urządzeń badawczych;
  • Umożliwienie dofinansowania działalności statutowej nowych jednostek naukowych, tworzonych przez zespoły o dużym dorobku naukowym oraz doprecyzowanie przepisów dotyczących finansowania jednostek naukowych, którym zostanie przyznana kategoria naukowa „C”. To rozwiązanie ma zwiększyć finansowanie najlepszych jednostek naukowych oraz ograniczyć wydatki na dotację statutową przyznawaną jednostkom o najniższym poziomie naukowym;
  • Zmiany w upowszechnianiu nauki. Wydawcy czasopism (w tym uczelnie i jednostki naukowe) otrzymają dofinansowanie na podniesienie poziomu naukowego i umiędzynarodowienia wydawanych czasopism naukowych, również w wersji elektronicznej. Rozwiązania te mają służyć upowszechnianiu polskich publikacji dla naukowców na świecie oraz popularyzacji nauki wśród społeczeństwa, co z kolei powinno skutkować wzrostem cytowalności krajowych prac, zwłaszcza w czasopismach zagranicznych;
  • Rozszerzenie dostępu do informacji o finansowaniu nauki w Polsce za pośrednictwem zintegrowanego informatycznego systemu zarządzania nauką, czyli Systemu Informacji o Nauce funkcjonującego w ramach systemu POL-on. Będą w nim przetwarzane informacje na temat jednostek naukowych oraz ich osiągnięć. Dostęp do dużej części danych będzie otwarty nie tylko dla pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych, ale także dla wszystkich obywateli. To nowe rozwiązanie informatyczne ułatwi przede wszystkim nawiązywanie współpracy naukowej oraz lepsze zarządzanie nauką, poprawę jakości badań naukowych i procedury recenzowania projektów.